Inhoud
1. Ziekte vs gezondheid ....................................................................................................................... 1
2.1 Oxygenatie ..................................................................................................................................... 28
2.2 Stofuitwisseling .............................................................................................................................. 42
2.3 Hemostase en circulatie................................................................................................................. 58
2.4 Afweer ........................................................................................................................................... 75
2.5 Bioregulatie.................................................................................................................................... 86
2.6 Beweging, inspanning en immobiliteit .......................................................................................... 98
3 Genotype...................................................................................................................................... 106
4.1 Reactie op schade ........................................................................................................................ 117
4.2 Infectie ......................................................................................................................................... 126
4.3 Kanker .......................................................................................................................................... 137
4.4 Afweerstoornissen ....................................................................................................................... 147
1. Ziekte vs gezondheid
Leven we nu dan niet gezonder dan vroeger ?
- toename levensverwachting (47 in 1900 tot > 80 jaar heden)
- ‘tsunami’ van chronische ziekten en klachten
80% van 65+ lijdt aan minstens 1 chronische ziekte
50% van 65+ hebben 2 of meer chronische ziekten
70% sterven als gevolg van chronische ziekte
- impact op gezondheidsbudget
meer dan 40% uitgaves gezondheidszorg ➔ te wijten aan chronische ziekte
‘Pareto principe’ in de gezondheidszorg ➔ 20% van inspanning geeft 80%
resultaat
- persoonlijke keuzes beïnvloeden levensverwachting ➔ ‘the lifestyle epidemic’
40% kankergevallen = vermijdbaar
Meer dan 50% CV pathologie/diabetes = vermijdbaar
15% uitgaves gezondheidszorg ➔ te wijten aan obesitas
,Biomedische benadering van gezondheid
- vrij van ziekte
- Normaal lichamelijk functioneren
- negatieve conditie
- Onafhankelijk vastgesteld door artsen
- Fysiologische dysfunctie
- voordeel:
Eenvoudig principe (ziekte= gezonde persoon plus pathogeen)
Monocausale verklaringswijze van ziekte
Groot belang van de fysiologie en pathofysiologie
- Maar:
Niet altijd typische aanwijsbare oorzaak: Multi causaal, klachten/afwijkingen niet
uniform, indolent aanwezig, variabel verloop in tijd
Monopolie van artsen vs rol van patiënt en medici?
Fysiologische dysfunctie soms moeilijk te ‘meten’
Chronische ‘niet-te-genezen’ aandoening
- Ziekte: objectief fenomeen
oorzakelijk agens ➔ typische symptomen ➔ aanwijsbare diagnose
Hartaderbreuk
= hart slagader verstopping (thrombose arteria coronaria)
- kransslagaders vernauwt door verdikking aan binnenkant bloedvaten
- Als er op plaats van vernauwing een bloedklonter ontstaat
Bloedvat dicht gepropt
kan geen bloed meer doorstromen ➔ geen voedingsstoffen/zuurstof
- > 30 minuten duurt: zone sterft af = infarct (afsterven bepaald weefsel, onomkeerbaar))
- Proces dat zorgt voor vernauwing bloedvat = atherosclerose = arteriosclerose =
atheromatose= slagaderverkalking
proces waarbij aan binnenkant van bloedvat opstapeling van vetachtige
substantie
vet stapelt op en lijd tot verdikking bloedvat
Hoe meer vernauwing, hoe meer kans op klonters en op opstoppingen
Proces duurt > 10 jaren
Kritiek op WHO definitie
Health is a state of complete physical, social and mental well-being and not merely the absence of
disease or infirmity = Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, sociaal en geestelijk welzijn
en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek".
- ‘well-being’ of ‘welbevinden’
Welvaart = materiaal aspect (bezit)
Welzijn = hoe je je voelt, hoe je bent, levenskwaliteit
, - ‘complete gezondheid’ = te ruim en utopisch? Ideaalbeeld
- Statische definitie <- -> gezondheid is een relatief begrip: wat is de norm, criterium om
gezonden en ‘ongezonde’ te onderscheiden?
Als mensen gezond en gelukkig kan leven, kan je dan zeggen dat die niet ziek is,
maar gezond
- Gezondheid is een dynamisch gegeven
Gezondheid is iets relatief. Voor andere mensen anders ingesteld worden
- Welbevinden is een subjectieve toestand
Hoe moeten we gezondheid dan wel omschrijven?
- vermogen zich aan te passen (en eigen regie te voeren) in licht van de fysische,
emotionele en sociale uitdagingen in het leven
Als je ziekte krijgt, kan je erin slagen om een aanpassing door te voeren zodat je
gezond/gelukkig bent
- gezondheid is
relatief begrip (iedereen ervaart anders)
dynamisch begrip
emancipatorisch begrip (iedereen staat in voor eigen verantwoordelijk)
Onze huidige visie op gezondheid
individuele eigenschap om lichamelijk, geestelijk en sociaal, naar eigen vermogen en beleven,
adequaat te functioneren in de samenleving
het mede door eigen inspanning en naar welbevinden kunnen behouden & ontwikkelen van de
gezien de levensfase noodzakelijke lichamelijke, psychische en sociale functies
• Consensus
- Fysieke, psychische en sociale omstandigheden
- Zowel objectief als subjectief (beleving)
- Veronderstelt eigen actieve inbreng (evenwicht)
- Maximaal haalbare gezondheid op basis van eigen capaciteiten
- Rekening houden met levensloop
- Individuele perceptie van levenskwaliteit (hoe gelukkig je leeft)
➔ Gezondheid = continuüm
, Definitie van ziekte
- FR: ‘maladie’ = slechte houding
- ENG: ‘dis-ease’, ‘dis-order’, = ongemak/onevenwicht
- Ziekte, aandoening, dysfunctie, ‘een pathologie’, een kwaal (schadelijke afwijking van
organisme)
- Ziekte ≠ afwezigheid van gezondheid
Je kan een ziekte hebben (syndroom van down, maar nog steeds gelukkig en
gezond zijn)
Je hebt een ziekte, maar bent het niet
- Verstoring van "normale" vitale functioneren van het gehele individu
Aanpassingsvermogen = aangetast
Gevolgen van ziekte: ziektebeeld
- Symptomen
ziekteklachten en/of ziektetekens
ziekteklacht = wat je voelt
ziektetekens = wat je ziet met je zintuigen als arts
- medische of klinisch ziektebeeld
klinische symptomatologie typerend voor bepaalde ziekte
combinatie van klachten en tekens die typisch zijn voor bepaalde ziekte
bepaalde klachten (symptomen) en hieruit kan je de ziekte afleiden
- ziektebegrip/concept
opvattingen & denkbeelden over ziekte en ziek-zijn
opvattingen in algemeen
• Classificatie instabiliteit
- Gebrek of stoornis (iets niet meer kunnen)
Swanneer orgaan/lichaamsstructuur bij bepaalde functie uitvalt (benen niet
meer kunnen bewegen…)
- Beperking in activiteit
Stoornis leid tot beperking in activiteit = niet meer koken….
- Handicap of participatieprobleem of participatierestrictie (minder sociale contacten door
iets niet meer te kunnen)
verminderde deelname aan maatschappelijke activiteiten
➔ revalidatie = herkennen/behandelen van gevolgen van ziekte. Zorgen voor weinig mogelijk
participatierestrictie
1. Ziekte vs gezondheid ....................................................................................................................... 1
2.1 Oxygenatie ..................................................................................................................................... 28
2.2 Stofuitwisseling .............................................................................................................................. 42
2.3 Hemostase en circulatie................................................................................................................. 58
2.4 Afweer ........................................................................................................................................... 75
2.5 Bioregulatie.................................................................................................................................... 86
2.6 Beweging, inspanning en immobiliteit .......................................................................................... 98
3 Genotype...................................................................................................................................... 106
4.1 Reactie op schade ........................................................................................................................ 117
4.2 Infectie ......................................................................................................................................... 126
4.3 Kanker .......................................................................................................................................... 137
4.4 Afweerstoornissen ....................................................................................................................... 147
1. Ziekte vs gezondheid
Leven we nu dan niet gezonder dan vroeger ?
- toename levensverwachting (47 in 1900 tot > 80 jaar heden)
- ‘tsunami’ van chronische ziekten en klachten
80% van 65+ lijdt aan minstens 1 chronische ziekte
50% van 65+ hebben 2 of meer chronische ziekten
70% sterven als gevolg van chronische ziekte
- impact op gezondheidsbudget
meer dan 40% uitgaves gezondheidszorg ➔ te wijten aan chronische ziekte
‘Pareto principe’ in de gezondheidszorg ➔ 20% van inspanning geeft 80%
resultaat
- persoonlijke keuzes beïnvloeden levensverwachting ➔ ‘the lifestyle epidemic’
40% kankergevallen = vermijdbaar
Meer dan 50% CV pathologie/diabetes = vermijdbaar
15% uitgaves gezondheidszorg ➔ te wijten aan obesitas
,Biomedische benadering van gezondheid
- vrij van ziekte
- Normaal lichamelijk functioneren
- negatieve conditie
- Onafhankelijk vastgesteld door artsen
- Fysiologische dysfunctie
- voordeel:
Eenvoudig principe (ziekte= gezonde persoon plus pathogeen)
Monocausale verklaringswijze van ziekte
Groot belang van de fysiologie en pathofysiologie
- Maar:
Niet altijd typische aanwijsbare oorzaak: Multi causaal, klachten/afwijkingen niet
uniform, indolent aanwezig, variabel verloop in tijd
Monopolie van artsen vs rol van patiënt en medici?
Fysiologische dysfunctie soms moeilijk te ‘meten’
Chronische ‘niet-te-genezen’ aandoening
- Ziekte: objectief fenomeen
oorzakelijk agens ➔ typische symptomen ➔ aanwijsbare diagnose
Hartaderbreuk
= hart slagader verstopping (thrombose arteria coronaria)
- kransslagaders vernauwt door verdikking aan binnenkant bloedvaten
- Als er op plaats van vernauwing een bloedklonter ontstaat
Bloedvat dicht gepropt
kan geen bloed meer doorstromen ➔ geen voedingsstoffen/zuurstof
- > 30 minuten duurt: zone sterft af = infarct (afsterven bepaald weefsel, onomkeerbaar))
- Proces dat zorgt voor vernauwing bloedvat = atherosclerose = arteriosclerose =
atheromatose= slagaderverkalking
proces waarbij aan binnenkant van bloedvat opstapeling van vetachtige
substantie
vet stapelt op en lijd tot verdikking bloedvat
Hoe meer vernauwing, hoe meer kans op klonters en op opstoppingen
Proces duurt > 10 jaren
Kritiek op WHO definitie
Health is a state of complete physical, social and mental well-being and not merely the absence of
disease or infirmity = Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, sociaal en geestelijk welzijn
en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek".
- ‘well-being’ of ‘welbevinden’
Welvaart = materiaal aspect (bezit)
Welzijn = hoe je je voelt, hoe je bent, levenskwaliteit
, - ‘complete gezondheid’ = te ruim en utopisch? Ideaalbeeld
- Statische definitie <- -> gezondheid is een relatief begrip: wat is de norm, criterium om
gezonden en ‘ongezonde’ te onderscheiden?
Als mensen gezond en gelukkig kan leven, kan je dan zeggen dat die niet ziek is,
maar gezond
- Gezondheid is een dynamisch gegeven
Gezondheid is iets relatief. Voor andere mensen anders ingesteld worden
- Welbevinden is een subjectieve toestand
Hoe moeten we gezondheid dan wel omschrijven?
- vermogen zich aan te passen (en eigen regie te voeren) in licht van de fysische,
emotionele en sociale uitdagingen in het leven
Als je ziekte krijgt, kan je erin slagen om een aanpassing door te voeren zodat je
gezond/gelukkig bent
- gezondheid is
relatief begrip (iedereen ervaart anders)
dynamisch begrip
emancipatorisch begrip (iedereen staat in voor eigen verantwoordelijk)
Onze huidige visie op gezondheid
individuele eigenschap om lichamelijk, geestelijk en sociaal, naar eigen vermogen en beleven,
adequaat te functioneren in de samenleving
het mede door eigen inspanning en naar welbevinden kunnen behouden & ontwikkelen van de
gezien de levensfase noodzakelijke lichamelijke, psychische en sociale functies
• Consensus
- Fysieke, psychische en sociale omstandigheden
- Zowel objectief als subjectief (beleving)
- Veronderstelt eigen actieve inbreng (evenwicht)
- Maximaal haalbare gezondheid op basis van eigen capaciteiten
- Rekening houden met levensloop
- Individuele perceptie van levenskwaliteit (hoe gelukkig je leeft)
➔ Gezondheid = continuüm
, Definitie van ziekte
- FR: ‘maladie’ = slechte houding
- ENG: ‘dis-ease’, ‘dis-order’, = ongemak/onevenwicht
- Ziekte, aandoening, dysfunctie, ‘een pathologie’, een kwaal (schadelijke afwijking van
organisme)
- Ziekte ≠ afwezigheid van gezondheid
Je kan een ziekte hebben (syndroom van down, maar nog steeds gelukkig en
gezond zijn)
Je hebt een ziekte, maar bent het niet
- Verstoring van "normale" vitale functioneren van het gehele individu
Aanpassingsvermogen = aangetast
Gevolgen van ziekte: ziektebeeld
- Symptomen
ziekteklachten en/of ziektetekens
ziekteklacht = wat je voelt
ziektetekens = wat je ziet met je zintuigen als arts
- medische of klinisch ziektebeeld
klinische symptomatologie typerend voor bepaalde ziekte
combinatie van klachten en tekens die typisch zijn voor bepaalde ziekte
bepaalde klachten (symptomen) en hieruit kan je de ziekte afleiden
- ziektebegrip/concept
opvattingen & denkbeelden over ziekte en ziek-zijn
opvattingen in algemeen
• Classificatie instabiliteit
- Gebrek of stoornis (iets niet meer kunnen)
Swanneer orgaan/lichaamsstructuur bij bepaalde functie uitvalt (benen niet
meer kunnen bewegen…)
- Beperking in activiteit
Stoornis leid tot beperking in activiteit = niet meer koken….
- Handicap of participatieprobleem of participatierestrictie (minder sociale contacten door
iets niet meer te kunnen)
verminderde deelname aan maatschappelijke activiteiten
➔ revalidatie = herkennen/behandelen van gevolgen van ziekte. Zorgen voor weinig mogelijk
participatierestrictie
