Samenvatting Onderzoeksmethoden voor bedrijfskunde

Onderzoeksmethoden voor bedrijfskunde
Waarom onderzoeksmethoden ?
- Weerbaar zijn in de samenleving gedreven door onderzoek
o goed en slecht onderzoek kunnen onderscheiden
- Helpt ons beslissingen te nemen bv. als manager
- Onderzoeksmethoden als noodzaak
o Om problemen op te lossen
o Ontstaan uit praktische problemen waarmee we geconfornteerd werden

Wat is onderzoek?
- Inzicht in de rol en relevantie van onderzoeksmethoden
- Zelf onderzoek leren uitvoeren
- Onderzoek kunnen evalueren en beoordelen
- Brede basis

Hoorcollege 1: scientific research (CH. 2)
Wat is wetenschap?
= systeem/methode om tot gefundeerde kennis te komen
- Geaccumuleerde kennis: georganiseerd intheorieën en gestoeld op empirische gegevens
- Een langzaam eeuwenlang proces  kennis opbouw waarbij theorieën worden bijgesteld
Wat is het verschil tussen het verwerven van alledaagse en wetenschappelijke kennis?
- Strikte regels om de kwaliteit te waarborgen en zo tot geldige en betrouwbare kennis te
komen
Andere bronnen van kennis:
- Eigen ervaringen en waarnemingen
- Pers, media
- Ideologieën

Positie van sociale wetenschappen
Alfa-, beta- en gammawetenschappen
- Alfa- of geesteswetenschappen = studie van product menselijk handelen, producten van
menselijk handelen
- Beta- of natuurwetenschappen: natuurwetten
o 19e eeuw
o C.P. Snow (1959) “The Two Cultures”
- Gamma: sociale wetenschappen: focus op mensen en maatschappij
o 20ste eeuw
o Wolf Lepenies (1985) “Die drei Kulturen”
 Hebben allemaal hun eigen methodes om onderzoek te voeren
o Organisatie in grote wetenschapsgebieden en disciplines beïnvloedt onze manier van
denken en wetenschap uitoefenen
o Methodologie is onderdeel van elke discipline
o Welke methoden moet sociaalwetenschappelijk onderzoek gebruiken?
 methodenstrijd

Sociaalwetenschappelijk onderzoek?
= productie van geldige en betrouwbare kennis over de sociale realiteit door het combineren van
theorie en empirie volgens rigoureuze methodologische principes
- Geen cacuüm maar een context




1

, - Context van sociaalwetenschappelijk onderzoek:
o Contextfactoren bepalen hoe je SW-onderzoek zal doen

Wat is een theorie?:
1. Logisch samenhangend geheel van uitspraken over relaties tussen concepten = bouwstenen;
concepten die je gebruikt
Concept = abstract idee een label toedienen, label toedienen aan wat we waarnemen
samenvatten in een abstract idee
o Broken window theory: Verloedering zorgt voor meer criminaliteit bv. gebroken
raam, grafitti
2. Emprisch toetsbaar:
- Verifieerbaar (waarneembaar = observeerbare gevolgen)
- Weerlegbaar (mogelijk te weerleggen)
- Gemeenschappelijk, transparantie = moet toegankelijk zijn voor andere mensen om waar te
nemen veralgemeenbaar:
- Belangrijk verschil met andere kennissystemen
3. Veralgemeenbaar: gaat over meer dan éénmalig fenomeen op één plaats
 Verhalen over hoe en waarom verschijnselen optreden, verhalen van de werkelijkheid,
fenomenen verklaren en in kaart brengen

Wat is emirie?:
- = ervaren van de wereld rondom ons door waarneming, gebaseerd op ervaring
- vastleggen via dataverzameling
- objectief waarnemen?

Samenspel tussen empirie & theorie  empirische cyclus of inductieve-deductieve cyclus
- Verloopt via twee argumentaties:
o Vanuit een observatie (inductie): Observeren van fenomenen die vragen oproepen –
Systematischeobservatie → hypothesen → Theorie
bv. stel je telt zwanen in een park  alle zwanen zijn wit
 Specifiek  algemeen
o Vanuit een theorie (deductie): Theorie onderwerpen aan toetsing en evaluatie,
bijstelling, toetsing en evaluatie
bv. alle zoogdieren hebben een ruggengraad  mens is een zoogdier dus heeft een
ruggengraad
 Algemeen  specifiek
- Voortdurend proces steeds bijstellen bv. je komt een zwatre zwaan tegen

Veralgemeningen, ideeën




Waarnemingen, realiteit


2

,In wetenschap worden twee bronnen van kennis als legitiem beschouwd:
 Twee denkwijzen die bepalende invloed hebben gehad op wetenschap
- Rationeel denken  Rationalisme ( deductie): mens heeft ook die werkelijkheid, verstand
kan lezen
o Denkrichting die stelt dat ware kennis deductief tot stand komt
o Deductieve benadering: uit rationale overwegingen moeten hypothesen ontwikkeld
worden die vervolgend getoets worden (falsificatie)
Rationalisime: logica en logische afleiding → garantie op waarheid
- De rede is de voornaamste bron van kennis (<> openbaring/traditie of ervaring)
- Werkelijkheid: inherente redelijke en logische structuur
- Waarheid bestaat en kan direct door het verstand ‘gelezen’ worden
 Deze waarheden zijn fundamenteel en ze ontkennen leidt tot contradictie
 Deze waarheden zijn vanzelfsprekend waar en hun ontkenning zijn vanzelfsprekend fout Bv. Alle
driehoeken hebben drie hoeken
o René Descartes (1596-1650): Observatie en ervaring zijn vaak misleidend
Het enige waar je met zekerheid van kan uitgaan, is cogito ergo sum => methodische
twijfel - Alleen in de rede vindt “eeuwige waarheid” een solide grond (~zekerheid)
Rationalistisch uitgangspunt: Ware kennis komt deductief tot stand
- Een mens heeft het vermogen om rationeel te denken → theorieën als rationale constructies
- Uit rationale overwegingen en theorieën kunnen hypothesen over de wereld afgeleid
worden
 Deductieve benadering, theorieën moeten de toets van falsificatie doorstaan

- Observatie  empiricisme ( inductie): vertrekken vanuit waarnemingen, systematische
observatie, kennis komt hieruit voort
o Denkrichting die stelt dat sensorische waarneming, samen met inductie, de enige
bron is van alle kennis
o Inductieve benadering: ideeën moeten getoetst worden voordat ze als kennis
gedefinieerd kunnen worden
Empircisme:
- Tegenhanger van het rationalisme: rede te beperkt om als fundament voor kennis te dienen
- Kennis komt voort uit ervaring en observatie van de werkelijkheid en de reflectie daarop
o John Locke (1632-1704): Mens wordt geboren als een ‘tabula rasa’ (een leeg blad) →
er bestaat geen aangeboren ware kennis
Intuïtie is misleidend
Niets is kenbaar zonder systematische observatie
Empiricistisch uitgangspunt: Ware kennis komt inductief tot stand
Wie in de wereld staat, observeert
- Particuliere observaties → veralgemeningen
Theorieën = veralgemeningen van abstracties van particuliere observaties
 Inductieve benadering, theorieën moeten de toets van verificatie doorstaan

Wetenschappelijke kennis?
- Moderne wetenschappelijke kennis komt tot stand in een samenspel van rationeel denken
en empirische observatie
- In wetenschap worden bronnen van kennis onderworpen aan
o Rationele, logische analyse
o Empirische toetsing (verificatie/falsificatie)
 Dit perspectief resultaat van lange weg en botsende visies




3

, Wetenschapsfilosofie:
Wat is kennis? Hoe kunnen we weten wat we weten? Hoe kunnen we (on)waarheid omtrent die
wereld onderscheiden? Wat is ‘aanvaardbare’ kennis in een discipline?
- Research philosophy = het geheel van je overtuigingen en assumpties omtrent de
ontwikkeling van kennis en de aard van die kennis
- Twee soorten assumpties:
o Ontologie = assumpties over de aard van de realiteit
o Epistemologie = assumpties over de aard van kennis en hoe we tot weten komen
- Epistemologie: Epistemè = kennis; logia = wetenschap, studie
o kennisleer: filosofische studie van kennis
o assumpties over de aard van kennis en hoe we te weten komen
Natuurwetenschappen?
- Oorsprong moderne wetenschappen?
o Gallilei: bijzondere  liet feiten voor zich spreken, feiten vaststellen en algemene
ideeën vormen
 Sterrenbode: op basis van observatie inzicht in beweging planeten en
sterrenlichamen
 Empirisme <> autoriteit
 Bacon (1561-1626): kritiek op rationalisme, populariseert inductieve
methode
 David Hume (1711-1776)
o Descartes  vertrekt uit het denken
 Ratio=basis ~ Rationalisme
 Werkelijkheid: inherente redelijke en logische structuur
Belangrijke vraag: Kan de sociale wereld volgens dezelfde principes bestudeerd als de
natuurwetenschappen?
- Benadering in de sociale wetenschappen?
o Twee grote stromingen positivisme versus interpretivisme
o Complexe en langdurige ideeënstrijd

Positivisme: Natuurwetenschappelijke methodes bij het bestuderen van de sociale realiteit
Tijdskader:
- Succes modern empirische wetenschappen: leken te slagen in het opbouwen van zekere en
onweerlegbare kennis (cfr. Fysica, chemie)
- Initieel was positivisme georiënteerd op het ontdekken van wetmatigheden die
voorspelbaarheid opleveren (Fysica als voorbeeld)
- Wortels in sterk vooruitgangsgeloof van verlichtingsdenkers en Franse revolutionairen
- Erg popular in het midden van 19de eeuw
Grondlegger: Auguste Comte (1798-1857)
- Context: Franse revolutie: verbeteren van samenleving door toepassen van positivistische
methoden
- Nood aan doorgronden en formuleren van de wetten die de sociale werkelijkheid beheersen
 idee om tot universieel sociale wetten te komen
Grondlegger: Adolphe Quetelet (1796-1874)
- Pastte als eerste toe  op zoek naar wetmatigheden via observatie in sociale relateit
- Sociale & demografische ‘wetmatigheden’ -> ‘sociale fysica’
o Geen laboratorium observaties, maar veelvuldige statistische waarnemingen van
sociale en demografische aard
- Physique Sociale’: sociologisch systeem waarin statistiek wordt toegepast op menselijke
fenomenen

4