1
Visuele cultuur: Kunst in historische context
Inleiding: Van zwart vierkant tot Caleidoscoop
➢ inleiding: van zwart vierkant tot kaleidoscoop
○ Zaken bekijken vanuit Caleidoscoop = verschillende invalshoeken
○ 5 invalshoeken ⇒ meesterwerk
■ 1. Kunst als product
● Gaat bepaalde waarde krijgen
■ 2. kunst als idee
■ 3. Kunst in relatie tot wetenschap
■ 4. Kunst als onderdeel v geldende macht/ nieuwe macht
● Middel voor politieke doeleinden
■ 5. Stijl, vorm, betekenis
○ Malevitsj - Zwart Vierkant
■ Kazimir Malevitsj → avant garde kunstenaar
■ 1915
■ Revolutionair
■ Iconisch werk ⇒ absoluut meesterwerk
● synthese van 5 eeuwen
kunstgeschiedenis
○ men zoekt al eeuwen naar de perfecte nabootsing van
de werkelijkheid
● één van de eerste non-figuratieve werken uit de westerse
kunstgeschiedenis
■ ‘Canoniek werk’
■ stelt materiaaltechnisch zeer weinig voor
● waarom is het dan zo’n hoogtepunt?
○ Sixtijnse kapel
■ Iconisch
■ Mimetische kunst = exact mogelijk
nabootsen van werkelijkheid
■ Toppunt:
● Kleur en lijnperspectief
● Illusie 3D
● technisch hoogstandje
■ Wetenschappelijke inzichten, intellectueel
● Goed kunstenaar
○ = ambachtschap
, 2
○ Giotto tekent een perfecte cirkel op opdracht van de Paus
■ hierna doet Peter Paul Rubens dit ook
● + voegt punt perfect in midden
● +voegde intellectuele stelling toe (tekening wordt metafoor van
zijn neoplatoonse levensvisie
○ Rembrandt bouwt daarop voort
■ Zelfportret neemt positie in
○ Robert Rauschenberg
■ Gaat naar Wilhelm de Kooning
■ Die een beroemd serie werken
maakt
■ Hij geeft zijn tekening aan Robert
■ Robert veegt het uit
■ hij stelt het voor als ‘Erased de
Kooning Drawing’
○ Onderscheidt zich v vorige generatie
○ Patricide (?)
○ Beter doen dan voorganger
○ Goede kunst = kunst → risico nemen
■ biedt zelden een antwoord → is vaker een open vraag
○ = Avant garde
○ Anti mimetisch
○ Spiritueel, magisch
○ Kunst is uniek, het is een katalysator van emoties
■ Johannes à Porta
● metafoor om kunst te duiden
○ jong meisje, pasgetrouwd & smoorverliefd, haar man
moet naar oorlog, vlak voor vertrek geeft hij haar een
klein portretje van zichzelf, dat is haar enige
aandenken → de betekenis versmelt met het object
(voor het meisje is de beeltenis van haar man niet na te
maken)
● kunst = kwestie van geloof
○ een kunstwerk wordt belangrijk als je geloof hecht aan
zijn geschiedenis, betekenis,...
○ hoe sterker de cognitief-emotionele band, hoe sterker
het effect
○ ⇒ Zwart Vierkant
, 3
■ kwam tot stand in brandpunt van grote kentering
in de Europese kunstgeschiedenis
○ op grond van materiaal → meeste beeldende kunstwerken weinig of geen
waarde
■ echte waarde van een kunstwerk zit hem in het magische moment
○ grondslag van dit boek = indeling op basis van de kunstgeschiedenis van de
20e eeuw
■ dan werd ontwikkeling verklaard vanuit nieuwe & interdisciplinaire
invalshoeken
● de nieuwe benaderingen in de 21ste eeuw (anti-koloniaal,
feministisch,...) vinden nu een plek in de kunstgeschiedenis
○ dit boek is dus geen eindpunt
■ nadruk ligt vaak niet langer op de esthetische waarde van het object
● maar op de manier waarop het als beeld & object binnen een
cultuur & context functioneert
○ Hoe waarde creëren?
○ In de markt gaan steken
■ ‘De kunstkamer van Cornelis van der Geest ‘
● Toont kunstselectie
● Macht
● ⇒ Kunst → elite
■ ‘De laatste futuristische tentoonstelling’
● Suprematisme
● Nieuwe stroming waar hij (malevitsj) waarde aan gaat
leggen
●
■ Salvator mundi (?)
● Handelaar schrijft experten aan
● Sommigen zeggen leonardo, anderen
niet
● Aanpassingen maken zodat het meer lijkt
op Leonardo Da Vinci
● Maar probleem:
○ ‘Het is zodanig herwerkt dat het
lijkt op Leonardo Maar dat is het niet voor ons’
● Voor heel veel verkocht
, 4
● Kunstenaars zijn vaak ondernemers
○ Blijven risico’s nemen
○ Rafael werkt samen m Marcantonio
Raimondi
○ Raimondi is een graveur
(=Ambachtsman)
○ Rafael = Kunstenaar
○ Rafael maakt ontwerp en Raimondi
graveert dat
○ Dat gaan ze verkopen
● = Uniek
○ Voordeel (wisselwerking (wat is de wisselwerking?))
■ Kan veel meer mensen bereiken
■ Beroemder
○ Verschil:
■ Valore di fatica (prijs → maken)
● prijs van het het ambachtelijke werk
● Adriaen Van de Werft
○ Zet streepje om te tellen hoeveel dagen hij
bezig is geweest aan een werk
○ ⇒ stelt een prijs vast
■ Valore di stima (prijs bereid te betalen vr uniek stuk)
● hoeveel men uiteindelijk bereid is om te betalen op
basis van waardering
● Adriaen Van de Werft
○ Hij zegt: maar ik vind dat de prijs zo veel waard
is (op buikgevoel)
● ⇒ de oude meesters waren zich zeker bewust van dit verschil
○ Echt kunstenaar moet hand niet meer gebruiken
Visuele cultuur: Kunst in historische context
Inleiding: Van zwart vierkant tot Caleidoscoop
➢ inleiding: van zwart vierkant tot kaleidoscoop
○ Zaken bekijken vanuit Caleidoscoop = verschillende invalshoeken
○ 5 invalshoeken ⇒ meesterwerk
■ 1. Kunst als product
● Gaat bepaalde waarde krijgen
■ 2. kunst als idee
■ 3. Kunst in relatie tot wetenschap
■ 4. Kunst als onderdeel v geldende macht/ nieuwe macht
● Middel voor politieke doeleinden
■ 5. Stijl, vorm, betekenis
○ Malevitsj - Zwart Vierkant
■ Kazimir Malevitsj → avant garde kunstenaar
■ 1915
■ Revolutionair
■ Iconisch werk ⇒ absoluut meesterwerk
● synthese van 5 eeuwen
kunstgeschiedenis
○ men zoekt al eeuwen naar de perfecte nabootsing van
de werkelijkheid
● één van de eerste non-figuratieve werken uit de westerse
kunstgeschiedenis
■ ‘Canoniek werk’
■ stelt materiaaltechnisch zeer weinig voor
● waarom is het dan zo’n hoogtepunt?
○ Sixtijnse kapel
■ Iconisch
■ Mimetische kunst = exact mogelijk
nabootsen van werkelijkheid
■ Toppunt:
● Kleur en lijnperspectief
● Illusie 3D
● technisch hoogstandje
■ Wetenschappelijke inzichten, intellectueel
● Goed kunstenaar
○ = ambachtschap
, 2
○ Giotto tekent een perfecte cirkel op opdracht van de Paus
■ hierna doet Peter Paul Rubens dit ook
● + voegt punt perfect in midden
● +voegde intellectuele stelling toe (tekening wordt metafoor van
zijn neoplatoonse levensvisie
○ Rembrandt bouwt daarop voort
■ Zelfportret neemt positie in
○ Robert Rauschenberg
■ Gaat naar Wilhelm de Kooning
■ Die een beroemd serie werken
maakt
■ Hij geeft zijn tekening aan Robert
■ Robert veegt het uit
■ hij stelt het voor als ‘Erased de
Kooning Drawing’
○ Onderscheidt zich v vorige generatie
○ Patricide (?)
○ Beter doen dan voorganger
○ Goede kunst = kunst → risico nemen
■ biedt zelden een antwoord → is vaker een open vraag
○ = Avant garde
○ Anti mimetisch
○ Spiritueel, magisch
○ Kunst is uniek, het is een katalysator van emoties
■ Johannes à Porta
● metafoor om kunst te duiden
○ jong meisje, pasgetrouwd & smoorverliefd, haar man
moet naar oorlog, vlak voor vertrek geeft hij haar een
klein portretje van zichzelf, dat is haar enige
aandenken → de betekenis versmelt met het object
(voor het meisje is de beeltenis van haar man niet na te
maken)
● kunst = kwestie van geloof
○ een kunstwerk wordt belangrijk als je geloof hecht aan
zijn geschiedenis, betekenis,...
○ hoe sterker de cognitief-emotionele band, hoe sterker
het effect
○ ⇒ Zwart Vierkant
, 3
■ kwam tot stand in brandpunt van grote kentering
in de Europese kunstgeschiedenis
○ op grond van materiaal → meeste beeldende kunstwerken weinig of geen
waarde
■ echte waarde van een kunstwerk zit hem in het magische moment
○ grondslag van dit boek = indeling op basis van de kunstgeschiedenis van de
20e eeuw
■ dan werd ontwikkeling verklaard vanuit nieuwe & interdisciplinaire
invalshoeken
● de nieuwe benaderingen in de 21ste eeuw (anti-koloniaal,
feministisch,...) vinden nu een plek in de kunstgeschiedenis
○ dit boek is dus geen eindpunt
■ nadruk ligt vaak niet langer op de esthetische waarde van het object
● maar op de manier waarop het als beeld & object binnen een
cultuur & context functioneert
○ Hoe waarde creëren?
○ In de markt gaan steken
■ ‘De kunstkamer van Cornelis van der Geest ‘
● Toont kunstselectie
● Macht
● ⇒ Kunst → elite
■ ‘De laatste futuristische tentoonstelling’
● Suprematisme
● Nieuwe stroming waar hij (malevitsj) waarde aan gaat
leggen
●
■ Salvator mundi (?)
● Handelaar schrijft experten aan
● Sommigen zeggen leonardo, anderen
niet
● Aanpassingen maken zodat het meer lijkt
op Leonardo Da Vinci
● Maar probleem:
○ ‘Het is zodanig herwerkt dat het
lijkt op Leonardo Maar dat is het niet voor ons’
● Voor heel veel verkocht
, 4
● Kunstenaars zijn vaak ondernemers
○ Blijven risico’s nemen
○ Rafael werkt samen m Marcantonio
Raimondi
○ Raimondi is een graveur
(=Ambachtsman)
○ Rafael = Kunstenaar
○ Rafael maakt ontwerp en Raimondi
graveert dat
○ Dat gaan ze verkopen
● = Uniek
○ Voordeel (wisselwerking (wat is de wisselwerking?))
■ Kan veel meer mensen bereiken
■ Beroemder
○ Verschil:
■ Valore di fatica (prijs → maken)
● prijs van het het ambachtelijke werk
● Adriaen Van de Werft
○ Zet streepje om te tellen hoeveel dagen hij
bezig is geweest aan een werk
○ ⇒ stelt een prijs vast
■ Valore di stima (prijs bereid te betalen vr uniek stuk)
● hoeveel men uiteindelijk bereid is om te betalen op
basis van waardering
● Adriaen Van de Werft
○ Hij zegt: maar ik vind dat de prijs zo veel waard
is (op buikgevoel)
● ⇒ de oude meesters waren zich zeker bewust van dit verschil
○ Echt kunstenaar moet hand niet meer gebruiken
