Pedagogiek van de voorschoolse voorzieningen
LES 1: Gastcollege: Evita Willaert
Demografie
- Gent is een jonge stad
o Meer 25- tot 39 jarigen, meer jonge kinderen en minder 65- tot 79 jarigen
o Gevolg van geboortes en een grote instroom van nieuwe jonge Gentenaars
o Geen sprake van vergrijzing in Gent
Stad in transitie
- De stad, geen betere plek om op te groeien!
o Positief verhaal maar mogen niet naief zijn – want er zijn vele uitdagingen:
Stadsvlucht: elk jaar verlaat ganse schoolbus aan kinderen de stad om nooit
meer terug te keren. Gent is een succesvolle stad omdat we enkel groeien
maar zijn absolute cijfers, als we relatief gaan bekijken, zien we dat er ook
heel wat inwoners stad verlaten en vooral gezinnen met kinderen => willen
dit keren want overtuigd dat op langetermijn belang is om die jonge
gezinnen met kinderen in stad te houden en dat ook jonge kinderen blijven
kiezen voor de stad.
o Beeld over stad is niet altijd positief geweest – in Vlaanderen heel lang een anti
grootstedelijk beleid gevoerd (Vlaanderen is één grote stad geworden met alle
gevolgen voor open ruimte)
o Probleem van luchtkwaliteit heeft te maken met ruimtelijke ordening – veel
aandacht voor klimaatbeleid en betonstop. Ironisch dat mensen op het platteland
gaan wonen voor schonere lucht terwijl die beweging er juist voor zorgt dat het zo
moeilijk is om ervoor te zorgen dat er schone lucht is in Vlaanderen (mensen met de
auto naar stad gaan is ook niet goed voor luchtkwaliteit)
Om dit te doorbreken is er nood aan een moedig beleid (zorgt voor protest) => Gent gaat dit doen
door bijvoorbeeld het invoeren van: lage emissiezones/circulatieplan Gent
Gaan een moedig beleid invoeren om jonge gezinnen met kinderen hier te houden inzake wonen
- Betaalbaarheid van de woningen in Gent is een giga probleem, in 10j tijd zijn de prijzen
enorm verdubbeld
- 90 miljoen inzetten voor betaalbare woningen
- Nieuwe vormen van wonen ontstaan in Gent (co – housing, hospital wonen, etc.)
Wat willen kinderen zelf?
- Minder auto’s
- Meer groen
- Meer plaats om te spelen
Wat willen hun ouders?
- Betaalbaar wonen
Voorbeeld transformatie Maaseikplein
1
,Wortels in migratie:
- Troef: in onze stad tref je de hele wereld
- De toekomst zal globaal zijn, of zal niet zijn
- 1 op de 3 Gentse inwoners heeft wortels in migratie => stijgt geleidelijk
- Vele kinderen hebben door migratie het Nederlands niet als moedertaal => vormt een
belangrijke uitdagingen voor het onderwijs
- Meer dan 150 herkomstlanden (grote diversiteit in de stad)
Stad als kansenfabriek
- Universiteit & hogescholen
- Creative city
- Openlucht museum: veel geschiedenis
- Pocket sized metropolis: Gent is klein en kan bijna in je binnenzak, heeft een grote diversiteit
zoals een grote stad
- Haven & economie
- Vree wijs
- Maar ook:
o Vroegtijdig schoolverlaten
o Armoede
1 op de 5 kinderen groeit op in armoede
Zien dat 22,3% in kansarmoede leeft in
Vlaanderen
Zetten in Gent hier hard op in maar blijft een moeilijk verhaal
Vb: vorming groeipakket, sociaal wonen
o Dakloosheid
Betaalbare woning groot probleem
o Racisme & onverdraagzaamheid
- Sterke scholen hebben een sterke stad nodig (en omgekeerd)
o Opleiding is dé hefboom voor sociale stijging
o Als heel Gent zijn schouders onder de scholen zet, wordt veel mogelijk
o Sterke scholen nodig om spiraal van armoede te doorbreken
o Breed netwerk rond de scholen nodig
o Vb: wijkwandelingen voor leerkrachten en hen attent maken voor wat er allemaal is
in de wijk
o Onderwijscentrum Gent: stadsdienst waar meer dan 100 mensen (vooral vrouwen)
werken ten dienste van het onderwijs en werken rond verschillende thema’s
Brugfiguren & brede school
Ingeburgerd in stad Gent
Brugfiguur: mensen die verbonden zijn aan een school en brug slaan
tss school en ouders (thuisomgeving) en die voor alle scholen in
Gent werken. Proberen in die super diverse context die brug te slaan
tss thuis en school. Leerkrachten ondersteunen maar ook ouders
ondersteunen. Leiden toe naar andere hv & zijn dus heel belang
partners!!
Brede school: school staat niet alleen en vooral in wijken waar
kansarmoede index hoogst is en gaan investeren in brede school
medewerkers. Leggen linken tss scholen en wijk gezondsheidscentra
– gaan naast de leerkracht gaan staan en projecten binnen brengen
in de school. Scholen in wijken met elkaar in contact komen
(ervaringen uitwisselen)
2
, Kinderen eerst
Moeilijk leren met een lege maag
Wie vult de brooddoos?
Lekkers op school: betaalbare of gratie maaltijden aan kleuters in
stad gent en geleid door onderzoeksproject (manier om die lege
brooddozen tegengaan)
OCMW komt op school => gaat vooral naar de scholen met hoge 6
kenmerken en mensen van OCMW gaan dan bv zitdagen houden of
aanwezig zijn op oudercontacten – er wordt dus outreachend
gewerkt
Belang van integraal werken
Kinderopvang
Gaan als stad naast de scholen gaan staan
o Creeren een veilig en positief klasklimaat
Meertaligheid: meer dan 30% van kinderen op de
scholen hebben een andere thuistaal dan
Nederlands en kan zorgen voor een probleem
(uitdagend) -> maar kan een troef zijn en gaan
ervan uit dat dit een troef is en het zo ook gaan
benutten. Hoe ga je hiermee aan de slag zodat het
een troef wordt!!
Heel wat jaren terug besloten om beleid te voeren in stad waarbij zeggen
dat kinderen er mogen zijn met thuistaal op onze school => hebben dat 20j
geleden besloten dat we die thuistaal moeten aanvaarden
Geven die thuistaal een plek op school, we kijken hoe we die kunnen
benutten om kinderen aan het leren te zetten en ondersteunen leerkrachten
ook om in het Nederlands een talrijke omgeving te creeeren
Anti racisme
Omstaanderstraining: als je ziet dat er racisme/discriminatie is dat je niet
voorbij loopt en dat je hierop zou kunnen reageren en geven dus training
rond hoe ze hierop kunnen ingaan
Stad Gent als organisator
- Organisator
- 50% van de kinderen in stad hebben een plek in kinderopvang
- Grote inhaalbeweging gebeurd om meer plaatsen te creeeren
- Pedagogische functie !!! => hebben in gent een pedagogische
begeleidingsdienst voor opvang
- Investeren in opvang in wijken waar armoede het hoogst is en dekkingsgraad laag is -> daar
zijn sociale voorzieningen bij uitstek belang
- Voor kinderen in armoede is het meerwaarde voor ontwikkeling als ze eerste duizend dagen
kunnen doorbrengen in prikkelrijke omgeving – zetten in op die creches en vooral het
pedagogische. Zetten ook hard in op kleuterparticipatie (wijkwandelingen, brugfiguren) dus
zorgen ervoor dat elke kleuter zich inschrijft
- Maken zich zorgen over kinderopvang en onderwijs omdat twee sectoren die in crisis zijn ->
systeem dat aan het imploderen zijn, heel straffe woorden maar is realiteit.
- Gebruiken stadsbudgt om bv andere actoren te helpen in de stad
Gezinsbeleid
- Huis van het kind Gent
3
, o Uitganspunt: in elke buurt minsten één plek is waar je binnen kan wandelen met je
vragen die te maken hebben met opvoeding en gezinsbeleid en dan doorverwezen
naar andere organisaties
o Nadeel: minder zichtbaar
o Voordeel: fijn mazig netwerk waarbij wijk per wijk aan laagdrempelige voorzieningen
werken voor gezinnen met kinderen
- Opvoedingswinkel: laagdrempelige plek waar gezinnen naartoe kunnen met vragen en
noden rond opvoeden. Gebeurt individueel of aan de hand van vormingen met experten.
Ouders blijven altijd eerste opvoeder en ouder is dus expert van de opvoeding (= filosofie
waaruit het uitgaat)
- Ontmoetingsplaatsen voor ouders
- Veel druk op gezinnen, weinig oplossingen: systeemfouten durven benoemen en moedig
beleid voeren
- Takes a village to raise a child: zorgen dat er netwerken zijn rond ouders en elkaar dus kunne
ontmoetene en leren kennen.
Een stad is geen dorp
- In een dorp is alles snel zichtbaar en makkelijkere sociale controle ipv in een stad is dit
moeilijker/uitdaging aangezien er groter anonimiteit
- Gaan we kinderen aanpassen aan het systeem of gaan we het systeem aanpassen? (=
centrale vraag!)
- Hoe maken we de scholen en de creches kind vriendelijk en dat de transities minder hard
zijn -> belang om ervoor te zorgen dat kinderen niet achteruit geraken
- Belang spiegel omdraaien richting onze mty en deze tonen aan de sl
Een stad kan niet alles (alleen)
4
LES 1: Gastcollege: Evita Willaert
Demografie
- Gent is een jonge stad
o Meer 25- tot 39 jarigen, meer jonge kinderen en minder 65- tot 79 jarigen
o Gevolg van geboortes en een grote instroom van nieuwe jonge Gentenaars
o Geen sprake van vergrijzing in Gent
Stad in transitie
- De stad, geen betere plek om op te groeien!
o Positief verhaal maar mogen niet naief zijn – want er zijn vele uitdagingen:
Stadsvlucht: elk jaar verlaat ganse schoolbus aan kinderen de stad om nooit
meer terug te keren. Gent is een succesvolle stad omdat we enkel groeien
maar zijn absolute cijfers, als we relatief gaan bekijken, zien we dat er ook
heel wat inwoners stad verlaten en vooral gezinnen met kinderen => willen
dit keren want overtuigd dat op langetermijn belang is om die jonge
gezinnen met kinderen in stad te houden en dat ook jonge kinderen blijven
kiezen voor de stad.
o Beeld over stad is niet altijd positief geweest – in Vlaanderen heel lang een anti
grootstedelijk beleid gevoerd (Vlaanderen is één grote stad geworden met alle
gevolgen voor open ruimte)
o Probleem van luchtkwaliteit heeft te maken met ruimtelijke ordening – veel
aandacht voor klimaatbeleid en betonstop. Ironisch dat mensen op het platteland
gaan wonen voor schonere lucht terwijl die beweging er juist voor zorgt dat het zo
moeilijk is om ervoor te zorgen dat er schone lucht is in Vlaanderen (mensen met de
auto naar stad gaan is ook niet goed voor luchtkwaliteit)
Om dit te doorbreken is er nood aan een moedig beleid (zorgt voor protest) => Gent gaat dit doen
door bijvoorbeeld het invoeren van: lage emissiezones/circulatieplan Gent
Gaan een moedig beleid invoeren om jonge gezinnen met kinderen hier te houden inzake wonen
- Betaalbaarheid van de woningen in Gent is een giga probleem, in 10j tijd zijn de prijzen
enorm verdubbeld
- 90 miljoen inzetten voor betaalbare woningen
- Nieuwe vormen van wonen ontstaan in Gent (co – housing, hospital wonen, etc.)
Wat willen kinderen zelf?
- Minder auto’s
- Meer groen
- Meer plaats om te spelen
Wat willen hun ouders?
- Betaalbaar wonen
Voorbeeld transformatie Maaseikplein
1
,Wortels in migratie:
- Troef: in onze stad tref je de hele wereld
- De toekomst zal globaal zijn, of zal niet zijn
- 1 op de 3 Gentse inwoners heeft wortels in migratie => stijgt geleidelijk
- Vele kinderen hebben door migratie het Nederlands niet als moedertaal => vormt een
belangrijke uitdagingen voor het onderwijs
- Meer dan 150 herkomstlanden (grote diversiteit in de stad)
Stad als kansenfabriek
- Universiteit & hogescholen
- Creative city
- Openlucht museum: veel geschiedenis
- Pocket sized metropolis: Gent is klein en kan bijna in je binnenzak, heeft een grote diversiteit
zoals een grote stad
- Haven & economie
- Vree wijs
- Maar ook:
o Vroegtijdig schoolverlaten
o Armoede
1 op de 5 kinderen groeit op in armoede
Zien dat 22,3% in kansarmoede leeft in
Vlaanderen
Zetten in Gent hier hard op in maar blijft een moeilijk verhaal
Vb: vorming groeipakket, sociaal wonen
o Dakloosheid
Betaalbare woning groot probleem
o Racisme & onverdraagzaamheid
- Sterke scholen hebben een sterke stad nodig (en omgekeerd)
o Opleiding is dé hefboom voor sociale stijging
o Als heel Gent zijn schouders onder de scholen zet, wordt veel mogelijk
o Sterke scholen nodig om spiraal van armoede te doorbreken
o Breed netwerk rond de scholen nodig
o Vb: wijkwandelingen voor leerkrachten en hen attent maken voor wat er allemaal is
in de wijk
o Onderwijscentrum Gent: stadsdienst waar meer dan 100 mensen (vooral vrouwen)
werken ten dienste van het onderwijs en werken rond verschillende thema’s
Brugfiguren & brede school
Ingeburgerd in stad Gent
Brugfiguur: mensen die verbonden zijn aan een school en brug slaan
tss school en ouders (thuisomgeving) en die voor alle scholen in
Gent werken. Proberen in die super diverse context die brug te slaan
tss thuis en school. Leerkrachten ondersteunen maar ook ouders
ondersteunen. Leiden toe naar andere hv & zijn dus heel belang
partners!!
Brede school: school staat niet alleen en vooral in wijken waar
kansarmoede index hoogst is en gaan investeren in brede school
medewerkers. Leggen linken tss scholen en wijk gezondsheidscentra
– gaan naast de leerkracht gaan staan en projecten binnen brengen
in de school. Scholen in wijken met elkaar in contact komen
(ervaringen uitwisselen)
2
, Kinderen eerst
Moeilijk leren met een lege maag
Wie vult de brooddoos?
Lekkers op school: betaalbare of gratie maaltijden aan kleuters in
stad gent en geleid door onderzoeksproject (manier om die lege
brooddozen tegengaan)
OCMW komt op school => gaat vooral naar de scholen met hoge 6
kenmerken en mensen van OCMW gaan dan bv zitdagen houden of
aanwezig zijn op oudercontacten – er wordt dus outreachend
gewerkt
Belang van integraal werken
Kinderopvang
Gaan als stad naast de scholen gaan staan
o Creeren een veilig en positief klasklimaat
Meertaligheid: meer dan 30% van kinderen op de
scholen hebben een andere thuistaal dan
Nederlands en kan zorgen voor een probleem
(uitdagend) -> maar kan een troef zijn en gaan
ervan uit dat dit een troef is en het zo ook gaan
benutten. Hoe ga je hiermee aan de slag zodat het
een troef wordt!!
Heel wat jaren terug besloten om beleid te voeren in stad waarbij zeggen
dat kinderen er mogen zijn met thuistaal op onze school => hebben dat 20j
geleden besloten dat we die thuistaal moeten aanvaarden
Geven die thuistaal een plek op school, we kijken hoe we die kunnen
benutten om kinderen aan het leren te zetten en ondersteunen leerkrachten
ook om in het Nederlands een talrijke omgeving te creeeren
Anti racisme
Omstaanderstraining: als je ziet dat er racisme/discriminatie is dat je niet
voorbij loopt en dat je hierop zou kunnen reageren en geven dus training
rond hoe ze hierop kunnen ingaan
Stad Gent als organisator
- Organisator
- 50% van de kinderen in stad hebben een plek in kinderopvang
- Grote inhaalbeweging gebeurd om meer plaatsen te creeeren
- Pedagogische functie !!! => hebben in gent een pedagogische
begeleidingsdienst voor opvang
- Investeren in opvang in wijken waar armoede het hoogst is en dekkingsgraad laag is -> daar
zijn sociale voorzieningen bij uitstek belang
- Voor kinderen in armoede is het meerwaarde voor ontwikkeling als ze eerste duizend dagen
kunnen doorbrengen in prikkelrijke omgeving – zetten in op die creches en vooral het
pedagogische. Zetten ook hard in op kleuterparticipatie (wijkwandelingen, brugfiguren) dus
zorgen ervoor dat elke kleuter zich inschrijft
- Maken zich zorgen over kinderopvang en onderwijs omdat twee sectoren die in crisis zijn ->
systeem dat aan het imploderen zijn, heel straffe woorden maar is realiteit.
- Gebruiken stadsbudgt om bv andere actoren te helpen in de stad
Gezinsbeleid
- Huis van het kind Gent
3
, o Uitganspunt: in elke buurt minsten één plek is waar je binnen kan wandelen met je
vragen die te maken hebben met opvoeding en gezinsbeleid en dan doorverwezen
naar andere organisaties
o Nadeel: minder zichtbaar
o Voordeel: fijn mazig netwerk waarbij wijk per wijk aan laagdrempelige voorzieningen
werken voor gezinnen met kinderen
- Opvoedingswinkel: laagdrempelige plek waar gezinnen naartoe kunnen met vragen en
noden rond opvoeden. Gebeurt individueel of aan de hand van vormingen met experten.
Ouders blijven altijd eerste opvoeder en ouder is dus expert van de opvoeding (= filosofie
waaruit het uitgaat)
- Ontmoetingsplaatsen voor ouders
- Veel druk op gezinnen, weinig oplossingen: systeemfouten durven benoemen en moedig
beleid voeren
- Takes a village to raise a child: zorgen dat er netwerken zijn rond ouders en elkaar dus kunne
ontmoetene en leren kennen.
Een stad is geen dorp
- In een dorp is alles snel zichtbaar en makkelijkere sociale controle ipv in een stad is dit
moeilijker/uitdaging aangezien er groter anonimiteit
- Gaan we kinderen aanpassen aan het systeem of gaan we het systeem aanpassen? (=
centrale vraag!)
- Hoe maken we de scholen en de creches kind vriendelijk en dat de transities minder hard
zijn -> belang om ervoor te zorgen dat kinderen niet achteruit geraken
- Belang spiegel omdraaien richting onze mty en deze tonen aan de sl
Een stad kan niet alles (alleen)
4
