Samenvatting - Inleiding tot de Kunstwetenschappen

INLEIDING TOT DE KUNSTWETENSCHAPPEN
Inhoud
1. INLEIDING .................................................................................................................................................................. 7
1.1. LEONARDO DA VINCI, MADONNA IN DE GROT (1483-1494) ............................................................................ 7
1.2. HISTORIOGRAFIE? METHODOLOGIE? KUNSTTHEORIE?.................................................................................... 7
1.3. BEGIN VAN KUNST ............................................................................................................................................. 8
1.4. EMOTIONELE IMPACT VAN BEELDEN ................................................................................................................ 8
1.5. DE DRIE ACTOREN BIJ DE STUDIE VAN KUNST .................................................................................................. 8
1.5.1. KUNSTWERK = ARTEFACT .......................................................................................................................... 8
1.5.2. KUNSTENAAR .......................................................................................................................................... 11
1.5.3. TOESCHOUWER ....................................................................................................................................... 11
1.6. WAT IS DE HISTORIOGRAFIE VAN DE KUNSTWETENSCHAPPEN? .................................................................... 12
1.6.1. GESCHIEDENIS EN FILOSOFIE VAN DE WETENSCHAPPEN ....................................................................... 12
1.6.2. GEESTESWETENSCHAPPEN/LETTEREN.................................................................................................... 12
1.6.3. HISTORISCHE EN INTELLECTUELE CONTEXT ............................................................................................ 13
1.6.4. DE ‘WETENSCHAPPELIJKE REVOLUTIE’ (1500-1700) ............................................................................... 13
1.6.5. VERLICHTING EN DE OVERGANG NAAR DE MODERNITEIT (1700-1800) ................................................ 14
1.6.6. MODERNITEIT (1800-1950) ..................................................................................................................... 15
1.7. GESCHIEDENIS VAN DE GESCHIEDSCHRIJVING?.............................................................................................. 15
1.7.1. HISTORIOGRAFIE = BELANGRIJK SINDS POSTMODERNISME .................................................................. 15
1.7.2. HET BEGINT MET VASARI (?) EN EINDIGT …? .......................................................................................... 16
1.7.3. IEDERE GESCHIEDENIS IS EEN INTERPRETATIE ........................................................................................ 16
1.7.4. IEDERE GESCHIEDENIS IS GESCHREVEN BINNEN EEN THEORETISCH KADER .......................................... 16
1.8. WAT IS KUNSTTHEORIE? .................................................................................................................................. 17
1.8.1. KUNST AN SICH IS MOEILIJK TE DEFINIËREN ........................................................................................... 17
1.8.2. BETEKENIS ONTSTAAT UIT DE CONTEXT.................................................................................................. 17
1.8.3. DEFINITIES, OMSCHRIJVINGEN, THEORETISCH KADER ........................................................................... 17
1.9. WAT IS METHODOLOGIE?................................................................................................................................ 17
1.9.1. METHODEN-LEER .................................................................................................................................... 17
1.9.2. HOE ONTWIKKEL JE KENNIS EN INZICHT? ............................................................................................... 17
2. VAN PLINIUS TOT VAN MANDER ............................................................................................................................. 18
2.1. DE OUDHEID .................................................................................................................................................... 18
2.1.1. FILOSOFIE ................................................................................................................................................ 18
2.1.2. RETORICA ................................................................................................................................................ 19
2.1.3. PLINIUS DE OUDE (24 v.C. - 79 v.C.) ......................................................................................................... 19
2.2. DE MIDDELEEUWEN ........................................................................................................................................ 22
2.2.1. TERUGKERENDE DISCUSSIE TIJDENS ME: WAS ER EEN CHRISTELIJK VERBOD OP KUNST? ..................... 22
2.2.2. THEOLOGIE EN BEELD ............................................................................................................................. 22

1

, 2.3. DE RENAISSANCE............................................................................................................................................. 23
2.3.1. EEN NIEUW BEGIN?................................................................................................................................. 23
2.3.2. LEON BATTISTA ALBERT (1404-1472) ...................................................................................................... 23
2.3.3. LEONARDO DA VINCI ............................................................................................................................... 24
2.3.4. PLATONISME............................................................................................................................................ 25
2.4. DE 16DE EEUW ................................................................................................................................................ 26
2.4.1. 1550-1600: CONTEXT .............................................................................................................................. 26
2.4.2. VERBREIDING VAN DE RENAISSANCE KUNSTTHEORIE ............................................................................ 26
2.4.3. PLINIUS & DE NATURALIS HISTORIA HERBEKEKEN.................................................................................. 26
2.4.4. KUNSTENAARSBIOGRAFIEËN................................................................................................................... 27
2.4.5. BEELDTHEOLOGIE .................................................................................................................................... 30
3. BAROK EN DE ACADEMISCHE KUNSTTHEORIE ........................................................................................................ 32
3.1. KAREL VAN MANDER ALS OVERGANGSFIGUUR (1548-1606) ......................................................................... 32
3.1.1. HET SCHILDER-BOECK ............................................................................................................................. 32
3.2. VROEGE BAROK (1600-1650) .......................................................................................................................... 34
3.2.1. KUNSTTHEORIE IN DE BAROK.................................................................................................................. 35
3.2.2. PETER PAUL RUBENS (1577-1640)........................................................................................................... 35
3.2.3. FRANCISCUS JUNIUS (1589-1677) ........................................................................................................... 36
3.2.4. SAMUEL VAN HOOGSTRATEN (1627-1678) ............................................................................................. 37
3.3. ACADEMISCHE KUNSTTHEORIE (NA 1650)...................................................................................................... 38
3.3.1. GIOVANNI BELLORI .................................................................................................................................. 38
3.3.2. ROGER DE PILES ...................................................................................................................................... 38
3.3.3. ANDRE FELIBIEN ...................................................................................................................................... 39
3.3.4. RICHARDSON ........................................................................................................................................... 39
3.3.5. GERARD DE LAIRESSE .............................................................................................................................. 40
3.4. WINCKELMAN: OVERGANGSFIGUUR NR WETENSCHAPPELIJKE KUNSTGESCHIEDENIS (1750) ...................... 40
3.4.1. IDEEËN ..................................................................................................................................................... 41
3.5. GROTE VERANDERINGEN IN KUNSTWETENSCHAPPEN TOT 18DE EEUW ......................................................... 41
4. RUBENIANUM (ABIGAIL NEWMAN) ........................................................................................................................ 42
4.1. GESCHIEDENIS ................................................................................................................................................. 42
4.2. WAT DOEN ZE? ................................................................................................................................................ 42
4.2.1. BIBLIOTHEEK............................................................................................................................................ 43
4.2.2. DOCUMENTATIEMAPPEN (ANALOOG & DIGITAAL) ................................................................................. 43
4.3. ARCHIEVEN ...................................................................................................................................................... 43
4.4. RUBENSHUIS: COLLECTIES............................................................................................................................... 43
5. HEGEL, FORMALISME, MARXISME .......................................................................................................................... 44
5.1. MIKE WINKELMANN/BEEPLE, THE FIRST 5000 DAYS (NFT) ............................................................................. 44
5.2. CONTEXT VAN DE PERIODE ............................................................................................................................. 44
5.2.1. HISTORISCHE EN INTELLECTUELE CONTEXT ............................................................................................ 44
2

, 5.2.2. DE 18DE – 19DE EEUW ............................................................................................................................... 44
5.2.3. 18DE EEUW: VERLICHTING ....................................................................................................................... 45
5.2.4. 19DE EEUW: POSITIVISME ........................................................................................................................ 45
5.2.5. OPRICHTING MODERNE ONDERZOEKSUNIVERSITEITEN ........................................................................ 45
5.2.6. 1890: DILEMMA’S VAN DE MODERNITEIT............................................................................................... 46
5.3. HEGEL (1770-1831) ......................................................................................................................................... 46
5.3.1. VERSCHILLENDE CATEGORIEËN VAN HEGEL............................................................................................ 47
5.3.2. NA HEGEL ................................................................................................................................................ 47
5.3.3. 19DE EEUW: ALTERNATIEVEN VOOR HEGEL ............................................................................................. 47
5.4. FORMALISME .................................................................................................................................................. 48
5.4.1. ALGEMENE KENMERKEN ......................................................................................................................... 48
5.4.2. WÖLFFLIN (1864-1945) ........................................................................................................................... 48
5.4.3. RIEGL (1858-1905)................................................................................................................................... 49
5.4.4. KRITIEK OP HET FORMALISME ................................................................................................................ 50
5.5. MARXISME ...................................................................................................................................................... 51
5.5.1. MARXISME EN KUNST ............................................................................................................................. 51
5.5.2. NAOORLOGSE PERIODE: NEOMARXISME ............................................................................................... 52
5.5.3. 1970’S: SOCIALE KUNSTGESCHIEDENIS (POSTMARXISME) ..................................................................... 54
5.5.4. IMPACT VAN MARXISTEN EN NACHLEVEN .............................................................................................. 55
6. KENNERSCHAP VS ICONOLOGIE .............................................................................................................................. 56
6.1. ICONOGRAFIE & ICONOLOGIE ......................................................................................................................... 56
6.1.1. ICONOGRAFIE .......................................................................................................................................... 56
6.1.2. ORIGINE VAN DE ICONOGRAFIE & DE ICONOLOGIE ............................................................................... 56
6.1.3. ABY WARBURG (1866-1929) ................................................................................................................... 57
6.1.4. ERNST CASSIRER (1874-1945) ................................................................................................................. 58
6.1.5. ERWIN PANOFSKY (1892-1968) ............................................................................................................... 59
6.1.6. POST-PANOFSKY: ERNST GOMBRICH ....................................................................................................... 60
6.1.7. POST-PANOFSKY: MICHAEL BAXANDALL (1933-2008)............................................................................. 60
6.2. KENNERSCHAP/CONNOISSEURSHIP ................................................................................................................ 61
6.2.1. KENNERSCHAP? ....................................................................................................................................... 61
6.2.2. VERBONDEN MET ONTWIKKELING VAN DE FOTOGRAFIE/TECHNISCH MATERIEEL OZ .......................... 62
6.2.3. KARL FRIEDRICH VON RUMOHR (1785-1843) ......................................................................................... 62
6.2.4. GIOVANNI MORELLI (1816-1891) ............................................................................................................ 62
6.2.5. BERNARD BERENSON (1865-1959) ......................................................................................................... 63
6.2.6. MAX FRIEDLÄNDER (1867-1958)............................................................................................................. 63
6.2.7. KENNERSCHAP VANDAAG ....................................................................................................................... 64
7. FEMINISME IN/EN KUNSTWETENSCHAPPEN (CATHERINE POWELL-WARREN) ...................................................... 65
7.1. ALGEMENE DEFINITIES .................................................................................................................................... 65
7.1.1. GENDER ................................................................................................................................................... 65
3

, 7.1.2. MALE GAZE/MANNELIJKE BLIK................................................................................................................ 65
7.1.3. PATRIARCHAAT ........................................................................................................................................ 65
7.1.4. GENDERNORMEN.................................................................................................................................... 65
7.1.5. INTERSECTIONALITY ................................................................................................................................ 65
7.2. DEFINITIE VAN FEMINISME ............................................................................................................................. 66
7.2.1. FEMINISME IN DE KUNSTWETENSCHAPPEN ........................................................................................... 66
7.2.2. WAAROM IS DIT BELANGRIJK? ................................................................................................................ 67
7.2.3. BEWUSTMAKING: WAT ZOEKEN WE? ..................................................................................................... 67
7.3. GESCHIEDENIS VAN HET FEMINISME IN DE KUNSTGESCHIEDENIS ................................................................. 67
7.3.1. BEGIN VOOR DE KUNSTGESCHIEDENIS ................................................................................................... 67
7.3.2. FEMINISME IN VMP: CHRISTINE DE PIZAN (1364-1430) ......................................................................... 68
7.3.3. FEMINISME IN HEDENDAAGSE PERIODE ................................................................................................ 68
7.3.4. RECENTER ................................................................................................................................................ 69
7.3.5. GENDERING, OTHERING .......................................................................................................................... 69
7.4. ENKELE VROUWELIJKE KUNSTENAARS............................................................................................................ 70
7.4.1. ARTEMISIA GENTILESCHI ......................................................................................................................... 70
7.4.2. JUDITH LEYSTER....................................................................................................................................... 70
7.4.3. ROSA BONHEUR ...................................................................................................................................... 70
7.5. ONDERWAARDERING VAN VROUWELIJKE KUNSTENAARS ............................................................................. 71
7.5.1. HOE KOMT DIT ........................................................................................................................................ 71
7.5.2. WAT ALS HET GEMAAKT WAS DOOR EEN VROUW? ............................................................................... 72
7.5.3. PROBLEEM: ARCHIEVEN ZIJN NIET NEUTRAAL........................................................................................ 73
7.5.4. BELANG VAN INHOUD VAN ARCHIEVEN ................................................................................................. 73
7.5.5. PROFESSIONEEL OR AMATEUR? .............................................................................................................. 73
7.5.6. “VROUWELIJK” WERK ............................................................................................................................. 74
7.5.7. NEGATIEVE GEVOLGEN............................................................................................................................ 74
7.6. HEDEN EN TOEKOMST ..................................................................................................................................... 74
7.6.1. STONARD & SHONE ................................................................................................................................. 74
7.6.2. CODART CANON ...................................................................................................................................... 74
7.6.3. STRATEGIEËN: ANDERS AAN KUNSTGESCHIEDENIS DOEN ...................................................................... 75
7.6.4. STRATEGIEËN IN HET MUSEUM .............................................................................................................. 75
7.6.5. AANNAMES UITDAGEN ........................................................................................................................... 75
8. DE TURNS ................................................................................................................................................................ 76
8.1. CONTEXT: POSTMODERNISME ........................................................................................................................ 76
8.1.1. KRITIEK OP POSTMODERNISME .............................................................................................................. 76
8.2. LINGUISTIC TURN ............................................................................................................................................ 76
8.2.1. FERDINAND DE SAUSSURE (1857-1913) ................................................................................................. 77
8.2.2. STRUCTURALISME ................................................................................................................................... 78
8.2.3. MICHEL FOUCAULT (1926-1984) ............................................................................................................. 78
4

, 8.3. SEMIOTIC TURN............................................................................................................................................... 78
8.3.1. MIEKE BAL (1946) EN NORMAN BRYSON (1949) .................................................................................... 78
8.3.2. KRITIEK OP SEMIOTIEK ............................................................................................................................ 79
8.4. VISUAL TURN ................................................................................................................................................... 79
8.4.1. MITCHEL .................................................................................................................................................. 80
8.4.2. HANS BELTING ......................................................................................................................................... 80
8.4.3. HORST BREDEKAMP ................................................................................................................................ 81
8.4.4. VICTOR STOICHITA ................................................................................................................................... 81
8.4.5. VISUAL TURN ALS OVERKOEPELENDE TERM ........................................................................................... 81
8.5. MATERIAL TURN .............................................................................................................................................. 81
8.5.1. ARJUN APPADURAI .................................................................................................................................. 82
8.5.2. KRZYSZTOF POMIAN ................................................................................................................................ 82
8.5.3. EVELYN WELCH ........................................................................................................................................ 83
8.5.4. PAMELA SMITH........................................................................................................................................ 83
9. MATERIAAL-TECHNISCH ONDERZOEK (JEROEN REYNIERS) ..................................................................................... 84
9.1. WAAROM MATERIAALTECHNISCH ONDERZOEK?............................................................................................ 84
9.2. BRONNEN ........................................................................................................................................................ 84
9.3. KIK: KONINKLIJK INSTITUUT VOOR HET KUNSTPATRIMONIUM ...................................................................... 85
9.3.1. PAUL COREMANS (1908 – 1965) ............................................................................................................. 85
9.4. Niet-destructieve methoden ........................................................................................................................... 86
9.4.1. Kijken met het blote oog ......................................................................................................................... 86
9.4.2. ULTRAVIOLETSTRALING (UV) ................................................................................................................... 87
9.4.3. INFRAROODREFLECTOGRAFIE – IRR ........................................................................................................ 87
9.4.4. RONTGEN (X) ........................................................................................................................................... 88
9.4.5. MA-XRF (MACRO X-RAY FLUORESCENCE SCANNING) ............................................................................. 88
9.4.6. DENDROCHRONOLOGIE .......................................................................................................................... 89
9.5. DESTRUCTIEVE METHODEN ............................................................................................................................ 89
9.5.1. STEREO-MICROSCOOP & MICRO-CHEMISCHE TESTEN ........................................................................... 89
9.5.2. RADIOKOOLSTOFDATERING (C14-DATERING .......................................................................................... 89
9.6. VOORBEELD ..................................................................................................................................................... 90
10. POSTKOLONIALE EN GLOBALE BENADERINGEN.................................................................................................. 92
10.1. KOLONIALISME ............................................................................................................................................ 93
10.1.1. DE WERELD BUITEN EUROPA .................................................................................................................. 93
10.1.2. GLOBALE VS LOKALE PRODUCTEN .......................................................................................................... 93
10.1.3. DEFINITIES KOLONIALISME...................................................................................................................... 93
10.1.4. STAATSKOLONIALISME: THE SCRAMBLE FOR AFRICA.............................................................................. 93
10.1.5. WERELDTENTOONSTELLINGEN ............................................................................................................... 94
10.1.6. DEKOLONISATIE ....................................................................................................................................... 94
10.1.7. NEO-KOLONIALISME? .............................................................................................................................. 94
5

,10.2. POSTKOLONIALISME.................................................................................................................................... 94
10.2.1. ALGEMENE PUNTEN VAN POSTKOLONIALISME ...................................................................................... 94
10.2.2. WIJ & ZIJ: FOCUS OP VERSCHILLEN ......................................................................................................... 95
10.2.3. FRANZ FANON (1925 – 1961) .................................................................................................................. 95
10.2.4. EDWARD SAID (1936 – 2003) .................................................................................................................. 95
10.2.5. LINDA NOCHLIN, THE IMAGINARY ORIENT (1983) .................................................................................. 96
10.2.6. KRITIEK OP WIJ-ZIJ MODEL VAN SAID ..................................................................................................... 97
10.2.7. HYBRIDITY/HYBRIDITEIT .......................................................................................................................... 97
10.2.8. JAMES CLIFFORD: KRITIEK OP TENTOONSTELLING ‘PRIMITIVISME IN MODERN ART’ (1984) ................ 97
10.2.9. DAVID CRAVEN: ABSTRACT EXPRESSIONISM AND THIRD WORLD ART (1991) ....................................... 98
10.2.10. ANNIE COOMBES: INVENTING THE POST-COLONIAL (1992) ............................................................... 98
10.2.11. SCHONE KUNSTEN EN PRIMITIVE ART ................................................................................................ 99
10.2.12. IDEEËN OVER DE SCHONE KUNSTEN IN WEST-EUROPA VERANDEREN OOK ...................................... 99
10.2.13. KRITIEK OP POSTKOLONIALISME ......................................................................................................... 99
10.3. GLOBAL ART HISTORY ................................................................................................................................ 100
10.3.1. CLAIRE FARAGO, ART AND ITS GLOBAL HISTORIES (2017) .................................................................... 100
10.3.2. ARCHIEVEN ZIJN NIET NEUTRAAL ......................................................................................................... 100
10.3.3. CLAUDIA SWAN, RARETIES OF THESE LANDS ........................................................................................ 100
10.3.4. AARON HYMAN ..................................................................................................................................... 101
10.3.5. DEKOLONISEREN VAN DE NATUUR? ...................................................................................................... 101




6

,1. INLEIDING
1.1. LEONARDO DA VINCI, MADONNA IN DE GROT (1483-1494)
25 april 1483: Da Vinci tekent contract met broederschap vd H. Madonna

- INHOUD
o Tegen 8 dec moest altaarstuk geleverd w
o Richtlijnen voor altaarstuk
▪ Achtergrond: bergen & rotsen
▪ Midden: madonna
• Kledij geschilderd in ultramarijn en goud

➔ Dankzij contract weten OZers precies wat Da Vinci moest doen
o Strikt contract >< moderne idee v kunstenaar (= creatief & autonoom genie)
o Da Vinci = 1 vd 3 schilders die werkten aan altaarstuk >< alleen werken

DOCUMENTEN VAN RECHTSZAAK over BETALING

- 3 schilders niet akkoord dat ze minder krijgen dan houtsnijder
- Resultaat: schilders winnen rechtszaak

CONCLUSIE

1* In verleden bestonden andere definities v kunst(enaar)

2* OZ nr contracten gft inzicht in kunstwereld vd renaissance

- VANAF 1950: kunsthistorici gaan aan de slag met contracten



1.2. HISTORIOGRAFIE? METHODOLOGIE? KUNSTTHEORIE?
Kunstwetenschappen = gesch vh wetenschappelijk denken over kunst

- Centrale vragen: wat maakt een methode wetenschappelijk? Welke voorwaarden zijn er?

AD REINHARDT

- Amerikaanse abstract kunstenaar & schrijver
- Studeerde kunstgeschiedenis
- Ging naar kunstacademie
- Illustreerde vr L tijdschrift
- ‘How to look at art’: satirische reflectie op modern
kunst(kritiek)

Tekening: kunst = mooi onderwerp WANT

- Brengt GN VERPLICHTING TOT KENNIS met zich mee
- Iedereen hft EIGEN SMAAK

→ MAAR wet discipline moet wel aan standaarden voldoen

Detail v Raphaël – Sixtijnse Madonna → bekender dan volledige schilderij

- !!!: belangrijk aspect v beeldtaal = beeldtaal verwijst naar elkaar
o Kunstgeschiedenis: beelden v versch periodes vgl → continuïteit >< verandering?

7

, 1.3. BEGIN VAN KUNST
PREHISTORISCHE ROTSTEKENINGEN w vaak als begin v kunst gzn

- Belangrijke stap in evolutie: mens maakt als enige symbolisch materiële sporen


VERHOUDING van rotstekeningen MET KUNSTGESCHIEDENIS

- Bv: Damian Hirst, Cock and Bull (2012)
o Ook stier als onderwerp

- Vergelijking tss afbeeldingen =
o Basismethode in kunstgeschiedenis
o w gebruikt om tot definitie van kunst te komen



1.4. EMOTIONELE IMPACT VAN BEELDEN
Mensen hebben foto van Syrische jongen opgeslagen in geheugen

- WANT roept emoties op
- Houding = vergelijkbaar met Rubens’ Kindermoord te Bethlehem
o Houding kan emotioneel geladen zijn
o WANT vglbaar met gelijksoortige beelden in ons geheugen

ABY WARBURG: concept vd ‘PATHOSFORMEL

- Pathos = compassie + formel = formule
- = wnr emotionele/psychische geladenheid en vorm niet los van elkaar kunnen gezien w
- = universele taal v gebaren en vormen v compassie
- = deel v zijn ICONOLOGIE
o Zocht manier waarop spanning tss het rationele & irrationele w geuit in kunst



1.5. DE DRIE ACTOREN BIJ DE STUDIE VAN KUNST
= kunstwerk, kunstenaar, toeschouwer

➔ Kunst w gemaakt & gezien op specifieke plaats & tijd
o DUS kijken nr CONTEXT v 3 actoren
o Klemtoon op actor = anders bij elk OZ

1.5.1. KUNSTWERK = ARTEFACT
KUNSTGESCHIEDENIS = OBJECTGERICHT (>< cultuurgeschiedenis)

WAAR MOET JE AAN DENKEN

1. MATERIËLE CONDITIE & FYSIEKE KENMERKEN

1st: observeren v kunstwerk

- Met blote oog → soms geholpen dr licht & vergrootglas
- Met natuurwetenschappelijke technieken
o Bv: infraroodstralen om de ondertekening van schilderijen te detecteren

Dan: beschrijven v kunstwerk


8

, A) MATERIAAL EN TECHNIEK

helpen bij datering & functie (Bv: schets = voorbereiding op kunstwerk)



ONDERSCHEID

TWEEDIMENSIONALE WERKEN DRIEDIMENSIONALE WERKEN OVERIGE
Materiaal: glas, textiel Materiaal: plastic, brons Film, fotografie, land art

Techniek: tekenen, schilderen Techniek: sculptuur

Bv: schilderij Bv: standbeeld Bv: foto


B) GESCHIEDENIS OF PROVENANCE VAN HET KUNSTWERK:

Kan onderzocht w in

- Veilingcatalogi
o Bv: cataloog v verzamelmerken v Frits Lugt
- Keurmerken
o Bv: Brussels tapijtweversmerk
- Verzamelmerk v verzamelaar
- Ex libris
o = ‘uit de bibliotheek van’



C) CONDITIE OF BEWAARTOESTAND

VERANDERING DOOR VEROUDERING

- Bv: craquelure = kleine barstjes in het schilderdoek/paneel die wijzen op ouderdom
o Verflagen verliezen elasticiteit
o GEVOLG: breken los v elkaar

VERANDERING DOOR MENSELIJK INGRIJPEN

- Aanpassingen vh formaat
o Soms al in ontstaansfase
o Bv: Claudius Civilius v Rembrandt → gmkt vr stadhuis v Amsterdam
▪ Claudius Civilius = blind aan 1 oog
• Rembrandt schildert 2 ogen (>< andere schilders: in zijaanzicht: enkel 1 oog)
• Opdrachtgevers vinden het lelijk → kopen het niet
• Rembrandt moet schilderij kleiner maken om het te kunnen verkopen
- Overschilderingen
- Transfer v paneel nr doek: veel gebruikt 18de-19de eeuw
- Herstellingen/restauraties



2. VORM EN STIJLANALYSE

Bep vormkenmerken = meer dominant in bep stijl

- Soms tijdsbepaald
- Vaak retrospectief bepaald → dr kunsthistorici (Bv: barok = later bedachte term)
9

, FORMALISME (les 5)

- Bep stijl drukt ‘geest’ (Zeitgeist) ve tijdperk uit
- = oorsprong v termen vr stijlperiodes → gotiek, renaissance, barok
- Kenmerken:
o Lineair >< schilderachtig (renaissance >< barok)
o Vlakke >< diepe vorm
o Gesloten >< open vorm
o Meervoudig >< eenheid
o Helder >< diffuus

NU: Stijlperiodes geproblematiseerd → eerder vroegmoderne kunst dan renaissance & barok

MAAR wel handige termen vr beschrijving v kunstwerken

- Bv: contour: lineair (scherpe lijnen) >< picturaal (schilderachtige contouren)


3. ICONOGRAFIE (les 6)

= beschrijven van beelden

- Wat zie je?
o Personen
o Objecten
o …
- Beschrijven a.d.h.v. LITERATUUR & CONTEXT
o Bv: om Jezus te herkennen moet je weten wie hij is

- Nagaan wat symbolische betekenis is v objecten
o Hond = trouw in vroege periodes

4. HET KUNSTWERK IN RELATIE TOT ANDERE OBJECTEN

= beelden vergelijken

- Voorbereidende studies

- Beeldtradities
o = hetzelfde onderwerp op andere manier weergegeven
o Terugkerende motieven

- Kopieën
o Bv: 16DE EEUW: Michiel Coxcie maakt kopie v ‘De rechtvaardige rechters’ (Lam Gods, Van Eyck)
▪ 1934: De rechtvaarigde rechters gestolen → van der Veken maakt kopie o.b.v. Coxcie

- Vervalsingen
o W verkocht als een origineel (>< kopie niet)

5. DATERING EN AUTEURSCHAP
- Niet alle kunstenaars signeren/dateren hun werken → was niet gebruikelijk
- Signaturen kunnen vervalst w/veranderen
- Materieeltechnische technieken om te dateren
o Bv1: Acrylverf = nieuwe uitvinding → schilderij kan niet oud zijn
o Bv2: Dendrochronologie

10