Samenvatting Middeleeuwen

Middeleeuwen
Key Notes
Points
Vroege middeleeuwen:
 Langs Limes, noordgrens Romeinse rijk, overal Germaanse stammen:
o Ostrogoten
o Friezen
o Franken
o Visigoten
 Germaanse volken verdedigen vaak grens in dienst van Romeinen
o Foederati: Bondgenoten
 Veel invallen van Germanen en Hunnen
o Vandalen onder koning Geiserik in 435: Plunderen Rome
o Hunnen 450-456 onder leiding van Atilla
o Na 476, toen Odoakar de macht greep, geen keizers meer
 In 486 breiden Salische Franken onder leiding van koning Clovis macht uit over heel
Gallië.
 Brittannië wordt ook langzaam ingevallen door verschillende Germaanse volkeren,
Kelten worden langzaam verdreven naar het westen, deel vlucht naar Bretagne.

 Kerkvaders leggen na de val van West-Romeinse rijk langzaam Katholieke leer vast:
o Ambrosius, bisschop van Milaan
o Hieronymus, Latijnse bijbelvertaler
o Augustinus, bisschop van Hippo
 Legt basis voor scheiding tussen kerk en staat
 Gregorius I de grote legt basis voor pauselijke staat van Rome. Betrekt bisschoppen
in wereldlijk bestuur en mengt zich in geestelijke zaken.
 In West-Europa ontstaat monnikendom (cenobitisme)
o Wordt later bepaald door de ascese van Benedictus van Nursia
 Ora et labora: lezen, mediteren, handarbeid
 Koorgebed: Opus Dei
 Benedictijnse leer spreidt zich in verloop van 7 e eeuw over West-
Europa.

 Merovingische Rijk:
o Vernoemd naar Merovech, stamvader
o Breidde macht uit vanuit oorspronkelijk gebied
o Breidden uit naar Zuiden maar ook naar Oosten (hedendaags Duitsland)
o Clovis wordt eerste Germaanse koning die zich tot katholicisme laat bekeren
 Sloot de godsdienstkloof onder de volkeren in zijn macht en maakte
toenadering Franken met Gallo Romeinen mogelijk
o Onder Merovingen vond erving van de macht plaats, na Clovis verdeling.
o Na Clovis nog enigszins eendracht in rijk, na dood van Clotharius I
voortdurend oorlog tussen leiders van onderverdeelde gebieden.
o Dagobert I was laatste koning onder gehele rijk.
o Pepijn II van Herstal, kleinzoon van Pepijn I van Landen, kroont zichzelf vorst
der Franken
o Zijn zoon Karel Martel (Karolingen) herovert verloren gebieden en start zo
Karolingische rijk.

,  Slag bij Portiers, 732, Karel Martel dringt Arabieren terug op tot
Pyreneeën.
o In Brittannië vindt ook opsplitsing van rijk plaats

 ‘Grote volksverhuizing’ daadwerkelijk niet zo dramatisch als historisch omschreven
o Germanen wouden zich Romeinse beschaving toe-eigenen, niet vernietigen
 Clovis werd bovendien door Oost-Romeinse keizer aangewezen als Consul
 Germaans koninklijk gezag baseerde zich voornamelijk op militair prestige

 Bestuur:
o In steden werd koning vertegenwoordigd door graven, comes, hadden de
macht over belasting en rechtspraak
o Landelijke gebieden werden in graafschappen opgedeeld en graven waren
zowel Germaanse getrouwen als geromaniseerde adel
o Hertog kreeg in sommige gebieden macht over meerdere graven
o Graven deelden macht met bisschoppen, die hadden de macht over
openbare leven

 Romeinse recht gold voor alle Romeinse inwoners, Germaans recht was
personaliteitsbeginsel: Gebonden aan afkomst van persoon
o Godsoordeel: Beproevingen die onschuld of schuld bewezen

 Adel:
o Romeinse adels families uit de keizerstijd behielden aanzien, leverden veel
bisschoppen
o Germaanse families concurreerden met elkaar voor aanzien van de koning
o Grootgrondbezitters in vroege middeleeuwen resideren op hun villae, niet
in de stad, bisschoppen leven in de stad

 Steden liepen sterk terug, terugval naar autarkische samenleving op platteland,
onder bescherming van adel.
 Tussen 700-1300 toch landbouwontwikkelingen en weer verhoging productie
 Handel met Middellandszeegebied valt rond 600 weg.
 Emporia ontstonden: Niet versterkte kleine handelsplaatsen langs rivieren of aan
zee.
 Noordwest-Europese handel veelal plaatselijk

 Uitbreiding van Katholicisme:
o Kerstening, Germaanse koningen sluiten zich aan bij Romeinse bevolking
o Veelal werk van bisschoppen/missionarissen
 Columbanus
 Bonifatius
 Willibrord
o Koningen en adel stichten bisdommen en kloosters in ruil voor steun
o Bisschoppen en missionarissen respecteren soms Heidense feesten en
houden die in stand, culturen mengen zich
o Oude testament meer geliefd onder Germanen
o Oude geloof en Christendom smelten langzaam samen
o Heiligenverering onder Germanen populair
o Via prediking, liturgie en zielzorg verspreid en verstevigd de geestelijkheid