Planologie = de wetenschappelijke reflectie op de ruimtelijke planning
Sociale geografie: het gedrag van mensen in de gebouwde omgeving.
Stedenbouwkunde: de vormgeving van de gebouwde omgeving.
Stedelijke ontwikkeling
Week 1: stedelijke netwerken
• De ontwikkeling in steden is heel anders ingericht dan bijvoorbeeld dorpen buiten de randstad of
andere stedelijke gebieden. Duidelijke verschillen die we kunnen constateren tussen deze twee
zijn de prijzen die men kan aanschaffen voor een bepaalde prijs. In Amsterdam liggen deze
prijzen aanzienlijk hoger dan de dorpen in de buitengebieden.
De samenleving zoals die nu is, is ontstaan in Mesopotamië.
Jane Jacobs: landbouw bestaat dankzij de stad
Het traditionele idee van de stad:
➢ Stadsrechten
➢ Marktplaats
➢ Vestiging / stadsmuur
de stad is de tegenhanger van het platteland: het is een plek waar mensen samenkomen.
Steden zijn een onderdeel van een netwerk
- Rome had niet kunnen ontstaan als er geen heel rijk omheen zat.
- de stad Hanze is ontstaan door netwerken.
Industriële steden
- Manchester, the first industrial city. → mensen trokken massaal van het arme platteland naar de
grote stad Manchester en gingen daar massaal werken.
- stedelijk netwerk groeit langs spoorwegen en kanalen (water).
- wonen en werken wordt steeds meer gescheiden.
Henry Ford: belangrijk voor ontwikkeling stad en stedelijke netwerken.
- 20e -eeuwse stad gebouwd rond de auto, hij had ontdekt dat je de auto kon bouwen op een
loopband. → halverwege 20e -eeuw begon de infrastructuur zich aan te passen aan de auto.
- ontstaan van het begrip Urban Sprawl: stedelijke wildgroei, verspreiding. Alleen maar
bestaan/ontwikkelen als er goede verbindingen zijn. Mensen gaan vanuit de stad naar buiten.
- stedelijke functie langs snelweglocaties.
21e eeuw: Triumph of the city (Edward Glaeser)
Terugkeer naar de stad.
- Netwerkeconomie vraagt om stedelijke transitie (: is een structurele verandering die het resultaat is
van op elkaar inwerkende van elkaar verstrekkende ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld:
economie, cultuur, technologie, instituties, natuur of milieu)
- multimodale bereikbaarheid en verstedelijking
- voorbeeld: knooppunt XL (station Eindhoven)
Multi modaal kruispunt = goed bereikbaar kruispunt waar meerdere vervoersmiddelen samenkomen
in de stad, zoals een treinstation. (auto’s, fietsers, bussen etc.)
Metropolen = een samenhangend stedelijk gebied dat bestaat uit meerdere steden.
21e eeuw: Azië haalt ons razendsnel in door agglomeratie. Grootste metropolen:
, • Shenzou (46 mln inw.)
• Tokyo (40 mln inw.)
• Shanghai (35 mln inw.)
Agglomeratiekracht (regio) = massa, bevolkingsdichtheid, hoge urbanisatiegraad, aanwezigheid van
topvoorzieningen en excellente opleidingen, in- en externe verbindingen en de quality of life.
- Een agglomeratie is een aaneenschakeling van nederzettingen waarvan de inwoners zich gedragen
alsof zij in één stad wonen. Dat wil zeggen dat de bewoners wonen, werken, winkelen en recreëren
in verschillende delen van de agglomeratie en zich in hun dagelijks leefpatroon veelvuldig binnen de
agglomeratie verplaatsen.
Massa helpt bij de ontwikkeling van:
- goede internationale verbindingen
- sterke kennis en cultuurclusters economisch concurrerend
- diversiteit aan dagelijkse voorzieningen
Global City (wereldstad)
Metropolen zijn verbonden in economische netwerken.
Primaire knooppunten in dat netwerk zijn volgens Saskia Sassen:
- New York, Londen, Tokyo
Deltametropool = de ambitie om alle agglomeraties in de Randstand
gezamenlijk te laten functioneren als één metropoolregio die kan
concurreren met de grootste metropolen in de wereld.
o Amsterdam wordt door planologen ook wel een secundaire
wereldstad genoemd.
• Internationaal ontsloten via ‘mainports’:
- Schiphol
- Haven Rotterdam
• Hoe groot is die deltametropool?
- randstad: 7 mln inwoners
- stedenring: 10 mln inwoners
- eurodelta: 40 mln inwoners
Metropool = een agglomeratie bestaande uit een zeer grote stad met bijgelegen stedelijke gebieden,
waaronder voorsteden.
Op lager schaalniveau wordt door planologen ook gewerkt met de term metropoolregio, bv rond
Amsterdam, Rotterdam/Den Haag en Eindhoven.
Nederland: dunbevolkte stad i.p.v. een dichtbevolkt land.
- dagelijkse patroon van wonen, werken en recreëren is niet plaatsgebonden.
- de stadsregio is vaak nog wel dominant: Daily urban system = diameter van 50 km waarin de
meeste mensen zich in bewegen/in leven.
Regionale samenwerking: de steden werken wel regionaal samen met de agglomeratiegebieden, zo
worden de volgende aspecten bijvoorbeeld in samenwerking gerealiseerd:
- gezamenlijk verzorgingsgebied
- gezamenlijke woningmarkt
- gedeelde natuurgebieden
- een regionaal Ov-systeem
Gemeente is ontstaan uit de oude kleine middeleeuwse gemeenschappen.
Sociale geografie: het gedrag van mensen in de gebouwde omgeving.
Stedenbouwkunde: de vormgeving van de gebouwde omgeving.
Stedelijke ontwikkeling
Week 1: stedelijke netwerken
• De ontwikkeling in steden is heel anders ingericht dan bijvoorbeeld dorpen buiten de randstad of
andere stedelijke gebieden. Duidelijke verschillen die we kunnen constateren tussen deze twee
zijn de prijzen die men kan aanschaffen voor een bepaalde prijs. In Amsterdam liggen deze
prijzen aanzienlijk hoger dan de dorpen in de buitengebieden.
De samenleving zoals die nu is, is ontstaan in Mesopotamië.
Jane Jacobs: landbouw bestaat dankzij de stad
Het traditionele idee van de stad:
➢ Stadsrechten
➢ Marktplaats
➢ Vestiging / stadsmuur
de stad is de tegenhanger van het platteland: het is een plek waar mensen samenkomen.
Steden zijn een onderdeel van een netwerk
- Rome had niet kunnen ontstaan als er geen heel rijk omheen zat.
- de stad Hanze is ontstaan door netwerken.
Industriële steden
- Manchester, the first industrial city. → mensen trokken massaal van het arme platteland naar de
grote stad Manchester en gingen daar massaal werken.
- stedelijk netwerk groeit langs spoorwegen en kanalen (water).
- wonen en werken wordt steeds meer gescheiden.
Henry Ford: belangrijk voor ontwikkeling stad en stedelijke netwerken.
- 20e -eeuwse stad gebouwd rond de auto, hij had ontdekt dat je de auto kon bouwen op een
loopband. → halverwege 20e -eeuw begon de infrastructuur zich aan te passen aan de auto.
- ontstaan van het begrip Urban Sprawl: stedelijke wildgroei, verspreiding. Alleen maar
bestaan/ontwikkelen als er goede verbindingen zijn. Mensen gaan vanuit de stad naar buiten.
- stedelijke functie langs snelweglocaties.
21e eeuw: Triumph of the city (Edward Glaeser)
Terugkeer naar de stad.
- Netwerkeconomie vraagt om stedelijke transitie (: is een structurele verandering die het resultaat is
van op elkaar inwerkende van elkaar verstrekkende ontwikkelingen op het gebied van bijvoorbeeld:
economie, cultuur, technologie, instituties, natuur of milieu)
- multimodale bereikbaarheid en verstedelijking
- voorbeeld: knooppunt XL (station Eindhoven)
Multi modaal kruispunt = goed bereikbaar kruispunt waar meerdere vervoersmiddelen samenkomen
in de stad, zoals een treinstation. (auto’s, fietsers, bussen etc.)
Metropolen = een samenhangend stedelijk gebied dat bestaat uit meerdere steden.
21e eeuw: Azië haalt ons razendsnel in door agglomeratie. Grootste metropolen:
, • Shenzou (46 mln inw.)
• Tokyo (40 mln inw.)
• Shanghai (35 mln inw.)
Agglomeratiekracht (regio) = massa, bevolkingsdichtheid, hoge urbanisatiegraad, aanwezigheid van
topvoorzieningen en excellente opleidingen, in- en externe verbindingen en de quality of life.
- Een agglomeratie is een aaneenschakeling van nederzettingen waarvan de inwoners zich gedragen
alsof zij in één stad wonen. Dat wil zeggen dat de bewoners wonen, werken, winkelen en recreëren
in verschillende delen van de agglomeratie en zich in hun dagelijks leefpatroon veelvuldig binnen de
agglomeratie verplaatsen.
Massa helpt bij de ontwikkeling van:
- goede internationale verbindingen
- sterke kennis en cultuurclusters economisch concurrerend
- diversiteit aan dagelijkse voorzieningen
Global City (wereldstad)
Metropolen zijn verbonden in economische netwerken.
Primaire knooppunten in dat netwerk zijn volgens Saskia Sassen:
- New York, Londen, Tokyo
Deltametropool = de ambitie om alle agglomeraties in de Randstand
gezamenlijk te laten functioneren als één metropoolregio die kan
concurreren met de grootste metropolen in de wereld.
o Amsterdam wordt door planologen ook wel een secundaire
wereldstad genoemd.
• Internationaal ontsloten via ‘mainports’:
- Schiphol
- Haven Rotterdam
• Hoe groot is die deltametropool?
- randstad: 7 mln inwoners
- stedenring: 10 mln inwoners
- eurodelta: 40 mln inwoners
Metropool = een agglomeratie bestaande uit een zeer grote stad met bijgelegen stedelijke gebieden,
waaronder voorsteden.
Op lager schaalniveau wordt door planologen ook gewerkt met de term metropoolregio, bv rond
Amsterdam, Rotterdam/Den Haag en Eindhoven.
Nederland: dunbevolkte stad i.p.v. een dichtbevolkt land.
- dagelijkse patroon van wonen, werken en recreëren is niet plaatsgebonden.
- de stadsregio is vaak nog wel dominant: Daily urban system = diameter van 50 km waarin de
meeste mensen zich in bewegen/in leven.
Regionale samenwerking: de steden werken wel regionaal samen met de agglomeratiegebieden, zo
worden de volgende aspecten bijvoorbeeld in samenwerking gerealiseerd:
- gezamenlijk verzorgingsgebied
- gezamenlijke woningmarkt
- gedeelde natuurgebieden
- een regionaal Ov-systeem
Gemeente is ontstaan uit de oude kleine middeleeuwse gemeenschappen.
