Relatie- en gezinstherapie
Inhoud
Inhoud ................................................................................................................................................................................... 1
DEEL 1: Relatie- en gezinstherapie: een kennismaking ......................................................................................................... 5
Hoofdstuk 1: Gezinstherapeutische stromingen ............................................................................................................... 5
Hoofdstuk 2: Belangrijke gezinsfenomenen ...................................................................................................................... 6
Hoofdstuk 3: Partnerrelatietherapie ................................................................................................................................. 7
Hoofdstuk 4: Gezinsgerichte groepsbehandelingen .......................................................................................................... 8
Hoofdstuk 5: Open dialoog................................................................................................................................................ 8
Hoofdstuk 6: Feedbackgericht werken .............................................................................................................................. 9
Hoofdstuk 7: Een casus ..................................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 8: Effectonderzoek ......................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 9: Therapeutisch effect & etiologische verklaring.......................................................................................... 11
Hoofdstuk 10: Kosteneffectiviteit van gezinstherapie ..................................................................................................... 11
Besluit ............................................................................................................................................................................. 11
DEEL 2: Gezinstherapie ....................................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 1: Praktijk op zoek naar een theorie: gezinstherapie en haar theoretische basis .......................................... 12
1.1. Inleiding ................................................................................................................................................................ 12
1.2. Het cybernetische paradigma ............................................................................................................................... 13
1.2. Het narratieve paradigma .................................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 2: De basisconcepten en de gezinstherapeutische stromingen ..................................................................... 29
2.1. Structurele stroming............................................................................................................................................. 29
2.2. Strategische stroming ........................................................................................................................................... 31
2.3. Experiëntiële stroming ......................................................................................................................................... 32
2.5. Cybernetische stroming (Milanese school) ........................................................................................................... 36
2.6. Narratieve stroming ............................................................................................................................................. 37
2.7. Oplossingsgerichte kortdurende stroming ........................................................................................................... 38
2.8. Postmoderne stroming ......................................................................................................................................... 39
2.9. Dialogische stroming ............................................................................................................................................ 41
DEEL 3: Relatietherapie ....................................................................................................................................................... 44
Hoofdstuk 1: Wetenschappelijk onderzoek over koppels ............................................................................................... 44
Hoofdstuk 2: Wetenschappelijk onderzoek over relatietherapie .................................................................................... 46
Hoofdstuk 3: Modellen van relatietherapie .................................................................................................................... 46
3.1. Psychodynamisch georiënteerde partnerrelatietherapie ..................................................................................... 46
3.2. Gedragsgerichte relatietherapieën....................................................................................................................... 48
3.3. Emotionally Focused Marital Therapy .................................................................................................................. 49
Pagina 1 van 93
, Hoofdstuk 4: Recente evoluties in de relatietherapie ..................................................................................................... 52
4.1. Tendens naar pluralisme en integratie ................................................................................................................. 52
4.2. Enkele discussiepunten ........................................................................................................................................ 52
DEEL 4: Bijzondere vraagstukken ........................................................................................................................................ 54
Hoofdstuk 1: Wat werkt in de praktijk van de relatie- en gezinstherapie ....................................................................... 54
1.1. Inleiding ................................................................................................................................................................ 54
1.2. Wat wordt als evidentie beschouwd? .................................................................................................................. 54
1.3. Het dodo bird verdict ........................................................................................................................................... 55
1.4. Gemeenschappelijke therapiefactoren ................................................................................................................ 55
1.5. Gemeenschappelijke factoren in gezinstherapie .................................................................................................. 57
1.6 Controverse ........................................................................................................................................................... 58
1.7. Behandeling of therapeut? ................................................................................................................................... 59
1.8. De effectieve therapeut ....................................................................................................................................... 59
1.9. Betrouwbaarheid van van psychotherapie outcome-onderzoek.......................................................................... 59
1.10. Besluit................................................................................................................................................................. 60
Hoofdstuk 2: Feedbackgeoriënteerd werken in de relatie- en gezinstherapie ................................................................ 60
2.1. Algemene oriëntatie ............................................................................................................................................. 60
2.2. Feedbackinstrumenten specifiek voor relatie- en gezinstherapie ........................................................................ 64
Hoofdstuk 3: Het kind betrekken in de gezinstherapeutische sessie .............................................................................. 66
3.1. Is er een plaats voor kinderen in gezinstherapie? ................................................................................................ 66
3.2 De uitdaging .......................................................................................................................................................... 66
3.3 Kinderen aarzelen: hoe kinderen betrekken? ........................................................................................................ 67
3.4 Het kind actief betrekken ...................................................................................................................................... 68
3.5 Het kind los van de problemen .............................................................................................................................. 68
3.6. De kwetsbaarheid van de ouders en de therapeut............................................................................................... 68
3.7. Typische valkuilen in het werken met kinderen en gezinnen .............................................................................. 69
3.8. Concrete aanbevelingen voor gezinstherapeuten ................................................................................................ 69
3.9. Besluit................................................................................................................................................................... 71
Hoofdstuk 4: De persoon van de therapeut in de relatie- en gezinstherapie en het innerlijke gesprek ......................... 71
4.1 Plaats van de therapeut......................................................................................................................................... 71
4.2 Intuïtie ................................................................................................................................................................... 72
4.3 Belang van de persoon van de therapeut .............................................................................................................. 73
4.4 Het niet-weten en innerlijke gesprek vd therapeut ............................................................................................... 74
4.5. Het ervarende zelf en het professionele zelf ........................................................................................................ 74
4.6 Complexere kijk op het innerlijke gesprek: onderzoek over het innerlijke gesprek ............................................... 75
4.7 Het innerlijke gesprek vd therapeut in de praktijk ................................................................................................. 76
4.8 Besluit.................................................................................................................................................................... 76
Pagina 2 van 93
,Hoofdstuk 5: De beleving van de therapeut als therapeutisch instrument ..................................................................... 76
5.1. Therapeut zijn is complex ..................................................................................................................................... 77
5.2. Innerlijke gesprek vd therapeut ............................................................................................................................ 77
5.3. Een therapiefragment ter illustrering (p.234-235) ............................................................................................... 79
5.4. Positionering ........................................................................................................................................................ 79
5.5. Drie centrale concepten ....................................................................................................................................... 80
5.6. Beleving van de therapeut in het proces .............................................................................................................. 81
Hoofdstuk 6: De koloniserende positionering van de therapeut ..................................................................................... 82
Inleiding....................................................................................................................................................................... 82
6.1. Kolonialisme en psychotherapie ........................................................................................................................... 83
6.2. Het verleidelijke van kolonisatie ........................................................................................................................... 84
6.3. Pauzeren en opmerken ........................................................................................................................................ 85
6.4. Kolonisatie en het comfort van de therapeut....................................................................................................... 86
6.5. Besluit................................................................................................................................................................... 86
Hoofdstuk 7: Interculturele gezinstherapie en de culturele competentie van de therapeut .......................................... 87
7.1. Multiculturaliteit en tolerantie ............................................................................................................................. 88
7.2. Culturele competentie .......................................................................................................................................... 89
7.3. De reflectie op cultuur en gezinstherapie ............................................................................................................ 90
7.4. Culturele stereotypen........................................................................................................................................... 90
7.5. Aanvoelen van gedeelde menselijkheid................................................................................................................ 91
7.6. En in de praktijk is het ingewikkelder ................................................................................................................... 92
7.7. De dialectiek van de bijzonderheden en universaliteiten ..................................................................................... 93
7.8 Besluit.................................................................................................................................................................... 93
Pagina 3 van 93
, Pagina 4 van 93
Inhoud
Inhoud ................................................................................................................................................................................... 1
DEEL 1: Relatie- en gezinstherapie: een kennismaking ......................................................................................................... 5
Hoofdstuk 1: Gezinstherapeutische stromingen ............................................................................................................... 5
Hoofdstuk 2: Belangrijke gezinsfenomenen ...................................................................................................................... 6
Hoofdstuk 3: Partnerrelatietherapie ................................................................................................................................. 7
Hoofdstuk 4: Gezinsgerichte groepsbehandelingen .......................................................................................................... 8
Hoofdstuk 5: Open dialoog................................................................................................................................................ 8
Hoofdstuk 6: Feedbackgericht werken .............................................................................................................................. 9
Hoofdstuk 7: Een casus ..................................................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 8: Effectonderzoek ......................................................................................................................................... 10
Hoofdstuk 9: Therapeutisch effect & etiologische verklaring.......................................................................................... 11
Hoofdstuk 10: Kosteneffectiviteit van gezinstherapie ..................................................................................................... 11
Besluit ............................................................................................................................................................................. 11
DEEL 2: Gezinstherapie ....................................................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 1: Praktijk op zoek naar een theorie: gezinstherapie en haar theoretische basis .......................................... 12
1.1. Inleiding ................................................................................................................................................................ 12
1.2. Het cybernetische paradigma ............................................................................................................................... 13
1.2. Het narratieve paradigma .................................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 2: De basisconcepten en de gezinstherapeutische stromingen ..................................................................... 29
2.1. Structurele stroming............................................................................................................................................. 29
2.2. Strategische stroming ........................................................................................................................................... 31
2.3. Experiëntiële stroming ......................................................................................................................................... 32
2.5. Cybernetische stroming (Milanese school) ........................................................................................................... 36
2.6. Narratieve stroming ............................................................................................................................................. 37
2.7. Oplossingsgerichte kortdurende stroming ........................................................................................................... 38
2.8. Postmoderne stroming ......................................................................................................................................... 39
2.9. Dialogische stroming ............................................................................................................................................ 41
DEEL 3: Relatietherapie ....................................................................................................................................................... 44
Hoofdstuk 1: Wetenschappelijk onderzoek over koppels ............................................................................................... 44
Hoofdstuk 2: Wetenschappelijk onderzoek over relatietherapie .................................................................................... 46
Hoofdstuk 3: Modellen van relatietherapie .................................................................................................................... 46
3.1. Psychodynamisch georiënteerde partnerrelatietherapie ..................................................................................... 46
3.2. Gedragsgerichte relatietherapieën....................................................................................................................... 48
3.3. Emotionally Focused Marital Therapy .................................................................................................................. 49
Pagina 1 van 93
, Hoofdstuk 4: Recente evoluties in de relatietherapie ..................................................................................................... 52
4.1. Tendens naar pluralisme en integratie ................................................................................................................. 52
4.2. Enkele discussiepunten ........................................................................................................................................ 52
DEEL 4: Bijzondere vraagstukken ........................................................................................................................................ 54
Hoofdstuk 1: Wat werkt in de praktijk van de relatie- en gezinstherapie ....................................................................... 54
1.1. Inleiding ................................................................................................................................................................ 54
1.2. Wat wordt als evidentie beschouwd? .................................................................................................................. 54
1.3. Het dodo bird verdict ........................................................................................................................................... 55
1.4. Gemeenschappelijke therapiefactoren ................................................................................................................ 55
1.5. Gemeenschappelijke factoren in gezinstherapie .................................................................................................. 57
1.6 Controverse ........................................................................................................................................................... 58
1.7. Behandeling of therapeut? ................................................................................................................................... 59
1.8. De effectieve therapeut ....................................................................................................................................... 59
1.9. Betrouwbaarheid van van psychotherapie outcome-onderzoek.......................................................................... 59
1.10. Besluit................................................................................................................................................................. 60
Hoofdstuk 2: Feedbackgeoriënteerd werken in de relatie- en gezinstherapie ................................................................ 60
2.1. Algemene oriëntatie ............................................................................................................................................. 60
2.2. Feedbackinstrumenten specifiek voor relatie- en gezinstherapie ........................................................................ 64
Hoofdstuk 3: Het kind betrekken in de gezinstherapeutische sessie .............................................................................. 66
3.1. Is er een plaats voor kinderen in gezinstherapie? ................................................................................................ 66
3.2 De uitdaging .......................................................................................................................................................... 66
3.3 Kinderen aarzelen: hoe kinderen betrekken? ........................................................................................................ 67
3.4 Het kind actief betrekken ...................................................................................................................................... 68
3.5 Het kind los van de problemen .............................................................................................................................. 68
3.6. De kwetsbaarheid van de ouders en de therapeut............................................................................................... 68
3.7. Typische valkuilen in het werken met kinderen en gezinnen .............................................................................. 69
3.8. Concrete aanbevelingen voor gezinstherapeuten ................................................................................................ 69
3.9. Besluit................................................................................................................................................................... 71
Hoofdstuk 4: De persoon van de therapeut in de relatie- en gezinstherapie en het innerlijke gesprek ......................... 71
4.1 Plaats van de therapeut......................................................................................................................................... 71
4.2 Intuïtie ................................................................................................................................................................... 72
4.3 Belang van de persoon van de therapeut .............................................................................................................. 73
4.4 Het niet-weten en innerlijke gesprek vd therapeut ............................................................................................... 74
4.5. Het ervarende zelf en het professionele zelf ........................................................................................................ 74
4.6 Complexere kijk op het innerlijke gesprek: onderzoek over het innerlijke gesprek ............................................... 75
4.7 Het innerlijke gesprek vd therapeut in de praktijk ................................................................................................. 76
4.8 Besluit.................................................................................................................................................................... 76
Pagina 2 van 93
,Hoofdstuk 5: De beleving van de therapeut als therapeutisch instrument ..................................................................... 76
5.1. Therapeut zijn is complex ..................................................................................................................................... 77
5.2. Innerlijke gesprek vd therapeut ............................................................................................................................ 77
5.3. Een therapiefragment ter illustrering (p.234-235) ............................................................................................... 79
5.4. Positionering ........................................................................................................................................................ 79
5.5. Drie centrale concepten ....................................................................................................................................... 80
5.6. Beleving van de therapeut in het proces .............................................................................................................. 81
Hoofdstuk 6: De koloniserende positionering van de therapeut ..................................................................................... 82
Inleiding....................................................................................................................................................................... 82
6.1. Kolonialisme en psychotherapie ........................................................................................................................... 83
6.2. Het verleidelijke van kolonisatie ........................................................................................................................... 84
6.3. Pauzeren en opmerken ........................................................................................................................................ 85
6.4. Kolonisatie en het comfort van de therapeut....................................................................................................... 86
6.5. Besluit................................................................................................................................................................... 86
Hoofdstuk 7: Interculturele gezinstherapie en de culturele competentie van de therapeut .......................................... 87
7.1. Multiculturaliteit en tolerantie ............................................................................................................................. 88
7.2. Culturele competentie .......................................................................................................................................... 89
7.3. De reflectie op cultuur en gezinstherapie ............................................................................................................ 90
7.4. Culturele stereotypen........................................................................................................................................... 90
7.5. Aanvoelen van gedeelde menselijkheid................................................................................................................ 91
7.6. En in de praktijk is het ingewikkelder ................................................................................................................... 92
7.7. De dialectiek van de bijzonderheden en universaliteiten ..................................................................................... 93
7.8 Besluit.................................................................................................................................................................... 93
Pagina 3 van 93
, Pagina 4 van 93
