Samenvatting - Anatomie

Hoofdstuk 9: zintuigen

Sensorische transductie

 Omstandigheden binnen of buiten lichaam omzetten in elektrisch signaal
 Via sensorische cellen (zintuigcellen)
- Neuronen via hun dendrieten: vrije zenuwuiteinden
- Gespecialiseerde cellen
 Soms beschermd door accessoire structuren en bindweefsel
 Types sensorische transductie
- Nocitransductie: pijn
- Thermotransductie: temperatuur
- Mechanotransdcutie: tast, druk, houding, evenwicht, gehoor
- Chemotransductie: pH, pO2, pCO2, reuk, smaak
- Fototransductie: zicht

Sensorische cellen

Receptoren

 Exteroceptoren
- Prikkel afkomstig van externe milieu
- Pijn, temperatuur, tast, druk, reuk, smaak, zicht, gehoor
 Interoceptoren
- Prikkel afkomstig van interne milieu
- Pijn, temperatuur, barpreceptoren (bloeddruk), chemoreceptoren
 Proprioceptoren
- Prikkels afkomstig van vestibulum, halfcirkelvormige kanalen, peeslichaampjes,
spierspoeltjes
- Geven info over positie lichaam in ruimte

Receptorveld

 Het gebied dat informatie levert aan een sensorische cel
 Hoe groter het gebied, hoe kleiner het onderscheidend ofte discriminerend vermogen
 Tweepuntsdiscriminatie
- Minimale afstand tussen twee prikkels om afzonderlijk te worden waargenomen

Intensiteit

 Hoe intenser de prikkel, hoe hoger de frequentie van de actiepotentialen door axon

Adaptatie

 Afname gevoeligheid van sensorische cel in aanwezigheid van constante prikkel

Algemene zintuigen

Begrip ‘algemene’ zintuigen

,  Sensorische cellen van algemene zintuigen zijn vrij eenvoudig van structuur
 Ze liggen verspreid over het hele lichaam (geen specifiek orgaan)

1 Pijn (en nociceptie)

Vrije zenuwuiteinden zijn gevoelig voor

 Mechanische prikkels (bv. Snijwonde)
 Thermische prikkels (bv. Kokend water)
 Chemische prikkels (bv. N.a.v. ontstekingsreactie ofte inflammatie)

Twee types axon

 Gemyeliniseerde A δ – vezels:
- Snelle, stekende pijn
- Epikritische pijn: goed gelokaliseerd
 Ongemyeliniseerde C – vezels:
- Trage, doffe of brandende pijn
- Dyskritische of protopatische pijn: niet goed gelokaliseerd

Lichaamsoppervlakte Dieper gelegen stucturen ( viscera ofte ingewanden)
Veel vrije zenuwuiteinden in epidermis, cornea, -Weinig vrije zenuwuiteinden in sereuze membranen:
periost (buitenste beenvlies), gewrichtskapsel, dura pleura, pericardium, perotineum
mater, bloedvatwanden… -Nog minder vrije zenuwuiteinden in organen zelf
Vooral C – vezels: registreren bv. distensie of
Vooral A δ – vezels
uitrekking van orgaan


We maken onderscheid tussen:

 Nociceptie
- Autonome respons op schadelijke prikkel thv sensorische cellen
- Zweten, bloeddrukdaling, naussea…
 Pijn
- Bewuste, onaangename ervaring als gevolg van echte of potentiële weefselschade

Via tractus spinothalamus naar primair sensorische cortex

Gerefereerde pijn is pijngewaarwording in deel van lichaam dat niet wordt geprikkeld

 Prikkels komen van ingewanden maar lijken onterecht afkomstig van lichaamsoppervlak
 Axonen van de ingewonden en het gerefereerde lichaamsoppervlak delen dezelfde spinale
zenuw

2 Temperatuur (Thermoceptie)

 Vrije zenuwuiteinden:
- Koudereceptoren
- Warmtereceptoren