1. Bouwstenen van organisaties
1.1 Ontwikkel een organisatie die in balans is
1. Het begint met helderheid over de missie
2. Doelen geven aan wat de organisaties wil bereiken
3. Organiseren vraagt aandacht voor zes ontwerpvariabelen
4. Bij organiseren moet je zes ballen in de lucht houden
5. Realiseren is het voortbrengen van diensten en goederen
6. Wat is er nieuw aan het nieuwe organiseren?
7. Eindelijk is de organisatie onmaakbaar
8. Organiseren in twaalf stellingen
1.1.1 Inleiding
3centrale processen van elke organisatie:
- Doelen stellen
- Organiseren
- Realiseren
De invulling van die drie processen hangt af van het ontwikkelingsstadium van de organisatie
= Organisaties zijn speelvelden voor ondernemende mensen. Samen spelen zij het ‘spel’
waarbij vrijheid in verbondenheid een aantrekkelijke regel lijkt te zijn
1
,1.2 Het begint met de helderheid over de missie
De oprichter wilde ooit iets bereiken: Een unieke dienst aanbieden, geld verdienen of eender
welk ander motief
- Waarom werd de organisatie ooit opgericht? Waarom bestaat de organisatie nog steeds?
- Wat wil de organisatie betekenen voor haar medewerkers, klanten, doelgroepen,
aandeelhouders of belanghebbenden?
- Welke toegevoegde waarde wil de organisatie leveren?
- Waarin onderscheidt de organisatie zich van andere soortgelijke organisaties in dezelfde
branche?
- De missie is gebaseerd op met elkaar gedeelde waarden en normen
2
,- Wat wil de organisatie beteken voor belanghebbenden en andere (direct en indirect)
betrokkenen bij organisaties zoals: Medewerkers, cliënten, gebruikers, klanten,
aandeelhouders, toeleveranciers, specfieke groepen zoals omwonenden en ten slotte de
samenleving als geheel
Vb. Missie van een bib: De deur naar kennis en verbeelding openen.
Vb. Missie disneyland: ‘making dreams come true’
- De invulling van de zin ‘wij zijn op de wereld om…’
- Dit impliceert dat er buiten organisaties mensen zijn voor wie het de moeite waard is dat
de organisatie maakt of levert
- Geeft antwoord op bestaansvragen zoals; wie zijn de afnemers en welke functies willen we
vervullen
- In veel organisaties is het opstellen van een missie een verplicht nummer dat het
management bij voorkeur uitbesteedt aan een werkgroep of een adviseur
- Ze krijgen de opdracht om een mooie missie te maken, die wordt vervolgens op duur
papier gedrukt & opgehangen in de kantine en verder gebeurt er niks mee
10.2 Doelen geven aan wat de organisatie wil bereiken
Een missie geven geeft geen houvast wat betreft de vraag wat de organisatie in de komende
planningsperiode wenst te bereiken
Een doel is het antwoord op de vraag ‘Wat willen we bereiken’
Scherper geformuleerd: ‘Een doel is de gewenste situatie op een bepaald moment in de
toekomst’
In de praktijk blijkt dat veel doelen zodanig zijn geformuleerd dat achteraf moeilijk te
bepalen is of ze echt gehaald zijn
→ Doelen vormen een richtsnoer voor het handelen van de medewerkers
Over de organisatiedoelen mag niet te veel verschil van mening bestaan
Daartegenover staat dat het meer dan normaal is dat er een grote diversiteit aan
persoonlijke doelen is: Ontplooien, geld verdienen, bezig zijn, mensen ontmoeten, nuttig
werk verrichten, macht verwerven
Wel mag je hopen dat er een zekere overlap is tussen de persoonlijke doelen en
organisatiedoelen
10.3 Diagnosevragen om inzicht te krijgen in de missie en doelen
● Is ergens kort en krachtig aangegeven waar de ‘organisatie’ voor staat (haar missie) en
wat haar unieke bijdrage aan heet relevante omgeving is
● Wordt de missie gedragen door de (interne en externe) belanghebbenden
● Zijn er (een beperkt aantal) doelen en zijn deze bekend bij medewerkers
● Zijn de doelen richtinggevend voor het handelen in de organisatie?
Maw zijn de doelen smart? (specifiek,meetbaar,acceptabel,relevant en tijdsgebonden)
● Hoe gepassioneerd zijn medewerkers over deze doelen? (eigenaarschap, betrokkenheid)
3
, 10.4 Zes belangrijke ontwerpvariabelen bij organisaties
Rudy Kor: ‘Er is geen beste manier van organiseren, maar niet elke manier van organiseren is
even effectief’
Wat is onze strategie?
Welke managementstijl(en) hanteren we?
Welke systemen zijn er nodig om het dagelijks functioneren te sturen?
Wat zoeken medewerkers in onze organisatie
Welke waarden en normen zijn er te onderkennen in de organisatie?
Hoe ziet de organisatiestructuur eruit?
Niet of-of, wel En-en
= Organiseren is het op evenwichte en
samenhangende wijze managen van deze zes
ontwerp-variabelen
10.5 Bij organiseren moet je zes ballen in de lucht houden
Gebaseerd op 7s-model zoals beschreven in ‘the art of Japanese management’ van Athos en
Pascale
Alle zes ontwerpvariabelen zijn even belangrijk
Het gewicht per variabele kan anders zijn
De zes ontwerpvariabelen vertonen samenhang: Elke verandering in één van de variabelen
heeft verandering in de andere variabelen als gevolg
Elke ontwerpvariabele heeft zowel formele als informele aspecten vb. Formele/informele
structuur, takenpakket…
4
1.1 Ontwikkel een organisatie die in balans is
1. Het begint met helderheid over de missie
2. Doelen geven aan wat de organisaties wil bereiken
3. Organiseren vraagt aandacht voor zes ontwerpvariabelen
4. Bij organiseren moet je zes ballen in de lucht houden
5. Realiseren is het voortbrengen van diensten en goederen
6. Wat is er nieuw aan het nieuwe organiseren?
7. Eindelijk is de organisatie onmaakbaar
8. Organiseren in twaalf stellingen
1.1.1 Inleiding
3centrale processen van elke organisatie:
- Doelen stellen
- Organiseren
- Realiseren
De invulling van die drie processen hangt af van het ontwikkelingsstadium van de organisatie
= Organisaties zijn speelvelden voor ondernemende mensen. Samen spelen zij het ‘spel’
waarbij vrijheid in verbondenheid een aantrekkelijke regel lijkt te zijn
1
,1.2 Het begint met de helderheid over de missie
De oprichter wilde ooit iets bereiken: Een unieke dienst aanbieden, geld verdienen of eender
welk ander motief
- Waarom werd de organisatie ooit opgericht? Waarom bestaat de organisatie nog steeds?
- Wat wil de organisatie betekenen voor haar medewerkers, klanten, doelgroepen,
aandeelhouders of belanghebbenden?
- Welke toegevoegde waarde wil de organisatie leveren?
- Waarin onderscheidt de organisatie zich van andere soortgelijke organisaties in dezelfde
branche?
- De missie is gebaseerd op met elkaar gedeelde waarden en normen
2
,- Wat wil de organisatie beteken voor belanghebbenden en andere (direct en indirect)
betrokkenen bij organisaties zoals: Medewerkers, cliënten, gebruikers, klanten,
aandeelhouders, toeleveranciers, specfieke groepen zoals omwonenden en ten slotte de
samenleving als geheel
Vb. Missie van een bib: De deur naar kennis en verbeelding openen.
Vb. Missie disneyland: ‘making dreams come true’
- De invulling van de zin ‘wij zijn op de wereld om…’
- Dit impliceert dat er buiten organisaties mensen zijn voor wie het de moeite waard is dat
de organisatie maakt of levert
- Geeft antwoord op bestaansvragen zoals; wie zijn de afnemers en welke functies willen we
vervullen
- In veel organisaties is het opstellen van een missie een verplicht nummer dat het
management bij voorkeur uitbesteedt aan een werkgroep of een adviseur
- Ze krijgen de opdracht om een mooie missie te maken, die wordt vervolgens op duur
papier gedrukt & opgehangen in de kantine en verder gebeurt er niks mee
10.2 Doelen geven aan wat de organisatie wil bereiken
Een missie geven geeft geen houvast wat betreft de vraag wat de organisatie in de komende
planningsperiode wenst te bereiken
Een doel is het antwoord op de vraag ‘Wat willen we bereiken’
Scherper geformuleerd: ‘Een doel is de gewenste situatie op een bepaald moment in de
toekomst’
In de praktijk blijkt dat veel doelen zodanig zijn geformuleerd dat achteraf moeilijk te
bepalen is of ze echt gehaald zijn
→ Doelen vormen een richtsnoer voor het handelen van de medewerkers
Over de organisatiedoelen mag niet te veel verschil van mening bestaan
Daartegenover staat dat het meer dan normaal is dat er een grote diversiteit aan
persoonlijke doelen is: Ontplooien, geld verdienen, bezig zijn, mensen ontmoeten, nuttig
werk verrichten, macht verwerven
Wel mag je hopen dat er een zekere overlap is tussen de persoonlijke doelen en
organisatiedoelen
10.3 Diagnosevragen om inzicht te krijgen in de missie en doelen
● Is ergens kort en krachtig aangegeven waar de ‘organisatie’ voor staat (haar missie) en
wat haar unieke bijdrage aan heet relevante omgeving is
● Wordt de missie gedragen door de (interne en externe) belanghebbenden
● Zijn er (een beperkt aantal) doelen en zijn deze bekend bij medewerkers
● Zijn de doelen richtinggevend voor het handelen in de organisatie?
Maw zijn de doelen smart? (specifiek,meetbaar,acceptabel,relevant en tijdsgebonden)
● Hoe gepassioneerd zijn medewerkers over deze doelen? (eigenaarschap, betrokkenheid)
3
, 10.4 Zes belangrijke ontwerpvariabelen bij organisaties
Rudy Kor: ‘Er is geen beste manier van organiseren, maar niet elke manier van organiseren is
even effectief’
Wat is onze strategie?
Welke managementstijl(en) hanteren we?
Welke systemen zijn er nodig om het dagelijks functioneren te sturen?
Wat zoeken medewerkers in onze organisatie
Welke waarden en normen zijn er te onderkennen in de organisatie?
Hoe ziet de organisatiestructuur eruit?
Niet of-of, wel En-en
= Organiseren is het op evenwichte en
samenhangende wijze managen van deze zes
ontwerp-variabelen
10.5 Bij organiseren moet je zes ballen in de lucht houden
Gebaseerd op 7s-model zoals beschreven in ‘the art of Japanese management’ van Athos en
Pascale
Alle zes ontwerpvariabelen zijn even belangrijk
Het gewicht per variabele kan anders zijn
De zes ontwerpvariabelen vertonen samenhang: Elke verandering in één van de variabelen
heeft verandering in de andere variabelen als gevolg
Elke ontwerpvariabele heeft zowel formele als informele aspecten vb. Formele/informele
structuur, takenpakket…
4
