Samenvatting Hersenen en Gedrag

Samenvatting Hersenen en Gedrag
Hoorcollege 1
Deel 1: cellen en informatieoverdracht
Twee soorten hersencellen
- Neuron: zenuwcel  informatieverwerker
o Basiskenmerken:
 Celmembraan: afscheiding binnen- en buitenkant
 Celkern (nucleus): groep cellichamen
 Mitochondriën: energievoorziening
 Ribosomen: maken eiwitten
o Speciale kenmerken (vorm)
 Dendrieten: vertakkingen  ontvangen informatie van andere neuronen = input
 Receptieve velden = de oppervlakte van de receptoren op de dendrieten 
gebied (omgeving) waarvan de neuron informatie bewerkt
 Soma/cellichaam: integreert de informatie = putput
 Axon: vervoeren zenuwimpulsen (informatie) = throughput
 Axonbanen/projectie: axonen in bundels bij elkaar
 Presynaptische terminal: verdikking aan het eind die informatie afgeeft aan de
volgende cel = output
o Motorische neuron: geeft prikkels door van het ruggenmerg naar de spieren
o Sensorische neuron: vervoeren van zintuigelijke prikkels naar het ruggenmerg
- Gliacel: steuncel  ondersteunen functies van neuronen en beïnvloeden de informatieverwerking
o Steun, aan/afvoer stoffen (astrocyten), productie hersenvloeistof, productie myeline
(oligodendorcyte), afweer virussen en schimmels (microglia) en rol in ontwikkeling
o Functie myeline: versnellen AP door verspringen van nodes van Ranvier tussen myeline

- Afferent = aanvoeren van informatie
- Efferent = afvoeren van informatie
- Intrinsieke/interneuron = dendrieten en axonen van neuron liggen in dezelfde structuur

Bloed-hersenbarrière = ondoordringbaar geheel die hersenen beschermt en schadelijke stoffen buiten houdt
- Wel doorheen: kleine moleculen (water via speciale kanaaltjes), vetoplosbare stoffen en kleine
ongeladen stoffen (zuurstof, CO2 en sommige vitaminen)
- Via actief transport: glucose, aminozuren, sommige vitaminen en ijzer
- Niet doorheen: schadelijke stoffen, virussen en medicijnen


Hoorcollege 2
Potentiaal = ladingsverschil tussen de negatieve binnenkant en de positieve buitenkant van de cel (extracellulair)
- Rustpotentiaal
o Actief in stand houden van het celmembraan door pomp die positieve deeltje wegpompt
o Overal in de cel
- Actiepotentiaal:
o Wanneer het rustpotentiaal verstoort wordt door depolarisatie (+) voorbij de drempelwaarde
 Poortjes in membraan open  positieve deeltjes in de cel  poortjes dicht =
herstelperiode  positieve deeltjes verspreiden  poortjes open aan voorkant AP
o All-or-none law = AP is altijd even groot  niet proportioneel aan de prikkel
o In de axon
- Gradueel potentiaal:
o Proportioneel aan de prikkel
 Temporele sommatie: snel achter elkaar meerder prikkels op dezelfde plek
 Spatiële sommatie: prikkels tegelijk vanaf twee verschillende plekken
o EPSP (excitatie) depolarisatie en IPSP (inhibitie) hyperpolarisatie  als deze samen komen tot
de drempelwaarde, ontstaat er een AP
o In de dendrieten en soma

Synaps = informatieoverdracht tussen neuronen  axonknopjes pre, ruimte tussen neuronen en dendrieten post

, - Presynaptisch: NT geproduceerd in de soma en axon  NT verpakt in zakje (vesicles)  NT komt vrij
in synaps door AP
- Postsynaptisch: NT hecht aan receptoren  activiteit in de cel verandert
- Vervolg: NT laat los en zweeft rond in de synaps
o NT wordt heropgenomen door de presynaptische cel = hergebruiken
o NT hecht nog een keer aan de postsynaptische cel
o NT wordt afgebroken door enzymen, anders cel overprikkeld  dmv:
 Negatieve feedback: post geeft NT af aan pre met boodschap dat het overprikkeld
raakt
 Autoreceptor: remt afgifte NT van pre  post reageert niet meer op NT van pre
- Effect van neuron hangt af van: aanmaak, heropname, aantal en hechting receptoren en geen effect door
afbraak, negatieve feedback of autoreceptor


Hoorcollege 3
- Agonist = stof die meewerkt  versterkt het effect van de NT
o Hoge affiniteit (bindt sterk) en hoge effectiviteit
- Antagonist = stof die tegenwerkt  remt het effect van de NT door als sleutel op receptor te gaan zitten
waardoor een andere NT niet op de receptor kan
o Hoge affiniteit en lage effectiviteit (doet niks)

- Natuurlijke prikkels stimuleren het beloningssysteem  komt dopamine vrij
- Drugs stimuleren afgifte dopamine zonder al de dingen die je ervoor moet doen bij natuurlijk prikkels =
short-cut  binden op receptoren
o LSD bindt op serotonine receptoren  onrechte stimulatie sensorische gebieden = hallucinatie
o Nicotine bindt op nicotine (acetylcholine) receptoren  neuronen geven dopamine af = effect
beloningssysteem
o Opiaten (morfine, heroïne, methadon) bindt op endorfine (pijnverlichtend) receptoren 
werken pijnstillend en verdovend
 Verminderd natuurlijke aanmaak  minder prettig voelen als je ze niet neemt
 Inhibitie op neuronen (GABA) die dopamine inhiberen = afremmen afremmen
 Overdosis heroïne levensgevaarlijk: verdoven hersengedeelte voor hart en ademhalen
 Naltrexone: antagonist die het wint van heroïne, waardoor heroïne niet kan prikkelen
 afkicken
- Drugs inactiveren en beïnvloeden reuptake NT
o Amfetamine en cocaïne inhiberen heropname van do, se en noradrenaline  stof wordt niet
meer opnieuw opgenomen en verdwijnt
 Meer NT aanwezig in synaptische cel waardoor cellen meer geprikkeld worden
 Enzym breekt de stoffen af  geen stoffen over want de voorraad is leeg
 Lege voorraad leidt tot ontwenningsverschijnselen
 Synaps gaat minder receptoren aanmaken en dus minder gevoelig voor dopamine 
geen reactie meer op natuurlijke prikkels = verslaving
o Methylfenidaat: lagere dosis dan cocaïne  lage tijdsverloop in opname = minder verslavend

Mechanisme van verslaving: cravings (verstoort motivatiesysteem), tolerantie voor belonende effect en
psychosociale context
- Cravings door cues/associaties met de verslavende stof
o Verhogen aandacht voor de stof en verhogen activiteit nucleus accumbens (voorbereiden op
overprikkeling)
- Tolerantie: dosis moet hoger om gewenste effect te hebben omdat de hersenen zich hebben aangepast
o Context afhankelijk: bij afkicken neemt je tolerantie af
- Context:
o Genetische predisposities: mensen verschillen in genetische gevoeligheid
 Genen vergoten verslavingsgevoeligheid of verlagen afbraak van alcohol  sneller
ziek
o Omgeving: alcohol versterkt kans op later alcoholisme kind
 Alcohol type 1 (> 25 jaar): geen familie maar omgeving  beter te behandelen
 Alcohol type 2 (< 25 jaar): mannen met alcoholistische familieleden
 Minder gevoelig voor gedragverstorende effecten en sterkere stressreductie