Samenvatting - Religie, Zingeving En Levensbeschouwing

THEORIE, BEROEPSCODE EN DEONTOLOGIE
H1: DILLEMA – WAT IS EEN ETHISCH DILEMMA?

1. Je weet wat een ethisch dilemma is
2. Je herkent een ethisch dilemma en kan deze onderscheiden van praktische /
methodologische dilemma’s
3. Je kunt een goed beeld van een morele casus vormen

WAT IS EEN MOREEL / ETHISCH DILEMMA?


VOORBEELDEN
 Het doen van diagnostiek, begeleiding… brengt een grote verantwoordelijkheid met
zich mee
o Heeft een grote impact op het zelfbeeld / levenskeuzes van de cliënt en zijn
familie
o Begeleiding / diagnostiek  zorgvuldig gebeuren
 Met grote aandacht voor het welbevinden van de betrokken individuen
o Regels hierover worden opgeschreven in de deontologische code
 MAAR dit wil niet zeggen dat daarom alle ethische vragen opgelost zijn

Deontologie: ethisch die toegepast is op het werk van de hulpverlener




 Jurre
(♂,
48j) is opgenomen. Zijn echtgenote vraagt om duidelijkheid waarom
Jurre hun woonkamer in brand wou steken. Jurre is nog niet aanspreekbaar.
o Wat mag je wel / niet tegen zijn vrouw vertellen?
 Wel zeggen  vrouw gerustgesteld – mogelijks latere (on)tevredenheid
bij Jurre – tegen de wet
 Wet  Jurre heeft zelf het recht om te kiezen aan wie hij
bepaalde informatie meedeelt
 Niet zeggen  mentaal zwaar voor de vrouw – mogelijks latere
(on)tevredenheid bij Jurre – wet gevolgd
 Dominique (♀, 32j) solliciteert bij het bedrijf waar jij werkt. Je kent haar en denkt
dat ze een goede collega zou zijn.
o Ga je aangeven dat je Dominique kent?
o Doe jij de selectie of niet?
 Stella (♀, 35j) haalt 49/100 voor een test. Ze heeft 50/100 nodig om door te gaan.
Ze is gemotiveerd en het zou veel voor haar zelfvertrouwen betekenen.


1

, o Ga je haar dat ene puntje meer geven of zeg je 49 is GEEN 50?
 Flip (♂, 15j) komt niet op gesprek. De ouders bellen met de vraag of hij altijd
komt opdagen.
o Ben je eerlijk tegen de ouders?


DEFINITIE
Moreel / ethisch dilemma: wordt door een hulpverlener vaak intuïtief aangevoeld en men
zit ‘gewrongen’ met de situatie. Bij een dilemma ervaart een hulpverlener dat hij
gebonden is aan persoonlijke waarden / beroepsethische normen, die in dat specifieke
geval niet met elkaar te verenigen zijn

o Je hebt het gevoel dat welke keuze je ook maakt dat je sowieso iets verkeerd
gaat doen
o Intuïtief aangevoeld en gewrongen gevoel, men voelt aan dat er iets NIET klopt
o Enkele normen / waarden / juridische zaken die niet te verenigen zijn / met
elkaar lijken te botsen
o Criteria:
 Er zijn minstens 2 concrete alternatieven waaruit gekozen moet worden
 De alternatieven hebben te maken met waarden en normen. Het gaat
dus niet om de vraag HOE je iets moet uitvoeren
 Het is een dilemma voor jou als PC als individu  het is dus iets dat jou
raakt in je kern, hoewel dat voor een collega misschien minder het




geval is










Moraal: zijn alle normen en waarden die voor jou belangrijk zijn. Met je moraal bepaal je
of je iets goed of fout vindt. Goed zijn de dingen die bij jouw normen en waarden passen,
fout zijn de dingen die niet bij jouw normen en waarden passen. Wanneer je het woord
moraal als een bijvoeglijk naamwoord gebruikt, gebruik je de term ‘moreel’ (bv. een
morele keuze maken)

Ethiek: is het kritisch nadenken over de moraal. Waarom vind je dat je iets wel of niet bij
jouw normen en waarden past? Iets is ethisch als je er nog even over moet nadenken. Je
weet dan nog niet of je het gevoel of fout vindt. Je hebt nog geen oordeel of je trekt je
oude oordeel in twijfel

2

, je ethisch gedragen betekent dus dat je nadenkt over hoe je moet handelen

 je moreel gedragen wil zeggen dat je handelt volgens je eigen moraal, dit doe je
zonder nadenken

 Moreel vs praktisch dilemma
o Moreel: wat zou ik moeten doen?
 Minstens 2 alternatieven waaruit gekozen moet worden
 Alternatieve hebben te maken met waarden en normen  het gaat dus
niet om de vraag hoe je iets moet aanpakken
 Een dilemma voor jou als PC  dus enkel voor jou
 Het is bovendien een dilemma voor een concreet individu NIET
voor alle PC in het algemeen
 Je weet totaal niet wat je moet doen OMDAT zaken met elkaar botsen
o Praktisch: ik weet de richting MAAR niet hoe… (voorbeeld Stella)
 Je keuze is dan duidelijker
 Je weet enkel nog niet hoe je het precies moet doen


WAARDEN EN NORMEN
Morele waarden: zijn vaak positief geformuleerd en geven aan hoe mensen idealiter
zouden handelen (bv. eerlijkheid)

Normen: zijn vaak concreet en geven een ondergrens / minimum waaraan je gedrag dient
te voldoen  deze worden vaak geformuleerd om de waardevolle elementen / waarden
te beschermen (bv. je mag niet stelen  komt voort uit eerlijkheid)

o Regels die gedrag voorschrijven waar je je als groepslid van de samenleving
aan zou moeten houden

Morele norm: is een gedragsregel met een bepaald draagvlak in de groep

Moreel toelaatbaar gedrag: wanneer je gedrag overeenstemt met de algemene morele
normen en waarden

o Vaak verdeeldheid over in de samenleving (bv. mening over het al dan niet
mogen geven van een pedagogische tik)

Moreel / ethisch dilemma: bij problemen waarin het lastig is om te bepalen wat het beste,
de betere of de slimste keuze is

Ethische reflectie: is een proces van zelfstandig nadenken over goed en kwaad

o Je neemt de bestaande normen NIET zomaar over
o Kan in lijn liggen met het ethisch perspectief van de samenleving maar dat
hoeft niet per se (bv. mensen die vegetariër zijn hebben op dit moment een
ander perspectief over het doden van dieren dan de meerderheid van de
samenleving)

PRAKTISCH / METHODOLOGISCH DILEMMA




3

, = in dit geval voel je wel welke richting je als hulpverlener uit wil, maar je weet niet of dat
de beste methode is




H2: 3 LUIKEN IN DE BEROEPSETHIEK

1. Je kunt 3 domeinen in beroepsethiek beschrijven
2. Je beschrijft de globale inhoud van de deontologische code voor psychologische
consulenten (je kent de hoofdcategorieën – artikelnummers NIET)
3. Je noemt enkele belangrijke wettelijke regelingen die van invloed zijn op het werk van
psychologen en psychologisch consulenten
4. Je geeft een duidelijke definitie van een moreel / ethisch dilemma

INLEIDING

 3 grote domeinen die je nodig hebt om uit een dilemma te geraken

1. HET WETTELIJK-JURIDISCHE PERSPECTIEF

= Plichtenleer  verantwoordelijkheid nemen

Deontologische code: regels waar je je aan moet houden als hulpverlener (bv. je eigen
verantwoordelijkheid nemen als je keuzes moet maken)

 Basisprincipes:
o Beroepsgeheim en discretieplicht  geen geheimen doorgeven
o Respect voor de waardigheid van de cliënt
o Verantwoordelijkheid  je eigen verantwoordelijkheid nemen als je keuzes
maakt en dit niet afschuiven op een ander
o Competentie  enkel doen waarvoor je bent opgeleid en als je meer wilt doen
moet je hier een opleiding voor volgen
o Integriteit  niet liegen, niet gechanteerd worden, niet omkoopbaar
 Koninklijk besluit  hier staat gepubliceerd wat de deontologische code is voor een
bepaald beroep
 Professionele richtlijnen  binnen je organisatie / bedrijf

4