Leader, D. (2012). “Stabilisatie en creatie” & “Werken met psychose”, In: Wat is waarnzin?
Amsterdam: De Bezige Bij
Stabilisatie en Creatie
Psychotische patiënten vinden dikwijls manieren om stabieler te worden en de pijn enigszins
te verlichten, dit vaak om een psychose voor te zijn. Bv. het creëren van een waan.
(VB. vrouw werd geplaagd door duivelsfiguur -> wanhoop -> transformatie naar
aanvaarding. Nu: duiveltje als haar kind, waarover zij de controle had).
In dit HS: vormen van herstel, manieren waarop psychotische patiënten balans en stabiliteit
hervinden nader bekijken.
Klinische voorbeeld:
Man – Zocht hulp voor angsten & storende gedachten – had altijd driehoeksrelaties:
probeerde bevriend te raken met exen van zijn vriendinnen, kopieerde hun gedrag en uiterlijk
– hierdoor kon hij met vrouwen omgaan – psychosen uitgebroken op het moment dat in die
driehoek iets misging: auditieve hallucinaties – stabiliseren d.m.v. een andere identificatie:
grootvader die klom, en hij dus ook in klim-club ging. De hobby schonk hem enige vorm van
‘mannelijkheid’ zonder riskante contacten met de andere sekse – psycholoog stimuleerde
hem in het bergbeklimmersideaal – patiënt ging er over lezen, films bekijken,… - een man
voor een vrouw kon hij niet zijn, want dan kwamen de hallucinaties dus hij identificeerde zich
met het ideaalbeeld van ‘eenzame bergbeklimmer’.
1. Een eerste vorm van herstel, is het creëren van een ideaal, een beeld dat een
oriëntatiepunt biedt in het leven. Dit wordt vaak geput uit de wereld van de moeder: iets
dat ze graag deed, iemand die ze idealiseerde... Ook komt het voor dat psychotische mannen
zich na de geboorte van een baby als een moeder gaan gedragen, om zo de vaderfunctie en
het daarmee verbonden risico van een psychose te vermijden.
VB. Louis Wolfson – fascinatie voor talen –student Frans, Duits en Russisch om te
ontsnappen aan het Engels dat hem terroriseerde. Dit bood mogelijkheid zich te
situeren t.o.v. wereld om hem heen. Rond dit leer-ideaal bouwde hij zijn identiteit.
‘Student-zijn’ was een schakel tussen hem en het potentieel gevaarlijke gebied van
menselijk contact: bv. indien hij iemand in de metro bedreigend vond, ging hij lezen in
een andere taal. Door continu te studeren kon hij de passieve, bedreigende rol van
iemand die slachtoffer was door zijn omgeving omzetten in een actieve,
stabiliserende rol.
2. Tweede vorm van stabilisatie : de hechting aan het beeld van iemand anders. Dus het
beeld kopiëren van iemand anders. Dit kan je overeind houden in het leven, maar je blijft
object, letterlijk afhankelijk van anderen. Helene Deutsch beschreef dit type identificatie als
Amsterdam: De Bezige Bij
Stabilisatie en Creatie
Psychotische patiënten vinden dikwijls manieren om stabieler te worden en de pijn enigszins
te verlichten, dit vaak om een psychose voor te zijn. Bv. het creëren van een waan.
(VB. vrouw werd geplaagd door duivelsfiguur -> wanhoop -> transformatie naar
aanvaarding. Nu: duiveltje als haar kind, waarover zij de controle had).
In dit HS: vormen van herstel, manieren waarop psychotische patiënten balans en stabiliteit
hervinden nader bekijken.
Klinische voorbeeld:
Man – Zocht hulp voor angsten & storende gedachten – had altijd driehoeksrelaties:
probeerde bevriend te raken met exen van zijn vriendinnen, kopieerde hun gedrag en uiterlijk
– hierdoor kon hij met vrouwen omgaan – psychosen uitgebroken op het moment dat in die
driehoek iets misging: auditieve hallucinaties – stabiliseren d.m.v. een andere identificatie:
grootvader die klom, en hij dus ook in klim-club ging. De hobby schonk hem enige vorm van
‘mannelijkheid’ zonder riskante contacten met de andere sekse – psycholoog stimuleerde
hem in het bergbeklimmersideaal – patiënt ging er over lezen, films bekijken,… - een man
voor een vrouw kon hij niet zijn, want dan kwamen de hallucinaties dus hij identificeerde zich
met het ideaalbeeld van ‘eenzame bergbeklimmer’.
1. Een eerste vorm van herstel, is het creëren van een ideaal, een beeld dat een
oriëntatiepunt biedt in het leven. Dit wordt vaak geput uit de wereld van de moeder: iets
dat ze graag deed, iemand die ze idealiseerde... Ook komt het voor dat psychotische mannen
zich na de geboorte van een baby als een moeder gaan gedragen, om zo de vaderfunctie en
het daarmee verbonden risico van een psychose te vermijden.
VB. Louis Wolfson – fascinatie voor talen –student Frans, Duits en Russisch om te
ontsnappen aan het Engels dat hem terroriseerde. Dit bood mogelijkheid zich te
situeren t.o.v. wereld om hem heen. Rond dit leer-ideaal bouwde hij zijn identiteit.
‘Student-zijn’ was een schakel tussen hem en het potentieel gevaarlijke gebied van
menselijk contact: bv. indien hij iemand in de metro bedreigend vond, ging hij lezen in
een andere taal. Door continu te studeren kon hij de passieve, bedreigende rol van
iemand die slachtoffer was door zijn omgeving omzetten in een actieve,
stabiliserende rol.
2. Tweede vorm van stabilisatie : de hechting aan het beeld van iemand anders. Dus het
beeld kopiëren van iemand anders. Dit kan je overeind houden in het leven, maar je blijft
object, letterlijk afhankelijk van anderen. Helene Deutsch beschreef dit type identificatie als
