2. Mensen met een sensoriële
beperking
Mensen met een sensoriële kunnen nu meer dan vroeger functioneren in de samenleving door de
ondersteuning en de hulpmiddelen.
2.1 Mensen met een visuele beperking
Deze mensen zijn een heterogene groep. Wat wil zeggen dat er heel wat soorten/ verschillen zijn.
3 belangrijke begrippen voor bepalen visuele handicap:
1. Gezichtsscherpte: vermogen twee in elkaars nabijheid gelegen punten op een bepaalde
afstand nog gescheiden waar te nemen.
2. Gezichtsveld: totale gebied dat overzien kan worden als men het hoofd en de ogen stilhoud.
3. Functionele visuele efficiëntie: wat doet iemand met visusresten? Welke bekwaamheid heeft
iemand om waarnemingen te benuttigen? Gedraagt hij zich als een blinde, of slechtziende?
Onderscheid tussen slechtziend en blind
Gevolgen van de beperking voor de ontwikkeling
Waarnemen en denken
Visuele waarneming biedt structuur en continuïteit
Kinderen met visuele beperking:
-
Krijgen geen visueel overzicht van de ruimte in al haar dimenties: vormen, afstanden,
begrenzingen en perspectieven
- Ze zien geen ruimtelijke relaties of verloop van bewegingen
- Veranderingen kunnen niet worden gevolgd noch voorzien
Omgeving: minder voorspelbaar en controleerbaar
Niet visuele signalen zoals geluid en tast zijn vaak te sterk, te zwak, onduidelijk of verbrokkeld. Zij
treden onverwachts op en verdwijnen plots. => Gevolgen op cognitieve en emotionele ontwikkeling.
Kinderen met visuele beperking zullen veel later objectpermanentie ontwikkelen. De afwezigheid van
de moeder wordt veel langer en intenser als beangstigend ervaren.
Ze hebben minder kennis van de buitenwereld gewoonweg omdat ze minder kunnen exploreren en
niet omdat hun intelligentie minder is.
Wel veel meer en beter beroep op het geheugen.
Vooral haptische waarneming = zintuigelijke waarneming.
,Motorische ontwikkeling
Door gemis aan stimulerende prikkels vanuit omgeving = minder aangezet tot motorische activiteit.
Wat kan leiden tot bewegingstekort en vertraging in de motorische ontwikkeling. Dient dus op een
andere manier gestimuleerd te worden.
Een niet ziende omgeving is minder aantrekkelijker en moeilijker kenbaar dus daarom ook meer
bedreigend dan uitnodigend. Zij durven niet bewegen als ze onvoldoende oriëntatie of
herkenningspunten hebben.
Hierdoor meer op zichzelf en kan het zich op een overdreven manier gaan opsluiten in eigen
lichaam en bindismen ontwikkelen. Blindismen: opsluiten in lichaam met stereotype handelingen
zoals flapperen met handen.
Ervaringsarmoede!
Ook fijne motoriek wordt beïnvloed. Zelfredzaamheid en socialen vaardigheden zijn ook sterk
belemmerd. Zij kunnen niet leren van imitatie => expliciet moeten worden aangeleerd.
Sociale en emotionele ontwikkeling
Oogcontact is vroegste gelegenheid tot communicatie. Ouders missen deze uitnodigende contacten.
Ook zijn er specifieke reacties zoals geen naderende mensen zien komen, stil en stokstijf blijven
liggen, hoofd draaien naar geluid, schrikken gemakkelijker van geluid.
Verwerven van socialen vaardigheden => afhankelijk van de zienden.
Belangrijke beperking bij verwerven socialen competenties is het ontbreken van niet verbale
communicatie: lichaamstaal.
We spreken ook van een blindheidsmasker: ontbreken van enige vorm van gelaatsuitdrukking.
Sociaal isolement, onzekerheid, afweer en angst zijn vaak gevolgen van een verstoorde
communicatie. Het besef anders te zijn kan leiden tot weinig zelfwaardering.
Taalontwikkeling
Komen verbaal vlot over. Maar dit verbergt een specifiek probleem in taalverwerving. De taal is
slechts gedeeltelijk afgeleid uit eigen ervaring. Heel wat begrippen zijn ook zeer moeilijk te begrijpen
als je ze niet kan zien.
Zij gaan dan vaak verbalismen: termen gebruiken zonder de betekenis te kennen.
Vraagstelling
Heel diverse groep dus vraaggestuurd en individueel werken. Kan problemen ervaren op 1 of
meerdere domeinen.
, Aandacht voor de combinatie met een verstandelijke beperking.
Begeleidingsprincipes
1) Zorgen voor een Aangepaste materiële situatie.
- Genoeg verlichting
- Geordende ruimte
- Vaste structuur voor voorspelbaarheid en structuur
2) Maar ook een veilig klimaat die ruimte geeft om te verkennen, te riskeren, te experimenteren en
te leren. Inzetten op zo normaal en zelfstandig mogelijk leven. Bv Aangepast meubilair.
3) Ook ondersteuning op emotioneel vlak:
- Emotionele problemen helpen verwerken
- zelfkennis en zelfwaardering ondersteunen op positieve manier => goed in ons vel voelen.
- Werken aan inclusie => zelfstandigheid.
4) Hulpmiddelen en technologie om levenskwaliteit te vergroten + normaal mogelijk leven leiden.
5) Sport en bewegen: Soms 1 op 1 begeleiding
- Verminderen van lichamelijke krampachtigheid
- Ontwikkeling lichaams- en Zelfwaardegevoel
6) Mobiliteit:
Binnenshuis:
- Gebruik van geluid (weerkaatsing)
- Gebruik van contrasten (visueel, tactiel)
- Geordende ruimte -
Buitenhuis:
- Gebruik van geluid
- Beschermende ‘armtechniek’ door ziende gids
- Witte stok
- Geleidehond
7) Zelfredzaamheidstips:
Dagdagelijkse activiteiten door
- Aangepaste hulpmiddelen
- Gebruiksvoorwerpen en apparatuur
- Ordelijk wegbrengen van materialen op vaste plaatsen
beperking
Mensen met een sensoriële kunnen nu meer dan vroeger functioneren in de samenleving door de
ondersteuning en de hulpmiddelen.
2.1 Mensen met een visuele beperking
Deze mensen zijn een heterogene groep. Wat wil zeggen dat er heel wat soorten/ verschillen zijn.
3 belangrijke begrippen voor bepalen visuele handicap:
1. Gezichtsscherpte: vermogen twee in elkaars nabijheid gelegen punten op een bepaalde
afstand nog gescheiden waar te nemen.
2. Gezichtsveld: totale gebied dat overzien kan worden als men het hoofd en de ogen stilhoud.
3. Functionele visuele efficiëntie: wat doet iemand met visusresten? Welke bekwaamheid heeft
iemand om waarnemingen te benuttigen? Gedraagt hij zich als een blinde, of slechtziende?
Onderscheid tussen slechtziend en blind
Gevolgen van de beperking voor de ontwikkeling
Waarnemen en denken
Visuele waarneming biedt structuur en continuïteit
Kinderen met visuele beperking:
-
Krijgen geen visueel overzicht van de ruimte in al haar dimenties: vormen, afstanden,
begrenzingen en perspectieven
- Ze zien geen ruimtelijke relaties of verloop van bewegingen
- Veranderingen kunnen niet worden gevolgd noch voorzien
Omgeving: minder voorspelbaar en controleerbaar
Niet visuele signalen zoals geluid en tast zijn vaak te sterk, te zwak, onduidelijk of verbrokkeld. Zij
treden onverwachts op en verdwijnen plots. => Gevolgen op cognitieve en emotionele ontwikkeling.
Kinderen met visuele beperking zullen veel later objectpermanentie ontwikkelen. De afwezigheid van
de moeder wordt veel langer en intenser als beangstigend ervaren.
Ze hebben minder kennis van de buitenwereld gewoonweg omdat ze minder kunnen exploreren en
niet omdat hun intelligentie minder is.
Wel veel meer en beter beroep op het geheugen.
Vooral haptische waarneming = zintuigelijke waarneming.
,Motorische ontwikkeling
Door gemis aan stimulerende prikkels vanuit omgeving = minder aangezet tot motorische activiteit.
Wat kan leiden tot bewegingstekort en vertraging in de motorische ontwikkeling. Dient dus op een
andere manier gestimuleerd te worden.
Een niet ziende omgeving is minder aantrekkelijker en moeilijker kenbaar dus daarom ook meer
bedreigend dan uitnodigend. Zij durven niet bewegen als ze onvoldoende oriëntatie of
herkenningspunten hebben.
Hierdoor meer op zichzelf en kan het zich op een overdreven manier gaan opsluiten in eigen
lichaam en bindismen ontwikkelen. Blindismen: opsluiten in lichaam met stereotype handelingen
zoals flapperen met handen.
Ervaringsarmoede!
Ook fijne motoriek wordt beïnvloed. Zelfredzaamheid en socialen vaardigheden zijn ook sterk
belemmerd. Zij kunnen niet leren van imitatie => expliciet moeten worden aangeleerd.
Sociale en emotionele ontwikkeling
Oogcontact is vroegste gelegenheid tot communicatie. Ouders missen deze uitnodigende contacten.
Ook zijn er specifieke reacties zoals geen naderende mensen zien komen, stil en stokstijf blijven
liggen, hoofd draaien naar geluid, schrikken gemakkelijker van geluid.
Verwerven van socialen vaardigheden => afhankelijk van de zienden.
Belangrijke beperking bij verwerven socialen competenties is het ontbreken van niet verbale
communicatie: lichaamstaal.
We spreken ook van een blindheidsmasker: ontbreken van enige vorm van gelaatsuitdrukking.
Sociaal isolement, onzekerheid, afweer en angst zijn vaak gevolgen van een verstoorde
communicatie. Het besef anders te zijn kan leiden tot weinig zelfwaardering.
Taalontwikkeling
Komen verbaal vlot over. Maar dit verbergt een specifiek probleem in taalverwerving. De taal is
slechts gedeeltelijk afgeleid uit eigen ervaring. Heel wat begrippen zijn ook zeer moeilijk te begrijpen
als je ze niet kan zien.
Zij gaan dan vaak verbalismen: termen gebruiken zonder de betekenis te kennen.
Vraagstelling
Heel diverse groep dus vraaggestuurd en individueel werken. Kan problemen ervaren op 1 of
meerdere domeinen.
, Aandacht voor de combinatie met een verstandelijke beperking.
Begeleidingsprincipes
1) Zorgen voor een Aangepaste materiële situatie.
- Genoeg verlichting
- Geordende ruimte
- Vaste structuur voor voorspelbaarheid en structuur
2) Maar ook een veilig klimaat die ruimte geeft om te verkennen, te riskeren, te experimenteren en
te leren. Inzetten op zo normaal en zelfstandig mogelijk leven. Bv Aangepast meubilair.
3) Ook ondersteuning op emotioneel vlak:
- Emotionele problemen helpen verwerken
- zelfkennis en zelfwaardering ondersteunen op positieve manier => goed in ons vel voelen.
- Werken aan inclusie => zelfstandigheid.
4) Hulpmiddelen en technologie om levenskwaliteit te vergroten + normaal mogelijk leven leiden.
5) Sport en bewegen: Soms 1 op 1 begeleiding
- Verminderen van lichamelijke krampachtigheid
- Ontwikkeling lichaams- en Zelfwaardegevoel
6) Mobiliteit:
Binnenshuis:
- Gebruik van geluid (weerkaatsing)
- Gebruik van contrasten (visueel, tactiel)
- Geordende ruimte -
Buitenhuis:
- Gebruik van geluid
- Beschermende ‘armtechniek’ door ziende gids
- Witte stok
- Geleidehond
7) Zelfredzaamheidstips:
Dagdagelijkse activiteiten door
- Aangepaste hulpmiddelen
- Gebruiksvoorwerpen en apparatuur
- Ordelijk wegbrengen van materialen op vaste plaatsen
