HOOFDSTUK I: EMBRYOLOGIE CENTRAAL ZENUWSTELSEL
Bespreek en teken de embryologie van het ruggenmerg.
In de wand van de neurale buis zijn er 3 zones te onderscheiden:
- Binnenste ventriculaire zone: delende epitheliale cellen
- Middelste mantelzone: snelle ontwikkeling -> laterale celmassa’s die uitpuilen in het lumen van het neurale
kanaal. De centrale holte vernauwt.
- Buitenste marginale zone: uitlopers van neuronen
De sulcus limitans markeert in de mantelzone van elke ruggenmerghelft een verdeling in:
- Dorsale sensorische lamina alaris (vleugelplaat)
- Ventrale motorische lamina basalis (basale plaat)
Segmentaire ontwikkeling van ruggenmerg
- Mantelzone -> H-vormige grijze stof van het ruggenmerg.
- Marginale zone -> Witte stof
- Cellichamen van de basale plaat -> somatomotorische cornu anterior en de visceromotorische cornu lateralis
- Cellichamen van de vleugelplaat -> cornu posterior (hebben een zuivere sensorische bestemming
Topografische ontwikkeling van het ruggenmerg
Vanaf de 4e maand: Discrepantie groei wervelkolom >< ruggenmerg: wervelkolom groeit sneller. In het definitief
stadium reikt het ruggenmerg tot L2, maar het blijft vastgehecht aan het uiteinde van de wervelkolom door een
streng zonder zenuwweefsel: filum terminale. De differentiele groei verklaart de vorming van de cauda equina (=
lange lumbale en sacrale spinale zenuwwortels, die zijn uitgerokken tijdens ontwikkeling).
Er is een progressieve denivellatie tussen de oorsprong van de spinale zenuwen in het ruggenmerg en de
uittreedplaats doorheen de foramina intervertebralia.
De meningen ontwikkelen zich niet gelijklopend met het ruggenmerg, noch met de wervelkolom:
- Dura mater en (sub)arachnoidea: tot niveau S3
- Pia mater: bedekt ruggenmerg (dwz L2)
- Er ontstaat een lege durazak -> lumbale puncties
,Bespreek en teken de embryologie van het myelencefalon
Het myelencefalon ontstaat uit het 3 e cefalische hersenblaasje: het rhombencefalon dat zich ontwikkelt tot het
metencefalon en het myelencefalon.
Tijdens de kromming van de hersenen zal er een achterste cefalische kromming (pontine kromming) plaatsvinden
thv het metencefalon en myelencefalon.
De laterale wanden van het myelencefalon vouwen open naar ventraal en lateraal, waardoor de dekplaat gaat
verdunnen (=openen van een boek). Zo onstaat er een dilatatie van de centrale holte (fossa rhomboidea) van
waaruit het ruitvormige vierde ventrikel ontstaat.
Ten gevolge van deze beweging ligt de sensorische craniale zenuwkernen (lamina alaris) dorsolateraal van de
motorische craniale zenuwkernen (lamina basalis).
- Ventraal gedeelte:
o Nc. Olivaris inferior: vanuit de lamina alaris migreren neuronen naar de ventrolateraal gelegen nc
olivaris inferior.
o Piramidale baan, die bestaat uit vezels die vanaf de cortex cerebri naar de hersenstam en
ruggenmerg lopen (corticobulbaire vezels en corticospinale vezels).
- Dorsale gedeelte: ascenderende en descenderende vezelbanen
,Bespreek en teken de embryologie van het metencefalon
Het metencefalon ontstaat uit het 3 e cefalische hersenblaasje: het rhombencefalon dat zich ontwikkelt tot het
metencefalon en het myelencefalon.
Tijdens de kromming van de hersenen zal er een achterste cefalische kromming (pontine kromming) plaatsvinden
thv het metencefalon en myelencefalon.
De dorsolaterale wanden van het metencefalon vouwen open naar ventraal en lateraal, waardoor de dekplaat gaat
verdunnen (=openen van een boek). Zo onstaat er een dilatatie van de centrale holte (fossa rhomboidea) van
waaruit het ruitvormige vierde ventrikel ontstaat. Ten gevolge van deze beweging ligt de sensorische craniale
zenuwkernen (lamina alaris) dorsolateraal van de motorische craniale zenuwkernen (lamina basalis).
Onder de bodem van het vierde ventrikel ontwikkelen vanuit de lamina alaris en basalis de sensorische en
motorische kernen van de craniale zenuwen.
Het metencefalon wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van het cerebellum en de ponskernen.
- Cerebellum: ontstaat beiderzijds uit de dorsale delen van de laminae alares. Deze delen promineren eerst
opzij van de dekplaat in de vierde ventrikel, groeien daarna in dorsale richting en verenigen zich op de
middellijn en vormen hier de onpare vermis. Uit de rest van de cerebellumuitgroei ontstaan 2 cerebellaire
hemisferen.
- Pons: uitgroei en verdikking ventraal. De pons bevat nci pontis, die ontstaan door migratie naar ventraal van
neuronen vanuit de laminae alares. Deze nci pontis projecteren op de contralaterale cerebellaire schors via
de pedunculus cerebellaris medius. Deze cerebellaire schors innerveert de intracellulaire ponskernen.
- Intracerebellaire kernen (nc dentatus, nc fastiguus, nc globosus en emboliformis): Ontstaan vanuit cellen van
de lamina alaris.
De laterale uitbouw van het cerebellum blijft continu met de laterale wand van de primitieve neurale buis via de 3
pedunculi cerebellares:
- Pedunculus cerebellaris superior -> mesencefalon (nc ruber)
- Pedunculus cerebellaris medius -> nuclei pontes
- Pedunculus cerebellaris inferior -> nc olivaris inferior
, Bespreek en teken de embryologie van het mesencefalon
Het mesencefalon ontstaat uit het 2 e cefalische hersenblaasje. De voorste cefalische kromming (mesencefalische
kromming) grijpt plaats thv mesencefalon, zodat het 3 e hersenblaasje het meest craniaal gelegen is.
Aanvakelijk vormt het mesencefalon dus het hoogst gelegen punt van de neurale as en ook het meest volumineuze.
Later zien we dat het mesencefalon nauwelijks ontwikkelt en uiteindelijk het kleinste segment van de hersenen
vormt.
- Aquaeductus cerebri: ontstaat door graduele verdikking van de wand van het mesencefalon, het centraal
kanaal vernauwt
- Laminae alares: (dorsaal)
o Tectum mesencefali
Colliculi superiores (visueel) en inferiores (auditief) -> lamina quadrigemina
o Periaquaeductale grijze stof
o Sensorische kernen van craniale zenuwen
- Laminae basales (ventraal)
o Pedunculi cerebri
Tegmentum
Motorische kernen van craniale zenuwen
Schakelkernen: substantia nigra, nc ruber
Pes pedunculi (crus cerebri): corticobulbaire en corticospinale baan
Bespreek en teken de embryologie van het ruggenmerg.
In de wand van de neurale buis zijn er 3 zones te onderscheiden:
- Binnenste ventriculaire zone: delende epitheliale cellen
- Middelste mantelzone: snelle ontwikkeling -> laterale celmassa’s die uitpuilen in het lumen van het neurale
kanaal. De centrale holte vernauwt.
- Buitenste marginale zone: uitlopers van neuronen
De sulcus limitans markeert in de mantelzone van elke ruggenmerghelft een verdeling in:
- Dorsale sensorische lamina alaris (vleugelplaat)
- Ventrale motorische lamina basalis (basale plaat)
Segmentaire ontwikkeling van ruggenmerg
- Mantelzone -> H-vormige grijze stof van het ruggenmerg.
- Marginale zone -> Witte stof
- Cellichamen van de basale plaat -> somatomotorische cornu anterior en de visceromotorische cornu lateralis
- Cellichamen van de vleugelplaat -> cornu posterior (hebben een zuivere sensorische bestemming
Topografische ontwikkeling van het ruggenmerg
Vanaf de 4e maand: Discrepantie groei wervelkolom >< ruggenmerg: wervelkolom groeit sneller. In het definitief
stadium reikt het ruggenmerg tot L2, maar het blijft vastgehecht aan het uiteinde van de wervelkolom door een
streng zonder zenuwweefsel: filum terminale. De differentiele groei verklaart de vorming van de cauda equina (=
lange lumbale en sacrale spinale zenuwwortels, die zijn uitgerokken tijdens ontwikkeling).
Er is een progressieve denivellatie tussen de oorsprong van de spinale zenuwen in het ruggenmerg en de
uittreedplaats doorheen de foramina intervertebralia.
De meningen ontwikkelen zich niet gelijklopend met het ruggenmerg, noch met de wervelkolom:
- Dura mater en (sub)arachnoidea: tot niveau S3
- Pia mater: bedekt ruggenmerg (dwz L2)
- Er ontstaat een lege durazak -> lumbale puncties
,Bespreek en teken de embryologie van het myelencefalon
Het myelencefalon ontstaat uit het 3 e cefalische hersenblaasje: het rhombencefalon dat zich ontwikkelt tot het
metencefalon en het myelencefalon.
Tijdens de kromming van de hersenen zal er een achterste cefalische kromming (pontine kromming) plaatsvinden
thv het metencefalon en myelencefalon.
De laterale wanden van het myelencefalon vouwen open naar ventraal en lateraal, waardoor de dekplaat gaat
verdunnen (=openen van een boek). Zo onstaat er een dilatatie van de centrale holte (fossa rhomboidea) van
waaruit het ruitvormige vierde ventrikel ontstaat.
Ten gevolge van deze beweging ligt de sensorische craniale zenuwkernen (lamina alaris) dorsolateraal van de
motorische craniale zenuwkernen (lamina basalis).
- Ventraal gedeelte:
o Nc. Olivaris inferior: vanuit de lamina alaris migreren neuronen naar de ventrolateraal gelegen nc
olivaris inferior.
o Piramidale baan, die bestaat uit vezels die vanaf de cortex cerebri naar de hersenstam en
ruggenmerg lopen (corticobulbaire vezels en corticospinale vezels).
- Dorsale gedeelte: ascenderende en descenderende vezelbanen
,Bespreek en teken de embryologie van het metencefalon
Het metencefalon ontstaat uit het 3 e cefalische hersenblaasje: het rhombencefalon dat zich ontwikkelt tot het
metencefalon en het myelencefalon.
Tijdens de kromming van de hersenen zal er een achterste cefalische kromming (pontine kromming) plaatsvinden
thv het metencefalon en myelencefalon.
De dorsolaterale wanden van het metencefalon vouwen open naar ventraal en lateraal, waardoor de dekplaat gaat
verdunnen (=openen van een boek). Zo onstaat er een dilatatie van de centrale holte (fossa rhomboidea) van
waaruit het ruitvormige vierde ventrikel ontstaat. Ten gevolge van deze beweging ligt de sensorische craniale
zenuwkernen (lamina alaris) dorsolateraal van de motorische craniale zenuwkernen (lamina basalis).
Onder de bodem van het vierde ventrikel ontwikkelen vanuit de lamina alaris en basalis de sensorische en
motorische kernen van de craniale zenuwen.
Het metencefalon wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van het cerebellum en de ponskernen.
- Cerebellum: ontstaat beiderzijds uit de dorsale delen van de laminae alares. Deze delen promineren eerst
opzij van de dekplaat in de vierde ventrikel, groeien daarna in dorsale richting en verenigen zich op de
middellijn en vormen hier de onpare vermis. Uit de rest van de cerebellumuitgroei ontstaan 2 cerebellaire
hemisferen.
- Pons: uitgroei en verdikking ventraal. De pons bevat nci pontis, die ontstaan door migratie naar ventraal van
neuronen vanuit de laminae alares. Deze nci pontis projecteren op de contralaterale cerebellaire schors via
de pedunculus cerebellaris medius. Deze cerebellaire schors innerveert de intracellulaire ponskernen.
- Intracerebellaire kernen (nc dentatus, nc fastiguus, nc globosus en emboliformis): Ontstaan vanuit cellen van
de lamina alaris.
De laterale uitbouw van het cerebellum blijft continu met de laterale wand van de primitieve neurale buis via de 3
pedunculi cerebellares:
- Pedunculus cerebellaris superior -> mesencefalon (nc ruber)
- Pedunculus cerebellaris medius -> nuclei pontes
- Pedunculus cerebellaris inferior -> nc olivaris inferior
, Bespreek en teken de embryologie van het mesencefalon
Het mesencefalon ontstaat uit het 2 e cefalische hersenblaasje. De voorste cefalische kromming (mesencefalische
kromming) grijpt plaats thv mesencefalon, zodat het 3 e hersenblaasje het meest craniaal gelegen is.
Aanvakelijk vormt het mesencefalon dus het hoogst gelegen punt van de neurale as en ook het meest volumineuze.
Later zien we dat het mesencefalon nauwelijks ontwikkelt en uiteindelijk het kleinste segment van de hersenen
vormt.
- Aquaeductus cerebri: ontstaat door graduele verdikking van de wand van het mesencefalon, het centraal
kanaal vernauwt
- Laminae alares: (dorsaal)
o Tectum mesencefali
Colliculi superiores (visueel) en inferiores (auditief) -> lamina quadrigemina
o Periaquaeductale grijze stof
o Sensorische kernen van craniale zenuwen
- Laminae basales (ventraal)
o Pedunculi cerebri
Tegmentum
Motorische kernen van craniale zenuwen
Schakelkernen: substantia nigra, nc ruber
Pes pedunculi (crus cerebri): corticobulbaire en corticospinale baan
