Samenvatting Specifieke Orthopedagogie (QE1433)

Specifieke orthopedagogie - theorie



Hoofdstuk 1 – Wat is een
handicap?
Handicapmodellen
Moreel model
- Niet volgens de wetten geleefd
- God geeft je een straf
- Ook handicap wanneer God je gunstig gezien is  In sommige culturen is een handicap een
vorm van beloning (Vb. Reïncarnatie van een God)


Medisch model
- Handicap wordt gezien als iets dat veroorzaakt wordt door een lichamelijke stoornis
- Fout in hormonen, hersenen, lichaam, …
- Aandoening proberen te genezen door middel van medicatie, operatie, revalidatie
- Wanneer het niet weggewerkt kan worden, gaan ze het proberen te verzorgen
- In België is dit het eerste model waar mensen met geconfronteerd worden. Er wordt altijd
eerst gekeken naar een manier om de handicap te genezen. Pas daarna gaan ze kijken naar
welke zorg er kan toegepast worden.


Individueel model
- Oorzaak van de handicap ligt bij het individu
- Je hebt een beperking doordat jij een stoornis hebt
- Model kijkt erg hard naar het individu  Je bent gehandicapt doordat jij een probleem hebt
- Gevaar: Wanneer je ervan uitgaan dat het probleem bij het individu ligt, moet het individu
zelf ook voor een oplossing zoeken zodat hij toch nog kan deelnemen aan de samenleving
- Het wordt gezien als een persoonlijke tragedie
- Critici gaan helemaal niet akkoord met het dit model. Als tegenreactie kwam er het sociaal
model


Sociaal model
- De situatie van een handicap ontstaan door dat de omgeving niet aangepast is
- Vb. Wanneer je in een rolstoel zit, kan je de trappen niet op door je handicap. Maar dit is
doordat het gebouw niet aangepast is.
- Een handicap is iets wat door de maatschappij gecreëerd is en daarom moet de
maatschappij het ook oplossen
- Critici: Als de omgeving zich moet aanpassen, is er geen aandacht voor het individueel
verhaal van elke persoon  Te veel nadruk leggen op de samenleving




1

,Specifieke orthopedagogie - theorie




Integratief model
- Individueel en sociaal model integreren
- Zowel aandacht hebben voor het individueel verhaal (persoonsgericht werken) maar
anderzijds ook de omgeving aanpassen zodanig dat de persoon met de handicap een eigen
plaats krijgt in de maatschappij.


Cultureel model
- “Het hebben van een handicap is een bepaalde wijze van in de wereld staan, het hebben
van een unieke ervaring (Vb. leven met een handicap) kan worden gezien als een
MEERWAARDE in plaats van een beperking.”
- Het is niet individueel of sociaal maar een manier van in de wereld staan.

Definities van het begrip “handicap”
Voor 1980
- Combinatie van medisch en individueel model
- Sprake van een “pathologie”  Handicap wordt omschreven als een aandoening of ziekte
- Gezien als een “individueel probleem”  Handicap wordt gezien als een probleem bij de
persoon zelf en moet dus ook opgelost worden door de persoon zelf.
- Medische benadering of verzorging  Handicap moet medisch aangepakt worden. Er wordt
een diagnose gemaakt door onderzoek, daarna ga je de persoon proberen te genezen.
Wanneer dit niet mogelijk is, ga je de persoon verzorgen

 Handicap wordt erg eenzijdig benaderd en daardoor kwam er steeds meer kritiek. Er kwam
steeds meer nood aan een nieuwe definitie


ICIDH (1980, WHO)
- International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps
- Door de wereld gezondsheids organisatie
- Stoornis (orgaan) = Impairment
- Beperking (Activiteit) = Disability
- Handicap (Sociale context) = Handicap participatieprobleem




 Kritiek:
- Suggestie van causaliteit: De definitie sugereert dat het ene de oorzaak is van het andere.
Dit is soms terecht maar dit geldt niet voor alle stappen.
- Negatieve terminologie
- Onderwaardering rol omgeving




2

,Specifieke orthopedagogie - theorie




ICF (2001, WHO)
- International Classification of Functioning, Disability and Health
- = Definitie om menselijk functioneren (en eventuele problemen) te beschrijven
- Toepasbaar op elke mens, ook mensen zonder hanciap of stoornis
- Het ICF-model is een algemeen model van functioneren (zowel positief als negatief)
o Functies (alle fisiologische/mentale eigenschappen van een persoon) en
anatomische eigenschappen (aan/afwezigheid van alle vormen van het lichaam)
o Activiteiten (Handelen, activiteiten van een individu)
o Participatie (Iemand zijn/haar deelname aan het maatschappelijk leven)
o Tussen deze drie items staan dubbele pijlen  De verschillende termen gaan elkaar
onderling beïnvloeden en intrageren
o Deze worden nog eens beïnvloed door externe (alle factoren die buiten de persoon
zelf liggen maar wel een invloed gaan hebben op het functioneren) en persoonlijke
factoren (migraine, hartafwijking, buikpijn, …)

 Krachten van ICF-denken
- Algemeen model van menselijk functioneren
- Context
- Neutrale begrippen
- Eenheid van taal
- Intergratief kader
- Internationaal
- Interactie tussen elementen (dubbele pijl tussen alle elementen)  Dynamisch model (een
verandering op één element kan een verandering teweegbrengen bij alle andere
elementen)

 Gevolgen van het ICF-model
- Nadruk verschuift van de ziekte naar de participatie aan de samenleving
- Nadruk komt meer op de persoon te liggen in plaats van op de defecten
- Biopsychososicaal model –> persoon wordt via verschillende invalshoeken bekeken
- Gezonde kijk op functioneren (niet specifiek voor mensen met een ondersteuningsnood).
Het is in eerste instantie gericht op het functioneren in het algemeen. Dit kunnen ook
positieve dingen zijn.




3

, Specifieke orthopedagogie - theorie



Hoofdstuk 2 – Leven met een
beperking
Een beperking is een verlies
Met een beperking verlies je dingen, hier kan een rouwproces aan gekoppeld worden
- Voorbeeld: Ouders die een kinderwens hebben maar zelf geen kinderen kunnen krijgen
 Verlies onder ogen moeten komen dat ze zelf nooit kinderen gaan kunnen krijgen.
- Voorbeeld: Wanneer je ouder wordt, ga je steeds minder dingen zelfstandig kunnen doen
 Hier moet je onder ogen komen dat je steeds minder zelf gaat kunnen doen (verlies van
zelfstandigheid).

Verlies en rouwen is steeds uniek
- Nood aan ondersteuning
- Intensiteit van rouwen
- Tijd van rouwproces
- Voorbeeld: Er zijn mensen die na een accident onmiddellijk beginnen te revalideren en niet
willen opgeven. Maar er zijn ook mensen die de kracht niet vinden om aan de revalidatie te
beginnen.

Heelt de tijd alle wonden?
- Dit klopt niet helemaal. Het is niet te tijd die zorgt dat het beter gaat maar wat je met die
tijd doet.
- Je moet de tijd gebruiken om te rouwen en te leren omgaan met het verlies.
- Dan ga je na verloop van tijd verder raken.


Rouwarbeid
Een rouwproces is een zeer intensief proces dat veel energie kost. Er zijn 4 rouwtaken.

1. Eerste rouwtaak:
- Accepteren dat er een verlies is.
- Je moet beseffen dat er iemand of iets verloren is en dit onder ogen zien.
- Erkennen dat er een verlies is want dan kan je pas echt beginnen aan het rouwproces.
- In eerste instantie hebben mensen de neiging om de werkelijkheid van het verlies te
ontkennen. Dit is normaal want het is een beschermingsmechanisme. Maar het is belangrijk
dat je dit toch doet om het rouwproces te kunnen beginnen.
- Het is belangrijk om te weten wat er juist aan de hand is (oorzaak, prognose, …)

- Mensen helpen?
o Als hulpverlener of context is het belangrijk dat je duidelijk en eerlijk bent.




4