Samenvatting hoofdstuk 2 boek Anatomie & fysiologie
Lichaam en Uiterlijk
AG 302
J.A.M Baar
Drs. C.S. Bastiaanssen
Drs. A.A.F Jochems
Hoofdstuk 2 Houding & Beweging
De botten zijn net als alle andere lichaamsdelen opgebouwd uit cellen. Nu behandelen we
het kraakbeen en het been. (= beenweefsel of botweefsel)
Het kraakbeen bevat een tussencelstof die betrekkelijk vast maar toch vervormbaar is.
De kraakbeencellen liggen in groepjes ingekapseld in de tussencelstof. Kraakbeen bevat
evenals dekweefsel geen bloedvaten. Afhankelijk van de soort vezels in de tussencelstof
kan men drie typen kraakbeen onderscheiden.
- Glasachtig kraakbeen
- Elastisch kraakbeen
- Vezelig kraakbeen
Kraakbeen heeft de volgende functies:
- Het zorgt voor een soepel verloop van de bewegingen in de gewrichten door de
bekleding van de gewrichtsvlakken. Zonder kraakbeenbekleding zou het langs
elkaar schuren.
- Het speelt een belangrijke rol bij de vorming van vele botstukken, vooral bij de
lengtegroei van pijpbeenderen.
- Het vormt een soepele verbinding tussen sommige botstukken, bijvoorbeeld
tussen de ribben en borstbeen
- Het geeft vorm aan bepaalde lichaamsdelen (denk aan het oor, de neus)
Het beenweefsel bevat een tussencelstof die zeer vast en niet vervormbaar is doordat hij
rijk aan calciumzouten (kalk) is. De tussencelstof bevat ook veel bloedvaten en vezels.
Door de vezels heeft het beenweefsel toch nog buigzaamheid. Bij het ouder worden
neemt de hoeveel vezels (eiwitten) af zodat het kalkgehalte toeneemt. De beenderen
worden dan bros.
De beencellen staan door fijne uitlopers met elkaar in verbinding en liggen in cirkels
rondom de kanalen van Havers. In deze kanalen lopen bloedvaten die voor de voeding
van de beencellen zorgen. Beenweefsel wordt voortdurend opgebouwd en afgebroken.
Bij botten kunnen we een hard, compact deel en een sponsachtig deel van elkaar
onderscheiden. In het harde deel liggen de beencellen dicht tegen elkaar aan, in het
sponsachtige deel treffen we vele kleine holten aan waarin zich rood beenmerg bevindt,
dit is rood door de aanwezig van bloed.
Botten zijn omgeven door slijmvlies, ook wel periost genoemd, wat veel bloedvaten en
zenuwen bevat. Het beenvlies speelt een rol bij de diktegroei van de botten. Sponsachtig
beenweefsel komt in alle botten voor.
- Bij pijpbeenderen voornamelijk in de uiteinden, die epifysen worden genoemd.
- Bij platte beenderen in het gehele botstuk. Het harde compacte beenweefsel komt
ook in alle botten voor. Bij sommige botten is dit het belangrijkste bestanddeel
(dijbeen), bij andere is het slechts een dunne schorslaag (ribben). De
, pijpbeenderen bevatten een hol middenstuk dat gevuld is met geel beenmerg,
(geel door aanwezigheid van vet)
We kunnen drie soorten beenderen onderscheiden:
- Platte beenderen (zijn plat en vaak breed)
- Voorbeelden: de beenstukken van de hersen schedel, schouderbladen, heupbeen,
ribben en borstbeen.
- Pijpbeenderen (zijn lang en dun)
- Voorbeelden: scheenbeen, dijbeen en vingerkootjes
- Onregelmatige korte beenderen (zijn in alle richtingen even groot)
- Voorbeelden: Hand en voetwortelbeentjes, wervels
Alle botten samen vormen een skelet. Het vervult de volgende functies:
- Het geeft steun en vorm aan ons lichaam
- Het biedt bescherming aan organen
- Het is een aanhechtingsplaats voor spieren
- Het geeft samen met het spierstelsel bewegingsmogelijkheden
- Het zorgt voor de vorming van bloedcellen in het rode beenmerg
Gelet op bewegingsmogelijkheden van het skelet wordt een onderscheid gemaakt in
- Onbeweeglijke beenverbindingen. Deze treffen we aan bij de botten van de
hersenschedel
- Beweeglijke beenverbindingen. Deze treffen we aan bij botten die door middel van
kraakbeen verbonden zijn
In de volgorde van weinig naar veel bewegingsrichtingen worden de volgende gewrichten
onderscheiden:
- Strafgewricht: er is heel weinig beweging mogelijkheid door aanwezigheid van
talrijke gewrichtsbanden
- Rolgewricht: het ene beenstuk draait om het andere heen, bijvoorbeeld het
spaakbeen om de ellepijp
- Scharniergewricht: er is slechts beweging mogelijk in één richting. Bijvoorbeeld
het kniegewricht
- Zadelgewricht: er is beweging mogelijk in twee, loodrecht op elkaar staande
richtingen, bijvoorbeeld de duim
- Kogelgewricht: hier is beweging in vele richtingen mogelijk, bijvoorbeeld het
schoudergewricht
Bij een gewricht kunnen we de volgende onderdelen onderscheiden:
- De uiteinden van de botten (kop en kom): die bekleed zijn met glasachtig
kraakbeen
- Het gewrichtskapsel: dit is een stevig kapsel omsluit de gewrichtsholte die gevuld
is met gewrichtssmeer, een helder, slijm bevattend vocht
- De gewrichtsbanden: deze worden de ligamenten genoemd. Het zijn stevige
banden, die samen met de spieren de botten dicht bij elkaar houden
Lichaam en Uiterlijk
AG 302
J.A.M Baar
Drs. C.S. Bastiaanssen
Drs. A.A.F Jochems
Hoofdstuk 2 Houding & Beweging
De botten zijn net als alle andere lichaamsdelen opgebouwd uit cellen. Nu behandelen we
het kraakbeen en het been. (= beenweefsel of botweefsel)
Het kraakbeen bevat een tussencelstof die betrekkelijk vast maar toch vervormbaar is.
De kraakbeencellen liggen in groepjes ingekapseld in de tussencelstof. Kraakbeen bevat
evenals dekweefsel geen bloedvaten. Afhankelijk van de soort vezels in de tussencelstof
kan men drie typen kraakbeen onderscheiden.
- Glasachtig kraakbeen
- Elastisch kraakbeen
- Vezelig kraakbeen
Kraakbeen heeft de volgende functies:
- Het zorgt voor een soepel verloop van de bewegingen in de gewrichten door de
bekleding van de gewrichtsvlakken. Zonder kraakbeenbekleding zou het langs
elkaar schuren.
- Het speelt een belangrijke rol bij de vorming van vele botstukken, vooral bij de
lengtegroei van pijpbeenderen.
- Het vormt een soepele verbinding tussen sommige botstukken, bijvoorbeeld
tussen de ribben en borstbeen
- Het geeft vorm aan bepaalde lichaamsdelen (denk aan het oor, de neus)
Het beenweefsel bevat een tussencelstof die zeer vast en niet vervormbaar is doordat hij
rijk aan calciumzouten (kalk) is. De tussencelstof bevat ook veel bloedvaten en vezels.
Door de vezels heeft het beenweefsel toch nog buigzaamheid. Bij het ouder worden
neemt de hoeveel vezels (eiwitten) af zodat het kalkgehalte toeneemt. De beenderen
worden dan bros.
De beencellen staan door fijne uitlopers met elkaar in verbinding en liggen in cirkels
rondom de kanalen van Havers. In deze kanalen lopen bloedvaten die voor de voeding
van de beencellen zorgen. Beenweefsel wordt voortdurend opgebouwd en afgebroken.
Bij botten kunnen we een hard, compact deel en een sponsachtig deel van elkaar
onderscheiden. In het harde deel liggen de beencellen dicht tegen elkaar aan, in het
sponsachtige deel treffen we vele kleine holten aan waarin zich rood beenmerg bevindt,
dit is rood door de aanwezig van bloed.
Botten zijn omgeven door slijmvlies, ook wel periost genoemd, wat veel bloedvaten en
zenuwen bevat. Het beenvlies speelt een rol bij de diktegroei van de botten. Sponsachtig
beenweefsel komt in alle botten voor.
- Bij pijpbeenderen voornamelijk in de uiteinden, die epifysen worden genoemd.
- Bij platte beenderen in het gehele botstuk. Het harde compacte beenweefsel komt
ook in alle botten voor. Bij sommige botten is dit het belangrijkste bestanddeel
(dijbeen), bij andere is het slechts een dunne schorslaag (ribben). De
, pijpbeenderen bevatten een hol middenstuk dat gevuld is met geel beenmerg,
(geel door aanwezigheid van vet)
We kunnen drie soorten beenderen onderscheiden:
- Platte beenderen (zijn plat en vaak breed)
- Voorbeelden: de beenstukken van de hersen schedel, schouderbladen, heupbeen,
ribben en borstbeen.
- Pijpbeenderen (zijn lang en dun)
- Voorbeelden: scheenbeen, dijbeen en vingerkootjes
- Onregelmatige korte beenderen (zijn in alle richtingen even groot)
- Voorbeelden: Hand en voetwortelbeentjes, wervels
Alle botten samen vormen een skelet. Het vervult de volgende functies:
- Het geeft steun en vorm aan ons lichaam
- Het biedt bescherming aan organen
- Het is een aanhechtingsplaats voor spieren
- Het geeft samen met het spierstelsel bewegingsmogelijkheden
- Het zorgt voor de vorming van bloedcellen in het rode beenmerg
Gelet op bewegingsmogelijkheden van het skelet wordt een onderscheid gemaakt in
- Onbeweeglijke beenverbindingen. Deze treffen we aan bij de botten van de
hersenschedel
- Beweeglijke beenverbindingen. Deze treffen we aan bij botten die door middel van
kraakbeen verbonden zijn
In de volgorde van weinig naar veel bewegingsrichtingen worden de volgende gewrichten
onderscheiden:
- Strafgewricht: er is heel weinig beweging mogelijkheid door aanwezigheid van
talrijke gewrichtsbanden
- Rolgewricht: het ene beenstuk draait om het andere heen, bijvoorbeeld het
spaakbeen om de ellepijp
- Scharniergewricht: er is slechts beweging mogelijk in één richting. Bijvoorbeeld
het kniegewricht
- Zadelgewricht: er is beweging mogelijk in twee, loodrecht op elkaar staande
richtingen, bijvoorbeeld de duim
- Kogelgewricht: hier is beweging in vele richtingen mogelijk, bijvoorbeeld het
schoudergewricht
Bij een gewricht kunnen we de volgende onderdelen onderscheiden:
- De uiteinden van de botten (kop en kom): die bekleed zijn met glasachtig
kraakbeen
- Het gewrichtskapsel: dit is een stevig kapsel omsluit de gewrichtsholte die gevuld
is met gewrichtssmeer, een helder, slijm bevattend vocht
- De gewrichtsbanden: deze worden de ligamenten genoemd. Het zijn stevige
banden, die samen met de spieren de botten dicht bij elkaar houden
