Sociale psychologie
“Inleiding: Wat is sociale psychologie?”
1. Wat is sociale psychologie? 2. Webinar
De sociale psychologie is de wetenschap die de Wat zorgt ervoor dat mensen bepaald gedrag
relatie tussen een individu en (imaginaire) vertonen en onder welke voorwaarden zijn zij
groepen onderzoekt. bereid om dat te veranderen?
Ofwel in hoeverre en hoe een individu wordt Blok 1: Kijkje in wat gedrag bepaald
beïnvloed door zijn omgeving. (determinanten)
Praktijk
Sociale psychologen zijn vaak actief als
wetenschappelijk onderzoeker, als deskundige op • Te snel naar oplossingen grijpen
een bepaald gebied (bv. reclame, loopbaanonderbr.) • Gebrekkige analyse vooraf: wat zijn nu precies
of meer praktisch werkzaam (bv. training en de determinanten van het probleem/gedrag?
communicatie). • Subjectief: kiezen voor een methode vanuit eigen
voorkeuren of omdat je er subsidies voor krijgt
Het specialisme van de sociaal psycholoog maakt hem Bv. antipestprogramma’s
interessant voor de profit sector. Een sociaal
psycholoog kan bv. inzicht geven in hoe reclame een Stelling: hulpverleners gebruiken in het contact met
bepaalde doelgroep maximaal bereikt en beïnvloedt en cliënten vaak een methode of manier van werken die
zo een belangrijke bijdrage leveren aan de vertrouwd is en niet persé het beste bij de cliënt past.
marketingstrategie van een bedrijf.
Liever evidence-based
Hij kan echter ook bijdragen aan de effectiviteit van
een politieke campagne. In het verlengde hiervan vind
je ze ook bij organisaties die zich richten op
voorlichting en bij goede doelen. Een sociaal socioloog
kan bij iedere organisatie die op een of andere manier
mensen wil sturen terecht.
Het vakgebied van de sociaal psycholoog kent
een overlap met dat van de
organisatiepsycholoog.
Sociale psychologen kunnen dan ook werken op
de HR-afdelingen, adviseren in reorganisaties en Theorie van gepland bedrag (TPB)
bijdragen aan scholing en training van personeel.
Bij dat laatste zal de nadruk vooral liggen op • Helpt begrijpen hoe gedrag tot stand komt
communicatietraining. • Zowel op doelgroepniveau als op individueel
niveau
Sociale psychologen die wetenschappelijk onderzoek
• Wetenschappelijk onderzoek: (on)gezond
doen, houden zich bezig met onderwerpen als de
eten, sporten, roken, delinquent gedrag …
invloed van culturele verschillen op communicatie op
de werkvloer, de menselijke neiging zijn zich te • Is heel algemeen model
conformeren naar een meerderheidsstandpunt of het • Altijd kijken, bij een individu of doelgroep,
gebruik van stereotyperingen om groepen te waar het zwaartepunt ligt in het model
mobiliseren (bijvoorbeeld in conflictsituaties). • Via onderzoek:
o Bij een individu: uitvragen 1
o Bij een doelgroep: bv. via een enquête
, Per fase van motivatie …
• Is een andere aanpak vereist
• Veel mensen weten wel dat wat ze doen, niet
goed of ongezond is, bv. roken, pesten, spijbelen …
• Ze kunnen er zich niet toe zetten of twijfelen
Interventies die:
• Ingrijpen op de relevante determinant (TPB)
• Rekening houden met fase van motivatie en
mensen over de streep trekken
Blok 2: Gebruik van die kennis om
mensen te beïnvloeden
BCT’s: Behavioral Change Techniques
Concreet toegepast op eetgedrag → Gedragsveranderingstechnieken
• Onderzoek onder Curaçaose scholieren Dit is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
• Circa kwart scholieren te zwaar naar wat werkt en/of theorie, kortom evidence-
• Toegespitst op eten van minder based.
ongezonde snacks
Het vergroot de kans op effectieve
gedragsverandering:
TP-Bril: ongezond snacken
• Ethisch gezien: mensen hebben recht op de
best mogelijke hulpverlening
• Efficiënt omgaan met tijd en geld
Er bestaan honderden van dit soort technieken.
Kunnen gecombineerd worden tot interventies.
Gekoppeld aan determinanten uit TPB en
motivatiecirkel.
Voorbeeld minder ongezond snacken
Versterken van de waargenomen
gedragscontrole ten aanzien van minderen met
snacks.
Ofwel: hoe minder ik met snacks?
Onderliggend: motivatie
Mogelijke BCT’s voor een doelgroepreclame zijn
• Motivatie: bereidheid om bepaald gedrag te bv:
vertonen
• Intentie (‘Ik ga het doen’, ‘ik ben van plan om …’) is • Voorlichting voor alternatieven
een uitingsvorm van motivatie • Oefenen met ‘nee’ zeggen, bv. in de klas
• Rolmodellen
Motivatie als proces: transtheoretisch model van
gedragsverandering
Op individueel niveau, kan eventueel ook in
klassenverband, combinatie van BCT’s:
• Help een doel stellen
• Help een plan maken en uitvoeren
• Laat mensen de voortgang richting doel zelf
monitoren 2
• Evalueer samen: vergelijking met doel
, Maar … dit heeft alleen zin als mensen al in de
voorbereidingsfase zitten van het
Transtheoretisch Model.
Anders …
• Eerst bijvoorbeeld voorlichten
• Motiverende gespreksvoering: mensen helpen
ene beslissing nemen
Stelling: hulpverleners houden voldoende rekening
met de motivatie van cliënten om te veranderen.
Belangrijk dat: BCT’s altijd worden aangepast aan
de context en de doelgroep.
Bv. doelgroep moet zich met rolmodel kunnen
identificeren
Last but not least:
• Wil niet te veel
• Ego-depletie
• In de praktijk soms veelomvattende en zware
programma’s
• Liever: concrete doelen, kleine interventies en
dan herhalen
• Mogelijkheid om succeservaringen op te doen
Ego-depletie: onze wilskracht neemt af naarmate
onze energie op begint te raken.
3
“Inleiding: Wat is sociale psychologie?”
1. Wat is sociale psychologie? 2. Webinar
De sociale psychologie is de wetenschap die de Wat zorgt ervoor dat mensen bepaald gedrag
relatie tussen een individu en (imaginaire) vertonen en onder welke voorwaarden zijn zij
groepen onderzoekt. bereid om dat te veranderen?
Ofwel in hoeverre en hoe een individu wordt Blok 1: Kijkje in wat gedrag bepaald
beïnvloed door zijn omgeving. (determinanten)
Praktijk
Sociale psychologen zijn vaak actief als
wetenschappelijk onderzoeker, als deskundige op • Te snel naar oplossingen grijpen
een bepaald gebied (bv. reclame, loopbaanonderbr.) • Gebrekkige analyse vooraf: wat zijn nu precies
of meer praktisch werkzaam (bv. training en de determinanten van het probleem/gedrag?
communicatie). • Subjectief: kiezen voor een methode vanuit eigen
voorkeuren of omdat je er subsidies voor krijgt
Het specialisme van de sociaal psycholoog maakt hem Bv. antipestprogramma’s
interessant voor de profit sector. Een sociaal
psycholoog kan bv. inzicht geven in hoe reclame een Stelling: hulpverleners gebruiken in het contact met
bepaalde doelgroep maximaal bereikt en beïnvloedt en cliënten vaak een methode of manier van werken die
zo een belangrijke bijdrage leveren aan de vertrouwd is en niet persé het beste bij de cliënt past.
marketingstrategie van een bedrijf.
Liever evidence-based
Hij kan echter ook bijdragen aan de effectiviteit van
een politieke campagne. In het verlengde hiervan vind
je ze ook bij organisaties die zich richten op
voorlichting en bij goede doelen. Een sociaal socioloog
kan bij iedere organisatie die op een of andere manier
mensen wil sturen terecht.
Het vakgebied van de sociaal psycholoog kent
een overlap met dat van de
organisatiepsycholoog.
Sociale psychologen kunnen dan ook werken op
de HR-afdelingen, adviseren in reorganisaties en Theorie van gepland bedrag (TPB)
bijdragen aan scholing en training van personeel.
Bij dat laatste zal de nadruk vooral liggen op • Helpt begrijpen hoe gedrag tot stand komt
communicatietraining. • Zowel op doelgroepniveau als op individueel
niveau
Sociale psychologen die wetenschappelijk onderzoek
• Wetenschappelijk onderzoek: (on)gezond
doen, houden zich bezig met onderwerpen als de
eten, sporten, roken, delinquent gedrag …
invloed van culturele verschillen op communicatie op
de werkvloer, de menselijke neiging zijn zich te • Is heel algemeen model
conformeren naar een meerderheidsstandpunt of het • Altijd kijken, bij een individu of doelgroep,
gebruik van stereotyperingen om groepen te waar het zwaartepunt ligt in het model
mobiliseren (bijvoorbeeld in conflictsituaties). • Via onderzoek:
o Bij een individu: uitvragen 1
o Bij een doelgroep: bv. via een enquête
, Per fase van motivatie …
• Is een andere aanpak vereist
• Veel mensen weten wel dat wat ze doen, niet
goed of ongezond is, bv. roken, pesten, spijbelen …
• Ze kunnen er zich niet toe zetten of twijfelen
Interventies die:
• Ingrijpen op de relevante determinant (TPB)
• Rekening houden met fase van motivatie en
mensen over de streep trekken
Blok 2: Gebruik van die kennis om
mensen te beïnvloeden
BCT’s: Behavioral Change Techniques
Concreet toegepast op eetgedrag → Gedragsveranderingstechnieken
• Onderzoek onder Curaçaose scholieren Dit is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
• Circa kwart scholieren te zwaar naar wat werkt en/of theorie, kortom evidence-
• Toegespitst op eten van minder based.
ongezonde snacks
Het vergroot de kans op effectieve
gedragsverandering:
TP-Bril: ongezond snacken
• Ethisch gezien: mensen hebben recht op de
best mogelijke hulpverlening
• Efficiënt omgaan met tijd en geld
Er bestaan honderden van dit soort technieken.
Kunnen gecombineerd worden tot interventies.
Gekoppeld aan determinanten uit TPB en
motivatiecirkel.
Voorbeeld minder ongezond snacken
Versterken van de waargenomen
gedragscontrole ten aanzien van minderen met
snacks.
Ofwel: hoe minder ik met snacks?
Onderliggend: motivatie
Mogelijke BCT’s voor een doelgroepreclame zijn
• Motivatie: bereidheid om bepaald gedrag te bv:
vertonen
• Intentie (‘Ik ga het doen’, ‘ik ben van plan om …’) is • Voorlichting voor alternatieven
een uitingsvorm van motivatie • Oefenen met ‘nee’ zeggen, bv. in de klas
• Rolmodellen
Motivatie als proces: transtheoretisch model van
gedragsverandering
Op individueel niveau, kan eventueel ook in
klassenverband, combinatie van BCT’s:
• Help een doel stellen
• Help een plan maken en uitvoeren
• Laat mensen de voortgang richting doel zelf
monitoren 2
• Evalueer samen: vergelijking met doel
, Maar … dit heeft alleen zin als mensen al in de
voorbereidingsfase zitten van het
Transtheoretisch Model.
Anders …
• Eerst bijvoorbeeld voorlichten
• Motiverende gespreksvoering: mensen helpen
ene beslissing nemen
Stelling: hulpverleners houden voldoende rekening
met de motivatie van cliënten om te veranderen.
Belangrijk dat: BCT’s altijd worden aangepast aan
de context en de doelgroep.
Bv. doelgroep moet zich met rolmodel kunnen
identificeren
Last but not least:
• Wil niet te veel
• Ego-depletie
• In de praktijk soms veelomvattende en zware
programma’s
• Liever: concrete doelen, kleine interventies en
dan herhalen
• Mogelijkheid om succeservaringen op te doen
Ego-depletie: onze wilskracht neemt af naarmate
onze energie op begint te raken.
3
