Samenvatting Theorie Gezondheidsbevordering

Gezondheidsbevordering

 WHO
= Gezondheid is een toestand van compleet fysiek, mentaal en sociaal
welbevinden en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek.
→ Nadruk op positieve meerwaarde
→ Voorbij het louter lichamelijke

 Gezondheidsmodel Lalonde
De gezondheid wordt bepaald door:
- Biologische of genetische aanleg
- Leefomgeving
- Leefstijl
- Organisatie van de gezondheidszorg


 Noodzakelijke basishouding voor GB
- Brede kijk
 Enkel richten op het individu miskent
 De impact van de omgeving
 De verantwoordelijkheid van het beleid
 Verantwoordelijkheid van bewegingsdeskundige
 Kijk verder dan 1-op-1
 Wees je bewust van het grotere plaatje
 Ook en zeker als je ‘t niet alleen kan oplossen!
- Teamwork (zie teamwork)
- Innoverende aanpak (zie communicator)
- Wetenschappelijk onderbouwd
 We leven in een kennismaatschappij
 Er is enorm veel informatie beschikbaar, zelfs zonder te zoeken
 Brengt nieuwe uitdagingen met zich
 Verzamelen van relevante informatie
 Evalueren van de kwaliteit van informatie
 Vertalen van die informatie naar de praktijk



1. Duurzaamheid
Doel = volgehouden verandering van levensstijl
“There are no one hit wonders for health”


1.1 Pokémon GO
+ 1.200 – 2.000 stappen/dag
- Kortdurende studies (3 weken)
- Voor specifieke doelgroepen
- Weersomstandigheden en andere factoren sterke impact
- Dalend effect naarmate langer gespeeld

→ Lange termijn effect onbekend!
Pagina 1 van 52

,2. Teamwork
- Werk samen binnen de gezondheidszorg
 Neem je rol op binnen een multidisciplinair team
 Gezondheidsdeskundige  intermediairen  doelgroep
- Leg connecties buiten de gezondheidszorg
 Geen focus ≠ geen impact
- Betrek je doelgroep
 Vermijd het ivoren-toren-syndroom (kloof strategie en uitvoering)

2.1 Borstvoeding
Bewezen gezondheidsvoordelen voor baby's
Gezondheidsdeskundige zelf alle baby's borstvoeding geven???
→ Moeder = echte doelgroep
→ Interventie (ook) via intermediairen:
- Commerciële bedrijven
- Overheid & werkgevers
- Vroedvrouwen & verpleegkundigen



3. Communicator
In een complexe context zijn simpele antwoorden niet genoeg
- Een les in de klas
- Een poster in de wachtzaal

Om alle partijen rond tafel en aan het werk te krijgen is creativiteit nodig!

Lucky Luke
Borstkanker in Thuis
Cola met anti-diarreekit
Vb. Angelina Joli effect operatie




4. Wetenschappelijk onderzoek
4.1 Cryotherapie
= het toepassen van (extreme) koude als medische behandeling voor
klachten, in het algemeen gerelateerd aan beschadigd weefsel.
- Gekopieerd van topatleten
- Wetenschappelijk???
 Veel onduidelijkheid
 Vergelijking met geen cooling down
 Mogelijk schade?
 Placebo
→ Wees voorzichtig! Pagina 2 van 52

, Setting Based Health Promotion

1. Gezondheidsbevordering
= Een combinatie van voorlichting en omgevingsveranderingen die
(samen) gezond gedrag en gezonde levenscondities stimuleren.


1.1 Gezondheidsvoorlichting
A. Oude versie
= Gezondheidseducatie, gezondheidsvoorlichting & -opvoeding.
(We gaan het zeggen tegen mensen).
- Vroeger: informatie geven over wat wel/niet gezond is zorgt dat
mensen de gezonde keuze maken.
- Kennis alleen is niet genoeg
 Cognitieve dissonantie
 Weten ≠ kunnen

 Cognitieve dissonantie
= de onaangename spanning die iemand ervaart als zijn gedrag niet
in overeenstemming is met zijn overtuigingen/normen/waarden.
Meestal opgelost door overtuigingen te veranderen, niet door gedrag aan te passen



B. Nieuwe versie
= Combinatie van leerervaringen ontwikkeld en ontworpen om mensen
en gemeenschappen te helpen om gezondheid te bevorderen.
(We gaan het zeggen + aanleren).

Alle methoden die mensen doelbewust motiveren tot het (blijven) stellen
van gezond(er) gedrag en op het aanleren van vaardigheden om die kennis
in de praktijk te brengen.



C. Nog onvoldoende
 Beperkingen gezondheidsvoorlichting
- Enkel bewuste keuze voor (on)gezond gedrag
- Veronderstelt min of meer vrijwillige verandering
- Richt zich niet echt op gedrag, meer op intentie
 Ook andere factoren bepalen gezondheidsgedrag
- Voorzieningen
- Regelgeving, controle, sancties




Pagina 3 van 52

, 1.2 Omgevingsveranderingen
= grote impact
 Veel interventies mogelijk
- Nudging
- Gezond gedrag mogelijk/leuk/gewaardeerd maken
- Ongezond gedrag onaangenaam/moeilijk/onmogelijk maken



A. Nudging
 Trapgebruik
- Heeft gezondheidsvoordelen
- Goedkope, laagdrempelige fysieke activiteit, onafhankelijk van weer
- Samenspel van psychologie en omgeving, zeker op keuzemomenten

 Onderzoek Boen et al. (2010): Effect van signalisatie? → 3 locaties.
- Beperkingen van de studie:
 Observaties op 1 dag
 Tijdens rush-hour → mensen beïnvloeden elkaar.
= Psychosociale omgeving! Eenmaal de groep richting trap gaat,
gaat heel de groep de trap nemen.
- Eenvoudige, goedkope signalisatie heeft beperkt maar consistent
effect op trapgebruik in verschillende omgevingen.
- Verschillen tussen de 3 baselines benadrukken het belang van
omgevingsfactoren!

 Fundamentele attributiefout
= de neiging om bij het interpreteren van gedrag van anderen
enerzijds een overmatige nadruk te leggen op interne factoren
(bv. persoonlijke karaktertrekken), terwijl anderzijds de situationele
invloeden worden geminimaliseerd.
Vb. Hij is te lui om te sporten vs. Ik heb geen tijd om te sporten want ik heb kinderen




B. Gezond gedrag leuk maken
 Actief transport
- Stedenbouwkundigen
 Veilige fietspaden
- Werkgevers
 Fietsvergoeding (geen auto-vergoeding)
 Douches op het werk
 Fiets ter beschikking stellen
- Gezondheidssector
 Promoten vanuit gezondheidswinst



Pagina 4 van 52