GEZINSPEDAGOGIEK
1. PEDAGOGIEK
HET VERSCHIL TUSSEN PEDAGOGIEK EN PEDAGOGIE
Pedagogiek = dit is de theorie, de wetenschap, de leer, ‘een systematisch geordende uiteenzetting over alles
wat met opvoeding te maken heeft’. Het is de theoretische reflectie over opvoeding en wordt beoefend door
pedagogen.
Pedagogie = Letterlijk betekend dit ‘het leiden van kinderen’, hierbij gaat het dus over de praktijk van het
opvoeden.
Maar wat is nu de verhouding tussen beide? Wat is het belangrijkste?
Volgens Beugelsdijk en Miedema: De pedagogiek bij de ‘alledaagse’ opvoedingskennis zal moeten aansluiten.
Vaak is de alledaagse opvoedingskennis impliciet. De eerste taak van de pedagogiek bestaat er dan ook in haar
te expliciteren. Bijna altijd is die alledaagse opvoedingskennis specifiek. Dat wil zeggen dat ze aan concrete
opvoedingssituaties gebonden is. Dan zal de pedagogiek trachten de dieperliggende en algemenere inzichten
die in de opvoedingspraktijk verankerd zijn, boven tafel te krijgen. Daarnaast zal ze trachten deze alledaagse
kennis te systematiseren en aan te vullen. Het is vanzelfsprekend dat zij hiermee op een hoger theoretisch
niveau terecht komt dan waarop de alledaagse opvoedingskennis zich beweegt. Hoe bereikt de pedagogische
theorie een hoger niveau? Door zich op systematische en methodische wijze bezig te houden met wat zich in de
alledaagse ervaringswereld van de opvoeding aandient.
DE DEELDISCIPLINES VAN DE PEDAGOGIEK
- Onderwijskunde of schoolpedagogiek: in verband met didactiek, leerplanonderzoek, toetsing van
onderwijsmiddelen en onderwijstechnieken maar ook problemen in een schoolorganisatie en
vraagstukken van onderwijsbeleid op nationaal en internationaal niveau.
- Comparatieve pedagogiek of vergelijkende opvoedkunde: de pedagogische structuur in verschillende
landen.
- Historische pedagogiek: hoe mensen in de loop van de geschiedenis hun kinderen opvoeden maar ook
wat er in de studie over de opvoeding gedacht wordt.
- Orthopedagogiek: dit betekend letterlijk ‘de leer van het opvoeden van het afwijkende kind’. Ze
ondersteunen kinderen en volwassenen met specifieke eigenschappen. Bv. verstandelijke of fysieke
handicap of een uitzonderlijk talent.
- Neuropedagogiek: men focust hier op de neurologische basis van opvoedingsproblemen,
leerstoornissen en gedrags- en ontwikkelingsstoornissen. (Nauw verwant aan de klinische
neuropsychologie.)
- Sociale pedagogiek: hierbij gaat het over het wegnemen van tekorten in de sociale situatie, het
oplossen van sociale gedragsproblemen, sociaal-vervormende arbeid. Ze richten zich op ‘het
psychosociale aspect van leven en samenleving met het oog op de situatie van kinderen’.
- Fundamentele of theoretische pedagogiek: stellen zich eerder vragen zoals ‘wat is opvoeden, waartoe
voeden wij op, welke voorwaarden zijn er belangrijk, …’.
WAT IS GEZINSPEDAGOGIEK?
= Hierbij gaat het over de normale ontwikkeling van kinderen in verschillende specifieke opvoedingscontexten.
We gaan er hier van uit dat het kind alle fasen van een normale ontwikkeling naar volwassenheid heeft
,doorlopen. We richten ons wel op het kind binnen zijn opvoedingscontext en niet op het individu
(ontwikkelingspsychologie). Er is dus aandacht voor de brede context.
We stellen vast dat er steeds minder kinderen opgroeien in traditionele gezinnen. Er is een enorme diversiteit
aan gezinsvormen ontstaan. Door die verandering is het essentieel om te onderzoeken welke invloed dit heeft
op de ontwikkeling van de kinderen. We kijken dus naar de bredere context; kinderopvang, relaties met
leerkrachten, rol van leeftijdsgenoten, vrijetijdsbesteding, etc.
2. OPVOEDEN
HET KIND
We willen allemaal dat kinderen opgroeien in een warme en veilige omgeving en leggen deze
verantwoordelijkheid ook bij de ouders. Het is duidelijk dat opvoeding niet los staat van cultuur en
maatschappij. Hoe mensen zich gedragen en wat ze doen word sterk beïnvloed door het mensbeeld en het
wereldbeeld dat zij hebben. Dit heeft daarom ook invloed op hoe zij hun kinderen opvoeden en naar opvoeding
kijken.
Lees verhaal pagina 19 – pagina 23.
IS EEN MENS WEL OPVOEDBAAR? IS HET NODIG EN NOODZAKELIJK?
Hier zijn verschillende meningen over, sommige zullen zeggen dat opvoeden geen zin heeft en andere zullen
dan weer zeggen dat opvoeding wel een belangrijke invloed heeft.
Daarom kijkt men ook naar de invloed van erfelijkheid, het grote nature-nurture debat. Onder nature verstaan
we alles wat erfelijk is, onder nurture verstaan we de invloed van het milieu waarin het kind opgroeid.
WE BESPREKEN ENKELE OPVATTINGEN OVER WELKE KANSEN WE GEVEN AAN DE OPVOEDING?
- Het nativisme: een pessimistische houding tegenover opvoeden, zij zeggen dat alles aangeboren is en
dat opvoeding machteloos is. Zo spreekt Lombrose over criminelen dat ze zo geboren zijn en zelf
kenmerken heeft waardoor we hem/haar herkennen als crimineel. Als laatste hoort hier het
nationaalsocialisme bij, het leidt tot opvattingen als ‘het verbeteren van het ras’. Ze spreken dan meer
over eugenetica dan opvoeding. Dit leid vervolgens tot racistische implicaties.
- Het naturalistisch en het pedagogisch optimisme: zij vertrouwen in opvoeding, ze hebben vertrouwen
in het kind en in het eigen kunnen. Wanneer iemand teveel vertrouwen heeft in het eigen kunnen van
het kind spreken we over naturalistisch optimist. Wanneer iemand teveel vertrouwen in de eigen
mogelijkheden spreken we over een pedagogisch optimist.
HOE VERHOUDEN OMGEVING, OPVOEDER EN KIND ZICH TOT ELKAAR?
NATURALISME
Naturalisme, wanneer we de invloed en noodzaak van opvoeder op de ontwikkeling van het kind onder
voorbehoud plaatsen.
Zij vinden dat de mens ter wereld komt met een natuurschat en hiermee ontplooit doorheen de verschillende
levensstadia tot aan de volwassenheid. Jean-Jacques is hier de belangrijkste vertegenwoordiger. Hij zij “alles is
goed zoals het uit de handen van de Schepper komt, alle ontaardt in de handen van de mens”.
Hij zegt daarom dat opvoeden het ondersteunen van de natuurlijke ontwikkeling is van de vermogens en het
beschermen van die vermogens tegen verkeerde invloeden. Ze spreken dan ook niet van een positieve
,bijdrage, enkel van een negatieve opvoeding, door steun te verlenen door schadelijke factoren uit de weg te
ruimen. Elk kind moet individueel worden opgevoed, elk kind heeft zijn eigen natuur.
Ook Maria Montessori is een belangrijke vertegenwoordigster van het naturalisme. Zij zei dat kinderen zich
spontaan ontwikkelen. De voorwaarde om dit te realiseren is dat ze niet gestoord worden door volwassenen.
De opvoeder moet een afwachtende houding aannemen, het is zijn/haar taak om een omgeving te creëren
waarin het kind zich kan ontwikkelen. Ze moeten de spontane keuzes van kinderen observeren om dan het
benodigde materiaal ter beschikking te stellen. Zo werkte Montessori een gamma aan ‘zintuigoefeningen’ uit.
Door het vroegtijdig oefenen van alle zintuigen zou de inwendige ‘rijping’ sneller kunnen verlopen. Het zou de
zelfontwikkeling tijdens de gevoelige perioden van binnenuit stimuleren. Ze ontwierp ook nog allerlei ander
ontwikkelingsmateriaal.
Pagina 28 – pagina 29 extra informatie aan de hand van links en filmpjes.
Tot slot zien we Janusz Korczak. Hij zei dat opvoeding pas plaats vind als opvoeders en kinderen mekaar ruimte
geven en naar elkaar luisteren. De houding van de opvoeder moet dan ook één zijn met respect, begrip, liefde
en vertrouwen. Respect dat alleen kan komen als je erkent dat kinderen rechten hebben en je die vervolgens
naleeft. Hij was ook één van de eerste pedagogen die kinderrechten verdedigde.
Extra materiaal over Janusz Korczak pagina 28 – pagina 67. Bekijk ook de documentaire en beantwoord de
vragen.
NATURALISME: KRITIEK EN VERDIENSTEN
- Het gaat steeds over het vertrouwen in de natuur; geloof in de groeikracht van het kind; kritiek op
kunstmatige en de gewone opvoeding; en vooral het verlangen de authentieke mens te leren kennen
zoals hij werkelijk is. Niet beïnvloed door stelsels of structuren.
-
IDEALISME
Idealisme, zij leggen de nadruk op de macht van opvoeding om tot een bepaald menstype te komen. Volgens
hen is het de taak van het afwachten en ervoor zorgen dat er een aangepaste omgeving is om als opvoeder via
de opvoeding het gestelde doel, het ideaal te bereiken. Ze spreken dus over de vormbaarheid van de mens.
De mens komt ter wereld als een tabula rasa, de opvoeder dan zoals een beeldhouder die zijn materiaal vormt
naar het beeld dat hij/zij voor ogen heeft. Hier hoorde pedagogische visies bij die stap voor stap voorschreven
hoe opvoeden het beste werd gedaan. Zij maakte er een methode van.
Johan Amos Comenius, hij gaat verder op de tabula rasa van Aristoteles. Hij gaat voor het alles aan allen leren.
Daaro moet het onderwijs toegankelijk zijn voor iedereen ongeacht; leeftijd, afkomst, vermogen, etc. iedereen
die als mens geboren is heeft dezelfde bestemming, namelijk mens zijn.
Watson, hij gaat verder op het behaviorisme, de voorspelling en controle van het menselijk gedrag. Hij zegt dat
als je de omgeving kan controleren, dat je van een mens kan maken wat je maar wilt ongeacht talenten,
neigingen, aanleg, etc.
Skinner, hij is voorstander van ‘operante conditionering’ of ‘reïnforcement-theorie’ waarbij de mens bepaald
gedrag stelt door een beloning of straf. In zijn boek ‘Walden two’ geeft hij aan dat je mensen kan sturen in het
willen doen van wat jij wilt dat ze bereiken. Dat jij ze dus kan kneden zoals je ze wilt zien ontwikkelen.
Amy Chua, zij schreef een boek ‘strijdlied van de tijgermoeder’, hier in schrijft zij haar verhaal over de
opvoeding van haar kinderen. Ze verteld hoe zij haar kinderen heel streng opvoeden. Hoe zij twee jaar voor
, moesten lopen op leeftijdsgenoten en uren piano moesten spelen zonder eten en drinken. Ze staat hiermee
haaks op de ‘knuffelmoeder’ theorie van Westerse ouders.
MARTINUS LANGEVELD (IDEALISME)
Martinus Langeveld, hij was een hoogleraar in pedagogiek, gaf les aan de universiteit in Utrecht en was docent
in kinderpsychologie. Hij was voor de idealistische opvoeding maar onderscheidt zich duidelijk met andere
idealisten in zijn kijk naar kinderen.
DE MENSELIJKE ONTWIKKELING EN DE NOODZAAK VAN OPVOEDING
Hij spreekt niet over het vormen van een kind als een klomp klei, ook niet over het kind conditioneren via de
wetten van de gedragswetenschappen. Het gaat er bij opvoeden wel over dat men zichzelf (persoon) wordt. De
opvoeder helpt het kind bij het worden van deze persoon.
In het leven zijn gewenste vormen van de mens, het is aan de opvoeder om dit beeld van menswaardig leven
aan het kind te geven. Het kind ziet meer mensen dan enkel de ouders, ook de buurt, de school, vrienden, etc.
De ouders zullen spreken over waarden en normen. Op deze manier zullen ze een belangrijke rol spelen in hoe
een kind zijn omgeving interpreteert.
De persoonsontwikkeling is een ‘dubbel-proces’. De persoon en de wereld vormen elkaar.
Zelfverantwoordelijke bepaling is een belangrijk doel bij opvoeding omdat de mens zich bewust moet zijn zelf
verantwoordelijk te zijn voor de keuzes die hij/zij maakt.
WAT IS OPVOEDING?
“Opvoeden is een relatie tussen volwassenen en onvolwassenen, waarbij invloed wordt uitgeoefend door de
volwassene op de onvolwassene, met als doel die onvolwassene bekwaam te helpen maken zelfstandig zijn
levenstaak te volbrengen.”
We hebben zelf een gemeenschappelijk aanvoelen van wat opvoeden is omdat ze we het zelf hebben
meegemaakt/ meemaken. Uit deze bepaling kunnen we enkele belangrijke kenmerken afleiden:
- De volwassene oefent invloed uit op de onvolwassene. Kinderen voeden elkaar niet op, dit blijft een
gewone interactie aangezien ze zich niet verantwoordelijk voelen voor elkaar.
- De opvoeding is toekomstgericht of persoon bevorderend. Het is de bedoeling van jezelf overbodig te
maken. Van hulp tot zelfhulp. Het gaat dus om een tijdelijke asymmetrische relatie.
- Niet alles is opvoeding, het gaat ook om menselijke waardigheid met een menswaardige levenstaak.
- Invloed uitoefenen kan direct maar ook indirect. Het kind helpen hoeft dus niet enkel actief te zijn.
- Bij direct en indirect spreekt men ook over intentioneel (doelgericht) en functioneel (vanzelf,
onopzettelijk). Langeveld spreekt over drie domeinen:
o (Personele) omgang: hier spreken we over de omgang die vanzelfsprekend is, het gewoon
samen zijn waar we niet intentioneel aan het opvoeden zijn. Dit gaat vaak over het
verzorgend-omgaan, het kind voelt zicht veilig en geborgen en gaat de opvoeder vertrouwen.
Op deze manier worden de kinderen bereikbaar.
o (Bewust) opvoeden: allerlei handelingen die met opzet gericht zijn op het kind iets leren. Iets
aanleren omdat ze er klaar voor zijn, iets verbieden omdat dit een belangrijke les is in het
volwassen worden, etc. Langeveld omschrijft dit als ‘het opvoeden dat bewust verricht wordt
om een opvoedingsdoel te bereiken’. Dit is vaak het ‘gericht opvoeden’ of ‘opvoeden in
engere zin’. Hier ziet men duidelijk een gezagsrelatie.
o (Zakelijk) milieu: hierbij spreekt men over de omgeving die een invloed heeft op de opvoeding
maar die we slechts gedeeltelijk kunnen ‘beheersen’. Bv. woonplaats, dingen in de woning,
1. PEDAGOGIEK
HET VERSCHIL TUSSEN PEDAGOGIEK EN PEDAGOGIE
Pedagogiek = dit is de theorie, de wetenschap, de leer, ‘een systematisch geordende uiteenzetting over alles
wat met opvoeding te maken heeft’. Het is de theoretische reflectie over opvoeding en wordt beoefend door
pedagogen.
Pedagogie = Letterlijk betekend dit ‘het leiden van kinderen’, hierbij gaat het dus over de praktijk van het
opvoeden.
Maar wat is nu de verhouding tussen beide? Wat is het belangrijkste?
Volgens Beugelsdijk en Miedema: De pedagogiek bij de ‘alledaagse’ opvoedingskennis zal moeten aansluiten.
Vaak is de alledaagse opvoedingskennis impliciet. De eerste taak van de pedagogiek bestaat er dan ook in haar
te expliciteren. Bijna altijd is die alledaagse opvoedingskennis specifiek. Dat wil zeggen dat ze aan concrete
opvoedingssituaties gebonden is. Dan zal de pedagogiek trachten de dieperliggende en algemenere inzichten
die in de opvoedingspraktijk verankerd zijn, boven tafel te krijgen. Daarnaast zal ze trachten deze alledaagse
kennis te systematiseren en aan te vullen. Het is vanzelfsprekend dat zij hiermee op een hoger theoretisch
niveau terecht komt dan waarop de alledaagse opvoedingskennis zich beweegt. Hoe bereikt de pedagogische
theorie een hoger niveau? Door zich op systematische en methodische wijze bezig te houden met wat zich in de
alledaagse ervaringswereld van de opvoeding aandient.
DE DEELDISCIPLINES VAN DE PEDAGOGIEK
- Onderwijskunde of schoolpedagogiek: in verband met didactiek, leerplanonderzoek, toetsing van
onderwijsmiddelen en onderwijstechnieken maar ook problemen in een schoolorganisatie en
vraagstukken van onderwijsbeleid op nationaal en internationaal niveau.
- Comparatieve pedagogiek of vergelijkende opvoedkunde: de pedagogische structuur in verschillende
landen.
- Historische pedagogiek: hoe mensen in de loop van de geschiedenis hun kinderen opvoeden maar ook
wat er in de studie over de opvoeding gedacht wordt.
- Orthopedagogiek: dit betekend letterlijk ‘de leer van het opvoeden van het afwijkende kind’. Ze
ondersteunen kinderen en volwassenen met specifieke eigenschappen. Bv. verstandelijke of fysieke
handicap of een uitzonderlijk talent.
- Neuropedagogiek: men focust hier op de neurologische basis van opvoedingsproblemen,
leerstoornissen en gedrags- en ontwikkelingsstoornissen. (Nauw verwant aan de klinische
neuropsychologie.)
- Sociale pedagogiek: hierbij gaat het over het wegnemen van tekorten in de sociale situatie, het
oplossen van sociale gedragsproblemen, sociaal-vervormende arbeid. Ze richten zich op ‘het
psychosociale aspect van leven en samenleving met het oog op de situatie van kinderen’.
- Fundamentele of theoretische pedagogiek: stellen zich eerder vragen zoals ‘wat is opvoeden, waartoe
voeden wij op, welke voorwaarden zijn er belangrijk, …’.
WAT IS GEZINSPEDAGOGIEK?
= Hierbij gaat het over de normale ontwikkeling van kinderen in verschillende specifieke opvoedingscontexten.
We gaan er hier van uit dat het kind alle fasen van een normale ontwikkeling naar volwassenheid heeft
,doorlopen. We richten ons wel op het kind binnen zijn opvoedingscontext en niet op het individu
(ontwikkelingspsychologie). Er is dus aandacht voor de brede context.
We stellen vast dat er steeds minder kinderen opgroeien in traditionele gezinnen. Er is een enorme diversiteit
aan gezinsvormen ontstaan. Door die verandering is het essentieel om te onderzoeken welke invloed dit heeft
op de ontwikkeling van de kinderen. We kijken dus naar de bredere context; kinderopvang, relaties met
leerkrachten, rol van leeftijdsgenoten, vrijetijdsbesteding, etc.
2. OPVOEDEN
HET KIND
We willen allemaal dat kinderen opgroeien in een warme en veilige omgeving en leggen deze
verantwoordelijkheid ook bij de ouders. Het is duidelijk dat opvoeding niet los staat van cultuur en
maatschappij. Hoe mensen zich gedragen en wat ze doen word sterk beïnvloed door het mensbeeld en het
wereldbeeld dat zij hebben. Dit heeft daarom ook invloed op hoe zij hun kinderen opvoeden en naar opvoeding
kijken.
Lees verhaal pagina 19 – pagina 23.
IS EEN MENS WEL OPVOEDBAAR? IS HET NODIG EN NOODZAKELIJK?
Hier zijn verschillende meningen over, sommige zullen zeggen dat opvoeden geen zin heeft en andere zullen
dan weer zeggen dat opvoeding wel een belangrijke invloed heeft.
Daarom kijkt men ook naar de invloed van erfelijkheid, het grote nature-nurture debat. Onder nature verstaan
we alles wat erfelijk is, onder nurture verstaan we de invloed van het milieu waarin het kind opgroeid.
WE BESPREKEN ENKELE OPVATTINGEN OVER WELKE KANSEN WE GEVEN AAN DE OPVOEDING?
- Het nativisme: een pessimistische houding tegenover opvoeden, zij zeggen dat alles aangeboren is en
dat opvoeding machteloos is. Zo spreekt Lombrose over criminelen dat ze zo geboren zijn en zelf
kenmerken heeft waardoor we hem/haar herkennen als crimineel. Als laatste hoort hier het
nationaalsocialisme bij, het leidt tot opvattingen als ‘het verbeteren van het ras’. Ze spreken dan meer
over eugenetica dan opvoeding. Dit leid vervolgens tot racistische implicaties.
- Het naturalistisch en het pedagogisch optimisme: zij vertrouwen in opvoeding, ze hebben vertrouwen
in het kind en in het eigen kunnen. Wanneer iemand teveel vertrouwen heeft in het eigen kunnen van
het kind spreken we over naturalistisch optimist. Wanneer iemand teveel vertrouwen in de eigen
mogelijkheden spreken we over een pedagogisch optimist.
HOE VERHOUDEN OMGEVING, OPVOEDER EN KIND ZICH TOT ELKAAR?
NATURALISME
Naturalisme, wanneer we de invloed en noodzaak van opvoeder op de ontwikkeling van het kind onder
voorbehoud plaatsen.
Zij vinden dat de mens ter wereld komt met een natuurschat en hiermee ontplooit doorheen de verschillende
levensstadia tot aan de volwassenheid. Jean-Jacques is hier de belangrijkste vertegenwoordiger. Hij zij “alles is
goed zoals het uit de handen van de Schepper komt, alle ontaardt in de handen van de mens”.
Hij zegt daarom dat opvoeden het ondersteunen van de natuurlijke ontwikkeling is van de vermogens en het
beschermen van die vermogens tegen verkeerde invloeden. Ze spreken dan ook niet van een positieve
,bijdrage, enkel van een negatieve opvoeding, door steun te verlenen door schadelijke factoren uit de weg te
ruimen. Elk kind moet individueel worden opgevoed, elk kind heeft zijn eigen natuur.
Ook Maria Montessori is een belangrijke vertegenwoordigster van het naturalisme. Zij zei dat kinderen zich
spontaan ontwikkelen. De voorwaarde om dit te realiseren is dat ze niet gestoord worden door volwassenen.
De opvoeder moet een afwachtende houding aannemen, het is zijn/haar taak om een omgeving te creëren
waarin het kind zich kan ontwikkelen. Ze moeten de spontane keuzes van kinderen observeren om dan het
benodigde materiaal ter beschikking te stellen. Zo werkte Montessori een gamma aan ‘zintuigoefeningen’ uit.
Door het vroegtijdig oefenen van alle zintuigen zou de inwendige ‘rijping’ sneller kunnen verlopen. Het zou de
zelfontwikkeling tijdens de gevoelige perioden van binnenuit stimuleren. Ze ontwierp ook nog allerlei ander
ontwikkelingsmateriaal.
Pagina 28 – pagina 29 extra informatie aan de hand van links en filmpjes.
Tot slot zien we Janusz Korczak. Hij zei dat opvoeding pas plaats vind als opvoeders en kinderen mekaar ruimte
geven en naar elkaar luisteren. De houding van de opvoeder moet dan ook één zijn met respect, begrip, liefde
en vertrouwen. Respect dat alleen kan komen als je erkent dat kinderen rechten hebben en je die vervolgens
naleeft. Hij was ook één van de eerste pedagogen die kinderrechten verdedigde.
Extra materiaal over Janusz Korczak pagina 28 – pagina 67. Bekijk ook de documentaire en beantwoord de
vragen.
NATURALISME: KRITIEK EN VERDIENSTEN
- Het gaat steeds over het vertrouwen in de natuur; geloof in de groeikracht van het kind; kritiek op
kunstmatige en de gewone opvoeding; en vooral het verlangen de authentieke mens te leren kennen
zoals hij werkelijk is. Niet beïnvloed door stelsels of structuren.
-
IDEALISME
Idealisme, zij leggen de nadruk op de macht van opvoeding om tot een bepaald menstype te komen. Volgens
hen is het de taak van het afwachten en ervoor zorgen dat er een aangepaste omgeving is om als opvoeder via
de opvoeding het gestelde doel, het ideaal te bereiken. Ze spreken dus over de vormbaarheid van de mens.
De mens komt ter wereld als een tabula rasa, de opvoeder dan zoals een beeldhouder die zijn materiaal vormt
naar het beeld dat hij/zij voor ogen heeft. Hier hoorde pedagogische visies bij die stap voor stap voorschreven
hoe opvoeden het beste werd gedaan. Zij maakte er een methode van.
Johan Amos Comenius, hij gaat verder op de tabula rasa van Aristoteles. Hij gaat voor het alles aan allen leren.
Daaro moet het onderwijs toegankelijk zijn voor iedereen ongeacht; leeftijd, afkomst, vermogen, etc. iedereen
die als mens geboren is heeft dezelfde bestemming, namelijk mens zijn.
Watson, hij gaat verder op het behaviorisme, de voorspelling en controle van het menselijk gedrag. Hij zegt dat
als je de omgeving kan controleren, dat je van een mens kan maken wat je maar wilt ongeacht talenten,
neigingen, aanleg, etc.
Skinner, hij is voorstander van ‘operante conditionering’ of ‘reïnforcement-theorie’ waarbij de mens bepaald
gedrag stelt door een beloning of straf. In zijn boek ‘Walden two’ geeft hij aan dat je mensen kan sturen in het
willen doen van wat jij wilt dat ze bereiken. Dat jij ze dus kan kneden zoals je ze wilt zien ontwikkelen.
Amy Chua, zij schreef een boek ‘strijdlied van de tijgermoeder’, hier in schrijft zij haar verhaal over de
opvoeding van haar kinderen. Ze verteld hoe zij haar kinderen heel streng opvoeden. Hoe zij twee jaar voor
, moesten lopen op leeftijdsgenoten en uren piano moesten spelen zonder eten en drinken. Ze staat hiermee
haaks op de ‘knuffelmoeder’ theorie van Westerse ouders.
MARTINUS LANGEVELD (IDEALISME)
Martinus Langeveld, hij was een hoogleraar in pedagogiek, gaf les aan de universiteit in Utrecht en was docent
in kinderpsychologie. Hij was voor de idealistische opvoeding maar onderscheidt zich duidelijk met andere
idealisten in zijn kijk naar kinderen.
DE MENSELIJKE ONTWIKKELING EN DE NOODZAAK VAN OPVOEDING
Hij spreekt niet over het vormen van een kind als een klomp klei, ook niet over het kind conditioneren via de
wetten van de gedragswetenschappen. Het gaat er bij opvoeden wel over dat men zichzelf (persoon) wordt. De
opvoeder helpt het kind bij het worden van deze persoon.
In het leven zijn gewenste vormen van de mens, het is aan de opvoeder om dit beeld van menswaardig leven
aan het kind te geven. Het kind ziet meer mensen dan enkel de ouders, ook de buurt, de school, vrienden, etc.
De ouders zullen spreken over waarden en normen. Op deze manier zullen ze een belangrijke rol spelen in hoe
een kind zijn omgeving interpreteert.
De persoonsontwikkeling is een ‘dubbel-proces’. De persoon en de wereld vormen elkaar.
Zelfverantwoordelijke bepaling is een belangrijk doel bij opvoeding omdat de mens zich bewust moet zijn zelf
verantwoordelijk te zijn voor de keuzes die hij/zij maakt.
WAT IS OPVOEDING?
“Opvoeden is een relatie tussen volwassenen en onvolwassenen, waarbij invloed wordt uitgeoefend door de
volwassene op de onvolwassene, met als doel die onvolwassene bekwaam te helpen maken zelfstandig zijn
levenstaak te volbrengen.”
We hebben zelf een gemeenschappelijk aanvoelen van wat opvoeden is omdat ze we het zelf hebben
meegemaakt/ meemaken. Uit deze bepaling kunnen we enkele belangrijke kenmerken afleiden:
- De volwassene oefent invloed uit op de onvolwassene. Kinderen voeden elkaar niet op, dit blijft een
gewone interactie aangezien ze zich niet verantwoordelijk voelen voor elkaar.
- De opvoeding is toekomstgericht of persoon bevorderend. Het is de bedoeling van jezelf overbodig te
maken. Van hulp tot zelfhulp. Het gaat dus om een tijdelijke asymmetrische relatie.
- Niet alles is opvoeding, het gaat ook om menselijke waardigheid met een menswaardige levenstaak.
- Invloed uitoefenen kan direct maar ook indirect. Het kind helpen hoeft dus niet enkel actief te zijn.
- Bij direct en indirect spreekt men ook over intentioneel (doelgericht) en functioneel (vanzelf,
onopzettelijk). Langeveld spreekt over drie domeinen:
o (Personele) omgang: hier spreken we over de omgang die vanzelfsprekend is, het gewoon
samen zijn waar we niet intentioneel aan het opvoeden zijn. Dit gaat vaak over het
verzorgend-omgaan, het kind voelt zicht veilig en geborgen en gaat de opvoeder vertrouwen.
Op deze manier worden de kinderen bereikbaar.
o (Bewust) opvoeden: allerlei handelingen die met opzet gericht zijn op het kind iets leren. Iets
aanleren omdat ze er klaar voor zijn, iets verbieden omdat dit een belangrijke les is in het
volwassen worden, etc. Langeveld omschrijft dit als ‘het opvoeden dat bewust verricht wordt
om een opvoedingsdoel te bereiken’. Dit is vaak het ‘gericht opvoeden’ of ‘opvoeden in
engere zin’. Hier ziet men duidelijk een gezagsrelatie.
o (Zakelijk) milieu: hierbij spreekt men over de omgeving die een invloed heeft op de opvoeding
maar die we slechts gedeeltelijk kunnen ‘beheersen’. Bv. woonplaats, dingen in de woning,
