Lecture 1 (H1):
Ontwikkelingsgebieden:
- Perceptuele ontwikkeling: sensorische informatie te ontvangen en verwerken. > Ook
informatie van zintuigen integreren en gebruiken.
- Ontwikkeling van handelingen: bewegen in de wereld en doelen bereiken door het
aansturen van je lichaam. > Ook veranderingen in reflexen en conditionering
- Cognitieve ontwikkeling: verandering in manier waarop mensen informatie gebruiken en
begrijpen. > ook ontwikkeling van mentale capaciteiten.
- Morele ontwikkeling: denken over goed en kwaad. Normen en waarden
- Sociale ontwikkeling: verandering in de manier waarop relaties worden gevormd
- Emotionele ontwikkeling: veranderingen in aanwezige emoties
Perioden van ontwikkeling:
- Prenatal: conceptie tot geboorte
- Kindertijd: 0 tot 18 maanden
- Voorschoolse periode: 18 maanden tot 4 jaar
- Basisschoolleeftijd: 5 tot 7 jaar (vroege) 8 tot 12 jaar (late)
- Vroege adolescentie: 10 tot 14 jaar
- Adolescentie: 12 tot 18 jaar
- Jongvolwassenheid: 18 tot 25/29
- Middenvolwassenheid: 31 tot 60 (werkende jaren tot pensioen)
- Late volwassenheid: 60 tot 80
- Oudere volwassenen: 80 - …
Ontwikkeling in fasen of continu:
Kwalitatieve veranderingen: de opkomst van een structuur of proces dat daarvoor niet aanwezig
was. > stadia van ontwikkeling: fasen van ontwikkeling die je duidelijk van elkaar kan onderscheiden
Kwantitatieve verandering: een verandering in de omvang van een proces.
> Continue verandering (rups veranderd in vlinder)
Ontwikkeling globaal of lokaal:
Globale veranderingen: op meerdere domeinen tegelijkertijd een verandering.
Lokale veranderingen: elke ontwikkelingsdementie ontwikkelt zich zelf. Is per dementie anders
Nature versus Nurture:
genetica versus omgeving > hangt af van het verschijnsel.
,Nativisme versus empirisme:
Nativisme:
Legt meer nadruk op aangeboren specifieke vaardigheden > er is een set van verschillende
leersystemen aanwezig bij de geboorte. Elk van deze is gericht op het beter verkrijgen van bepaalde
soorten informatie dan andere soorten informatie.
Empirisme:
Legt meer nadruk op omgevingsverschillen. > vanaf de geboorte een universeel leersysteem
aanwezig. Volgens John Locke wordt alle menselijke kennis is opgebouwd door mentale associaties
te vormen tussen fenomenen die we ervaren. De geest van een kind is een tabula rasa: schone lei.
Beide voorbeelden van naturekant, gaan beide uit van aangeboren vaardigheden.
The BIopsychosocial Model:
Elke ontwikkelingsuitkomst is te herleiden uit 3 invloeden: biologie, psychologie (intra persoonlijke
factoren), omgeving
Typical development: normatieve ontwikkeling > hoe de meeste zich ontwikkelen
Atypical development: A-typische ontwikkeling >als de ontwikkeling “verkeerd” gaat
Ontwikkeling perspectief: uitkomsten van de ontwikkelings zijn resultaat van meerdere factoren die
elkaar beïnvloeden.
Comparative and Evolutionary Perspectives:
Comparatieve perspectief: onderzoek dat vergelijkingen maakt tussen soorten.
Evolutionaire perspectieven: redenen waarom bepaalde trekken opduiken in opeenvolgende
generaties van een populatie door het proces van natuurlijke selectie
Ontogeny: ontwikkeling van de individu
Phylogeny: ontwikkeling van de soort
Ethologie: dier gedrag en mens gedrag.
Cross-Cultural Perspectives:
De invloed van culture verschillen op ontwikkeling.
1. Hoe beïnvloeden culturele variaties de patronen van ontwikkeling?
2. Welke aspecten van gedrag of geest ontwikkelen zich consistent bij alle culturen?
Neuroscience Perspectives:
Begrijpen van de hersenen (MRI/fMRI/EEG)
1. Hoe houden veranderingen in breinsturcturen verband met verandering in ontwikkeling?
2. Hoe veranderd ervaring in de wereld het brein?
Behaviorist’s perspectives:
De invloed van omgeving
> Gericht op feitelijk bedrag
, Psychodynamic/Psychoanalytic Perspective:
Interne mentale staten en processen. > Opgericht door Freud
Veel aandacht aan hoe je latere leven beïnvloed wordt door je jongere leven.
Cognitive Science Perspective:
Gericht op de geest.
Combineert psychologie, computer science, neuroscience, filosofie en taalwetenschap
Onderzoeks methoden:
Observationele studies:
Observeren van feitelijk gedrag in een natuurlijke omgeving.
> Belangrijk om ontwikkeling te onderzoeken.
Nadeel: kan alleen correlaties aantonen
Experimentele studies:
Een variabele manipuleren (onafhankelijke variabele) en de andere variabele constant houden
(afhankelijke variabele) om iets te kunnen zeggen over oorzaak-gevolg-relatie en causale relaties.
Nadeel: externe validiteit(ecologische validiteit) kan laag zijn.
Cross-sectioneel Approaches:
Deelnemers van verschillende leeftijden op het zelfde moment onderzoeken
Nadeel: cohorteffecten > verschillen op verschillende omgevingsinvloeden, behalve leeftijd.
Longitudinal Approaches:
Zelfde deelnemers over een bepaalde tijd volgen.
Nadeel: duurt lang en de methode/meetinstrument moet het zelfde blijven
Cohort-sequential:
Combinatie van cross-sectioneel en longitudinal
Ontwikkelingsgebieden:
- Perceptuele ontwikkeling: sensorische informatie te ontvangen en verwerken. > Ook
informatie van zintuigen integreren en gebruiken.
- Ontwikkeling van handelingen: bewegen in de wereld en doelen bereiken door het
aansturen van je lichaam. > Ook veranderingen in reflexen en conditionering
- Cognitieve ontwikkeling: verandering in manier waarop mensen informatie gebruiken en
begrijpen. > ook ontwikkeling van mentale capaciteiten.
- Morele ontwikkeling: denken over goed en kwaad. Normen en waarden
- Sociale ontwikkeling: verandering in de manier waarop relaties worden gevormd
- Emotionele ontwikkeling: veranderingen in aanwezige emoties
Perioden van ontwikkeling:
- Prenatal: conceptie tot geboorte
- Kindertijd: 0 tot 18 maanden
- Voorschoolse periode: 18 maanden tot 4 jaar
- Basisschoolleeftijd: 5 tot 7 jaar (vroege) 8 tot 12 jaar (late)
- Vroege adolescentie: 10 tot 14 jaar
- Adolescentie: 12 tot 18 jaar
- Jongvolwassenheid: 18 tot 25/29
- Middenvolwassenheid: 31 tot 60 (werkende jaren tot pensioen)
- Late volwassenheid: 60 tot 80
- Oudere volwassenen: 80 - …
Ontwikkeling in fasen of continu:
Kwalitatieve veranderingen: de opkomst van een structuur of proces dat daarvoor niet aanwezig
was. > stadia van ontwikkeling: fasen van ontwikkeling die je duidelijk van elkaar kan onderscheiden
Kwantitatieve verandering: een verandering in de omvang van een proces.
> Continue verandering (rups veranderd in vlinder)
Ontwikkeling globaal of lokaal:
Globale veranderingen: op meerdere domeinen tegelijkertijd een verandering.
Lokale veranderingen: elke ontwikkelingsdementie ontwikkelt zich zelf. Is per dementie anders
Nature versus Nurture:
genetica versus omgeving > hangt af van het verschijnsel.
,Nativisme versus empirisme:
Nativisme:
Legt meer nadruk op aangeboren specifieke vaardigheden > er is een set van verschillende
leersystemen aanwezig bij de geboorte. Elk van deze is gericht op het beter verkrijgen van bepaalde
soorten informatie dan andere soorten informatie.
Empirisme:
Legt meer nadruk op omgevingsverschillen. > vanaf de geboorte een universeel leersysteem
aanwezig. Volgens John Locke wordt alle menselijke kennis is opgebouwd door mentale associaties
te vormen tussen fenomenen die we ervaren. De geest van een kind is een tabula rasa: schone lei.
Beide voorbeelden van naturekant, gaan beide uit van aangeboren vaardigheden.
The BIopsychosocial Model:
Elke ontwikkelingsuitkomst is te herleiden uit 3 invloeden: biologie, psychologie (intra persoonlijke
factoren), omgeving
Typical development: normatieve ontwikkeling > hoe de meeste zich ontwikkelen
Atypical development: A-typische ontwikkeling >als de ontwikkeling “verkeerd” gaat
Ontwikkeling perspectief: uitkomsten van de ontwikkelings zijn resultaat van meerdere factoren die
elkaar beïnvloeden.
Comparative and Evolutionary Perspectives:
Comparatieve perspectief: onderzoek dat vergelijkingen maakt tussen soorten.
Evolutionaire perspectieven: redenen waarom bepaalde trekken opduiken in opeenvolgende
generaties van een populatie door het proces van natuurlijke selectie
Ontogeny: ontwikkeling van de individu
Phylogeny: ontwikkeling van de soort
Ethologie: dier gedrag en mens gedrag.
Cross-Cultural Perspectives:
De invloed van culture verschillen op ontwikkeling.
1. Hoe beïnvloeden culturele variaties de patronen van ontwikkeling?
2. Welke aspecten van gedrag of geest ontwikkelen zich consistent bij alle culturen?
Neuroscience Perspectives:
Begrijpen van de hersenen (MRI/fMRI/EEG)
1. Hoe houden veranderingen in breinsturcturen verband met verandering in ontwikkeling?
2. Hoe veranderd ervaring in de wereld het brein?
Behaviorist’s perspectives:
De invloed van omgeving
> Gericht op feitelijk bedrag
, Psychodynamic/Psychoanalytic Perspective:
Interne mentale staten en processen. > Opgericht door Freud
Veel aandacht aan hoe je latere leven beïnvloed wordt door je jongere leven.
Cognitive Science Perspective:
Gericht op de geest.
Combineert psychologie, computer science, neuroscience, filosofie en taalwetenschap
Onderzoeks methoden:
Observationele studies:
Observeren van feitelijk gedrag in een natuurlijke omgeving.
> Belangrijk om ontwikkeling te onderzoeken.
Nadeel: kan alleen correlaties aantonen
Experimentele studies:
Een variabele manipuleren (onafhankelijke variabele) en de andere variabele constant houden
(afhankelijke variabele) om iets te kunnen zeggen over oorzaak-gevolg-relatie en causale relaties.
Nadeel: externe validiteit(ecologische validiteit) kan laag zijn.
Cross-sectioneel Approaches:
Deelnemers van verschillende leeftijden op het zelfde moment onderzoeken
Nadeel: cohorteffecten > verschillen op verschillende omgevingsinvloeden, behalve leeftijd.
Longitudinal Approaches:
Zelfde deelnemers over een bepaalde tijd volgen.
Nadeel: duurt lang en de methode/meetinstrument moet het zelfde blijven
Cohort-sequential:
Combinatie van cross-sectioneel en longitudinal
