Samenvatting Psychoanalytische Therapie (Hoorcolleges)

PSYCHOANALYTISCHE THERAPIE
Les 1
Praktische info – Inleiding
Praktische info

- Psychoanalytische Therapie – 7 studiepunten – totale tijdsinvestering 210 uur
(!!)  Aanzienlijk!
- Theoretische colleges (10 punten) – Practica (10 Punten)
- Men moet geslaagd zijn voor beide opleidingsonderdelen afzonderlijk (niet
geslaagd voor één van beide = beide opnieuw)

- Theoretische colleges:
o 12 colleges: 14, 16, 21, 23, 28 februari en 2, 7, 9, 14, 17, 21 en 31 maart
o Examen: Schriftelijk examen met 3 open vragen (zie voorbeeldvragen)
 Altijd een aantal voorbeeldvragen aan het einde van elk college
 Zeker 1 of 2 vragen uit de voorbeeldvragen voor het examen
o Leerstof: Slides en uitgeschreven tekst colleges (indien beschikbaar) en
video-opnames colleges
o Doceerstijl: Ex-cathedra (gewone lessen) en vragen tijdens les (en
eventueel per email)
o Doelstellingen: Theorie omtrent structuur van psychische/subjectieve
ervaring verder aanscherpen – Op basis van die theorie leren nadenken
over psychoanalytische techniek (= wat doe je concreet) en ethiek (=
correcte ethische positie innemen) (voorbereiding op stage)
 Brug naar de praktijk
o Overzicht inhoud colleges: Zie tweede deel

- Practica:
o 8 practica: Eerste practicum in week van 6 maart; laatste practicum in
week 22 mei
o Luisteren naar een sessie van de patiënt
o Practicum 1-3: Drie sessies vrouw met conversiehysterie; sessie uit begin
therapie
o Practicum 4-6: Drie sessies vrouw met dwangneurose (smetvrees);
sessies later in therapie
o Practicum 7-8: Twee sessies man, gemengde neurose; midden therapie
o Syllabus practica: Transcripten sessies elk practicum ter beschikking
gesteld


1

, o Coördinator: drs. Dries Dulsster ()
o Voorbereiding: Inhoud theoretische colleges al zo goed mogelijk studeren.
Email eventuele vragen naar
o Werkwijze: Zeer open stijl waarbij studenten alle mogelijke ideeën
formuleren omtrent het klinisch materiaal en onder begeleiding ook
theoretische interpretaties maken.
o Doelstellingen:
 Theorie colleges progressief leren toepassen op concreet klinisch
materiaal
 Positie van therapeut zelf innemen, leren luisteren naar patiënten
 Ideeën omtrent logische samenhang klinisch materiaal leren
formuleren
 Verschillende mogelijke interpretaties formuleren
 Nadenken over effecten van interventies
 Zelf alternatieve interventies bedenken
 Kennismaken met praktische toegepaste psychoanalytische
technieken als voorbereiding op stage
o Evaluatie practica: Permanente evaluatie (aanwezigheid + actieve
deelname)


Inleiding: Overzicht Colleges

… Overzicht College 1

- Praktisch + inleiding


… Overzicht College 2: Psychotherapie en de Mechanistische Ideologie

- Mechanistische wereld is dominant  Hoe kunnen we verantwoorden dat we
aan psychotherapie doen?
- Mechanistische ideologie: Alles is te herleiden tot de elementaire deeltjes die
elkaar aantrekken en afstoten

- De ganse psychische ervaring (object van de psychologie) wordt gereduceerd tot
een louter gevolg van een mechanistisch functioneren/materieel apparaat
o Typisch opgevat als een genetisch gedetermineerd, neurobiologisch
hersenorgaan: de mens wordt gezien als een mechanisme; het lijden van
de mens is een gevolg van een hapering in die machine

- Is alles rationeel vatbaar?
- Wanneer beschouwen we iets als rationeel of ‘logisch’?
- Mechanistisch wereld- en mensbeeld: kritisch tav de psychologie


2

, o Zal je zeker ondervinden in de praktijk
o Je moet u daarvan kunnen bevrijden én zelf argumenten kunnen
aanvoeren om te kunnen zeggen dat dit niet klopt

- Kwantummechanica
o Toont nog iets erbovenop : het gebrek aan logica (het onlogische gedrag
van materiële deeltjes) staat niet los van de menselijke subjectiviteit
o Psychische acties (vb. act van het observeren) blijken een invloed te
hebben op de lokalisatie in tijd en ruimte van deeltjes
o Het register van de psychische ervaring is niet altijd een gevolg van het
materiele register, maar evengoed een oorzaak
o De orde van het psychische is reëler dan de orde van het materiële

- Chaostheorie
o Bevindingen 20e eeuw: in plaats van grotere, logische voorspelbaarheid,
werd meer chaos geopenbaard  fundamentele onvoorspelbaarheid

- Psychische oorzakelijkheid
o Psychische kan oorzaak zijn
o Antropologische observaties van Levi Strauss
o Medische observaties
o …
o Tonen dat de orde van het lichamelijke ten zeerste bepaald wordt door de
orde van het psychische (de omgekeerde relatie bestaat natuurlijk ook) !!

- De beslissende wetenschap is de psychologie. Het is de kern van alles.


… Overzicht College 3: Perspectiefbepaling voor Psychoanalytische
Benadering

- Psychische ervaring als Stream of Consciousness beschrijven (James, 1890)
o Proberen om dat abstracte, onvatbare object dat de psychologie
bestudeert, te concretiseren adhv dit begrip
o Stream of Consciousness = De voortdurende stroom van woordelijke
gedachten, zintuigelijke voorstellingen en lichamelijke gewaarwordingen
die door het venster van ons bewustzijn trekt  dit is de eigenlijke
psychische materie
 Van dat fenomeen moeten we eigenlijk een theorie schrijven, die
we dan in de praktijk kunnen gaan gebruiken
o Met welke materie is de psycholoog eigenlijk bezig?

- Psychoanalytisch perspectief op psychische ervaring



3

, o Meer in het bijzonder van de Lacaniaanse Psychoanalyse

- Graphe du Désir (Lacan)
o ‘ontoegankelijk’ en ‘verstoken van logica’
o Lacan boog zich over de feiten van de analytische praktijk
o Hij bezorgde een logica omtrent de psychische ervaring, psychopathologie
en praktijk, die een grotere verklaringskracht en coherentie had dan
Freud
o Lacan slaagde erin om een eenvoudige, generaliseerbare structuur te
maken van de complexe psychische ervaring. Hij stelde dit voor adhv de
Graphe




o
 Lacan gebruikte deze versie




4