Samenvatting Diabetes mellitus en Vaatlijden

SAMENVATTING DIABETES MELLITUS EN VAATLIJDEN


Hoofdstuk 1: Screening en onderzoek


1. Taken van de podoloog
 Screening en onderzoek  anamnese!
 Advies, educatie, verwijzen
 Behandeling
 Wat bij een wonde?
 Werking op de voetkliniek
 Preventie!
o Identificeren risicovoet
o Regelmatig inspecteren en onderzoeken van een risicovoet
o Educatie van patiënt, familie en zorgprofessionals
o Routinematig dragen van geschikt schoeisel
o Behandelen van risicofactoren voor ulceraties


2. Classificatie
Zie ook later

Categorie Risico op ulcus Karakteristieken Frequentie
0 Zeer laag Geen LOPS 1x per jaar
Geen PAD
1 Laag LOPS of PAD 1x elke 6-12 maanden
2 Gemiddeld LOPS + PAD of 1x elke 3-6 maanden
LOPS + voetdeformiteit of
PAD + voetdeformiteit
3 Hoog LOPS of PAD en 1 of meer van volgende: 1x elke 1-3 maanden
- Voorgeschiedenis ulcus
- Amputatie OL
- End-stage nierpathologie
LOPS = loss of protective sensation
PAD = peripheral arterial disease




1

,3. Voetcontrole
 Volwassenen/bejaarden
Afhankelijk van risicograad:

Zeer laag risico (type 0) Laag, gemiddeld en hoog risico (type 1-3)
- Geschiedenis - Geschiedenis
- Vasculaire status - Vasculaire status
- Protectief gevoel - Huid
- Beenderen en gewrichten
- Protectief gevoel
- Schoeisel
- Hygiëne
- Fysieke beperking
- Kennis voetzorg

 Kinderen
o Vnl type 1
o Jonge huid: meer vocht en talk, soepeler, minder last van eelt
o Externe factoren: buitenspelen, vallen, stoten
o Verkeerde of te kleine schoenen en sokken
o Risicofactoren:
 Callus en verhoogde druk
 Overgewicht
 Duur diabetes (in jaren)
 Hoog HbA1c
 Zwak sociaal milieu
 Leeftijd (vb. pubers)  pubers kunnen vaak een periode van slechte controle hebben
 Angiopathie en neuropathie (minder bij kinderen)
o Autonome neuropathie bij kinderen  zweethuid
o Autonome neuropathie bij ouderen  droge huid


Voetscreening jonger dan 10 jaar Voetscreening vanaf 10 jaar
Elke 2-3 jaar, vanaf 2 jaar na diagnose Elke 2-3 jaar
 Anamnese  Anamnese
o Zijn er momenteel voetproblemen? o Zijn er momenteel voetproblemen?
o Is het kind eerder gescreend op o Is het kind eerder gescreend op
voetproblemen? Zo ja, wanneer en voetproblemen? Zo ja, wanneer en
door wie? door wie?
 Inspectie en palpatie  Inspectie en palpatie
o Callus o Callus
o Roodheid o Roodheid
o Wondjes o Wondjes
 Schoenlengte en -breedte controleren  Neurologische testen
o Preventie klompvoetjes o Monofilament/touchtest
 Schoenadvies o Vibratip/stemvork
 Vasculaire testen: pulsaties, temperatuur
 Limited joint mobility
o Prayer’s sign
o MTP 1
o Enkelgewricht
 Schoencontrole

2

,  Sporters
o Afhankelijk van risicograad
o Invloed van sport op diabetes:
 Verbetert insulinegevoeligheid  meer controle nodig!
 Gunstig voor lichaamsgewicht, cholesterol en vetgehalte
 Goed tegen stress en depressies (overgevoeligheid aan voeten kan depressie veroorzaken)
 Verbetert psychisch welzijn
 Stimuleert de bloedsomloop
 Versterkt spieren en botten
 Een dagelijkse beweging van 30 minuten draagt ertoe bij dat:
o Bloeddruk lager  kans op hartaandoeningen daalt
o Gewicht daalt
o HbA1c daalt
o Spiermassa stijgt en vetgehalte daalt
o Keuze van sport ifv diabetes
 Insulinedosis aanpasbaar en gezonde voeding: geen beperking
 Aan te raden:
o Duursporten (bal- en groepssporten)  fysieke inspanning progressief en over
lange tijd gespreid
 Minder aan te raden:
o Emotierijke sporten  bloedsuiker kan stijgen (bv. wedstrijden)
o Ouderen: korte, explosieve inspanningen  bloeddruk kan stijgen
 Te vermijden:
o Gevaarlijke sporten: parachutespringen, alpinisme, diepzeeduiken, motor- en
autosport, deltavliegen, solozeilen, …  gevaarlijk bij eventuele hypoglycemie
o Zeilen op ruwe wateren (zeeziek: braken  hypo)
 Preventief medicatie nemen of na braken proberen eten
o Windsurfen: bloedsuikerverlagend door veel energieverlies en snel afkoelen
o Neuropathie  opletten met handen en voeten voor complicaties die ze mogelijk
niet voelen
o Retinopathie  niet joggen op oneffen ondergrond en beperkt zicht, geen
bloeddrukverhogende sporten
o Nefropathie  vermijden lichaamscontact

4. Screening
Screening = korte, vluchtige test

- Volgens een vastgesteld protocol  advies naar HA/arts + beslissing vervolgtraject
- Nagaan of de voeten van de persoon met DM risicofactoren tot ulceratie vertonen
o Indien niet  na 1 jaar hercontrole
o Indien ja  HA/specialist consulteren
- Duur: 10-15 min
- Doel: advies en/of doorverwijzen

Klinisch onderzoek = onderzoek door medici en paramedici




3

, Voetscreening gebeurt op basis van de IWGDF (= International Working Group on the Diabetic Foot)
internationale consensus over volwassenen, niet bij kinderen!

 Voorgeschiedenis
 Vasculaire status
 Huid
 Bot/gewricht: deformiteiten
 Beoordeling LOPS
 Schoenen
 Voethygiëne
 Fysieke limieten die voetzorg kunnen belemmeren
 Kennis voetzorg


Specifiek in Nederland en Vlaanderen:

 Inspectie op roodheid, callusvorming en het bestaan van wondje(s), …
 Een neurologisch onderzoek met het Semmes Weinstein monofilament of touch test en stemvork (of
VibraTip)
 De palpatie naar aa. van dorsalis pedis en tibialis posterior
 De palpatie naar verschil in huidtemperatuur tussen beide voeten
 Het testen van LJM (limited joint mobility)
 Het beoordelen van de schoenen op pasvorm en geschiktheid voor de patiënt

En ook:

 Meten van stand en mobiliteit van de gewrichten van de voeten en de onderste ledematen
 Kwalitatieve videoanalyse van het gangpatroon
 Meten en interpreteren van plantaire drukken tijdens het stappen
 Objectieve evaluatie van het effect van zooltherapie


5. Rode vlaggen
 Recent trauma/ongeval OL
 Operatie OL in verleden
 Ooit een wonde aan voet die moeilijk genas en/of noodzakelijke behandeling door arts?
 Huidaandoening (Psoriasis, eczeem, …)
 Lijdt u aan DM?
o Momenteel voetwonde?  P met voetwonde + geen kennis voorgeschiedenis?  doorverwijzen!
o In verleden voetwonde?
o Tintelingen in voeten/onderbenen?
 Krampen bij stappen?
 Operatie aan bloedvaten OL?
 Uitstralingspijn in benen, krachtverlies, doof gevoel of tintelingen?
 Lijdt u aan reumatische aandoening? (RA, SpA, PA, sclerodermie, …)?
 Pijn in andere gewrichten?
o ’s Nachts wakker van pijn 1 of meer gewrichten?
o Ochtendstijfheid in 1 of meerdere gewrichten?
 Lijdt u aan neurologische aandoening/systeemaandoening?
 Momenteel of in verleden kanker?
 Laatste tijd ernstig ziek geweest en/of laatste 3 maanden nog onder behandeling van arts?
 Medicatie?
4