1. Wat is criminaliteit?
1.1 Strafbaar gedrag
In elke samenleving bestaan er regels. Aan de basis van elke regel staat steeds een waarde, een
principe dat mensen belangrijk vinden om na te streven. Van waarden worden normen afgeleid.
Normen zijn gedragsregels. Er zijn verschillende soorten normen. Bijvoorbeeld religieuze normen en
morele normen. Sommige normen vertegenwoordigen zulke belangrijke waarden in de samenleving
dat deze als rechtsnormen in wetten zijn vastgelegd.
Als normen worden overtreden spreken we van normoverschrijdend gedrag.
Strafrechtelijk noemen we criminaliteit elk door de overheid bij wet strafbaar gesteld gedrag. De
juridische benaming van strafbaar gedrag is delict.
Niet alle gedragingen die volgens de wet strafbaar zijn worden door burgers als crimineel ervaren. Er
is een verschil tussen misdrijven en overtredingen in het Wetboek van Strafrecht:
Misdrijven zijn de meer ernstige strafbare feiten
Overtredingen zijn de minder ernstige strafbare feiten
Het verschil tussen overtreding en misdrijf komt tot uitdrukking in het strafproces en in de strafmaat.
Zo worden overtredingen afgehandeld door de kantonrechter, lichte misdrijven door de
politierechter en zware misdrijven door de meervoudige kamer, dat wil zeggen een rechtbank met
drie rechters.
Voor misdrijven gelden vanzelfsprekend hogere straffen dan voor overtredingen. Op overtredingen
staat maximaal één jaar hechtenis, voor misdrijven kan maximaal een tijdelijke gevangenisstraf
worden opgelegd van dertig jaar, of levenslang.
Misdrijven die tot veroordeling hebben geleid, worden altijd geregistreerd in het uittreksel justitiële
documentatie, het strafblad. Overtredingen komen hier pas in te staan als de rechter een
vrijheidsstraf en/of een taakstraf oplegt.
In de samenleving wordt criminaliteit beschreven als alle misdrijven die in de wet omschreven staan.
Met strafwaardig gedrag bedoelen we het gedrag dat volgens iemand of een grotere groep mensen
strafbaar zou moeten zijn. Het is alleen pas strafbaar als er een bepaling over staat in het Wetboek
van Strafrecht.
Criminaliteit is een relatief en cultureel bepaald begrip. Er zijn gedragingen die volgens bepaalde
groepen in de samenleving strafwaardig zijn maar waarover niets in het Wetboek van Strafrecht
staat.
Als er in de samenleving voldoende overeenstemming is over de vraag of bepaald gedrag
strafwaardig is, wordt dit gedrag na een tijdje in het Wetboek van Strafrecht opgenomen. Dan
spreken we van criminalisering, dat wil zeggen het strafbaar worden ven bepaald gedrag.
Sommige strafbare gedragingen vinden groepen in de samenleving dat ze niet meer strafwaardig zijn.
Als deze dan uit het Wetboek van Strafrecht worden gehaald, dan noemen we dat decriminalisering:
een strafbare gedraging wordt uit het strafrecht gehaald en is daardoor niet langer verboden.
Britt Leussink
1.1 Strafbaar gedrag
In elke samenleving bestaan er regels. Aan de basis van elke regel staat steeds een waarde, een
principe dat mensen belangrijk vinden om na te streven. Van waarden worden normen afgeleid.
Normen zijn gedragsregels. Er zijn verschillende soorten normen. Bijvoorbeeld religieuze normen en
morele normen. Sommige normen vertegenwoordigen zulke belangrijke waarden in de samenleving
dat deze als rechtsnormen in wetten zijn vastgelegd.
Als normen worden overtreden spreken we van normoverschrijdend gedrag.
Strafrechtelijk noemen we criminaliteit elk door de overheid bij wet strafbaar gesteld gedrag. De
juridische benaming van strafbaar gedrag is delict.
Niet alle gedragingen die volgens de wet strafbaar zijn worden door burgers als crimineel ervaren. Er
is een verschil tussen misdrijven en overtredingen in het Wetboek van Strafrecht:
Misdrijven zijn de meer ernstige strafbare feiten
Overtredingen zijn de minder ernstige strafbare feiten
Het verschil tussen overtreding en misdrijf komt tot uitdrukking in het strafproces en in de strafmaat.
Zo worden overtredingen afgehandeld door de kantonrechter, lichte misdrijven door de
politierechter en zware misdrijven door de meervoudige kamer, dat wil zeggen een rechtbank met
drie rechters.
Voor misdrijven gelden vanzelfsprekend hogere straffen dan voor overtredingen. Op overtredingen
staat maximaal één jaar hechtenis, voor misdrijven kan maximaal een tijdelijke gevangenisstraf
worden opgelegd van dertig jaar, of levenslang.
Misdrijven die tot veroordeling hebben geleid, worden altijd geregistreerd in het uittreksel justitiële
documentatie, het strafblad. Overtredingen komen hier pas in te staan als de rechter een
vrijheidsstraf en/of een taakstraf oplegt.
In de samenleving wordt criminaliteit beschreven als alle misdrijven die in de wet omschreven staan.
Met strafwaardig gedrag bedoelen we het gedrag dat volgens iemand of een grotere groep mensen
strafbaar zou moeten zijn. Het is alleen pas strafbaar als er een bepaling over staat in het Wetboek
van Strafrecht.
Criminaliteit is een relatief en cultureel bepaald begrip. Er zijn gedragingen die volgens bepaalde
groepen in de samenleving strafwaardig zijn maar waarover niets in het Wetboek van Strafrecht
staat.
Als er in de samenleving voldoende overeenstemming is over de vraag of bepaald gedrag
strafwaardig is, wordt dit gedrag na een tijdje in het Wetboek van Strafrecht opgenomen. Dan
spreken we van criminalisering, dat wil zeggen het strafbaar worden ven bepaald gedrag.
Sommige strafbare gedragingen vinden groepen in de samenleving dat ze niet meer strafwaardig zijn.
Als deze dan uit het Wetboek van Strafrecht worden gehaald, dan noemen we dat decriminalisering:
een strafbare gedraging wordt uit het strafrecht gehaald en is daardoor niet langer verboden.
Britt Leussink
