ECONOMIE VAN DE DIERENGEZONDHEIDSZORG
LES 1
1. Rol van de dieren(arts) in de maatschappij
!"#$%&'()"%$*"ontspanning, gezelschap, sport en bron van voedsel en andere voedingsstoffen
!"#$%&'()"+,-).),* transport en of producenten van meststof + levende spaarrekening
!"(%"-%'/(00)1(%.213%4)%"%$"5(6%"+3%433."%-."4(),)%"4()"7)13%.,(60"5(6%"+--,"',3%28-,'
9" 5)" /-,4)%" 4$2" 31'(64" .):-$4)%" ')%" 4()%2')" +3%" :)'" welzijn van de mens (voedsel, kledij, trekkracht,
meststof, gezelschap, sportprestaties,..)
9",-1"+"4(),)%"(%";33'2&:388(6"4(+),2")%"+),3%4),'"4--,:))%"'(64"4$2",-1"<="+),3%4),'"--0
!",-1"+3%"4(),)%3,'2* zorgen dat dieren die we houden een niveau van gezondheid en welzijn hebben dat in
overeenstemming is met de verwachtingen van de maatschappij
!" 4(),)%3,'2)%" :)77)%" +),2&:(11)%4)" '30)%" 3#:3%0)1(60" +3%" :)'" '>8)" 4(),)%" )%" :)'" 4-)1" +3%" 4)" 4(),)%"
/33,;))"/-,4'".)/),0'
ze hebben verschillende types cliënten:
- particuliere diereigenaren waarbij de emotionele waarde vh dier vaak overweegt
boven de economische waarde: gezelschapsdieren, sport dieren,
voedselproducerende dieren
- professionele diereigenaren die dieren houden omwille van hun broodwinning
!"4$2"33%43&:'"+--,")&-%-;(2&:)"&-%2)?$)%'()2"+4":3%4)1(%.)%"+4"4(),)%3,'2
- bedrijven die dierenartsen in dienst hebben om diensten te leveren die van belang
zijn in de bedrijfsprocessen: mengvoeder fabrikanten, retailers, verzekeringen,
voedingsindustrie
- overheidsinstellingen die da. in dienst hebben om verschillende officiële
regelgevende en controlerende taken uit te voeren in kader van dier en/of
volksgezondheid: FAVV , FAGG
" " @A()4),)"013%'":))#'"verschillende verwachtingen
!"8,(;3(,)"'330"+3%"4(),)%3,'2)%"-;")B8),'"')"/-,4)%"(%"4(),.)5-%4:)(4")%":)'"4(),)%/)15(6%
!"5-/)1"+--,"curatieve (behandeling bedoeld om te genezen) als preventieve handelingen
ze moeten inzicht hebben in economische impact van dierziekten en economische consequenties van de
verstrekte adviezen; DA is adviseur, veehouder neemt beslissing
!":(),7(6"(2":)'"4)"0$%2'"-;"')"5-)0)%"%33,"4)"6$(2')")+)%/(&:')%"'$22)%"4)"8,)+)%'()+)"5-,.)%C"&$,3'()+)"
5-,.)%")%"7(6:-,)%4)"0-2')%"D)+)%/(&:'"'22";3B"8,)+)%'()")%";(%"0-2')%E
2. Economie
economie = sociale wetenschap die keuzes bestudeert die mensen, ondernemingen,
overheden en de ganse maatschappij maken wanneer zij geconfronteerd worden met schaarste en de
stimuli die hun keuzes beïnvloeden
!"%()'")%0)1"-+),".)14C"/)1"-+),"43.)1(602)"0)$5)2";)'"3#/).(%.)%"'22"+),2&:"-8'()2")%"&-%2)?$)%'()2
1
,!"312".)+-1."+"2&:33,2')";-)')%"/)"0)$5)2";30)%")%"4)5)":3%.)%"3#"+3%"stimuli: knn beloningen maar
ook bestrafigen zijn vb accijnzen op pak cigaretten: ong 70% vd kost is accijns: neg stimuli om te roken
!"-8.)4))14"(%*
-micro-economie: keuzes die individuen en ondernemingen maken bestudeerd, hoe ze interageren in
markten, hoe overheden invloed hebben op de keuzes
-macro-economie: effecten van de gemaakte keuzes op nationale en globale economie bestudeerd
2.1. economische vragen
-hoe kunnen keuzes uiteindelijk bepalen wat, hoe en voor wie goederen en diensten worden geproduceerd?
-wanneer komen de uit eigenbelang gemaakte keuzes ook het maatschappelijk belang ten goede?
WAT?
8,-4$&')%" @" .-)4),)%" )%" 4()%2')%*" 4)" 530)%" 4()" ;)%2)%" /33,4),)%" )%" 8,-4$&),)%" -;" 7):-)#')%" ')"
7)+,)4(.)%
!" /3'" /)" 8,-4$&),)%" )+-1$)),'" ;)'" 4)" '(64*" 7)(%+1-)4'" 4--," ')&:%-1-.(2&:)" -%'/(00)1(%.)%C" +,33." %33,"
.-)4),)%")%"4()%2')%"D,(60)"13%4)%";)),".)8,-4$&)),4E"
FGHI
!".-)4),)%")%"4()%2')%"/-,4)%".)8,-4$&)),4"4--,"productiemiddelen(/factoren) aan te wenden:
-arbeid = arbeidstijd en inspanningen (fysiek + mentaal)
-kapitaal = gereedschap, machines, uitrusting, kennis
-grond(stoffen) = natuurlijke hulpbronnen
-ondernemerschap = menselijke factor die organiseert (durven ondernemen)
JGGK"LMHI"
!"/()"4)".-)4),)%")%"4()%2')%"531"33%0-8)%":3%.'"3#"+3%"4)"0--80,3&:'"/3'"(2"7)(%+1-)4'"4--,"(%0-;)%*
-arbeid brengt loon op
-kapitaal brengt interest op
-grondstoffen brengt huur/pacht op
-ondernemerschap brengt winst op
HOE EIGENBELANG (ik wil DA w) EN MAATSCHAPPELIJK BELANG (maatsch heeft DA’en nodig) SAMEN
TEN GOEDE LATEN KOMEN?
!";))2')"0)$5)2"4()"(%4(+(4$)%";30)%"/";))2'31".);330'"$('")(.)%"7)13%., als dat eigenbelang niet ten
koste gaat van het belang van een andere dan heb je een efficiëntie winst geboekt, (%")&-%-;()"/-,4'"),"
.)2',))#4"%33,"+),:--.4)")##(&(N%'()"
"
2.2. economische manier van denken
!" 0)$5)2*" 3#/).(%.)%" '$22)%" +),2&:(11)%4)" -8'()2C" ,3'(-%)1)" 0)$5)2" /33,7(6" 0-2'" )%" -87,)%.2'"
D81)5(),O+--,4))1E"/"3#.)/-.)%";)'"312"4-)1":--.2')",)%4);)%'":31)%
!"-87,)%.2')%*".);)')%"34:+"/3'"7),)(4"-8"')".)+)%"(#+"4)"-87,)%.2'C"+--,4))1"O"81)5(),
!"0-2')%*"()'2"/3'"6)";-)'"-8.)+)%"-;"()'2"')"0,(6.)%C"7)'31(%."O"'(64"
2
, !"opportuniteitskost = hoogst gewaardeerde alternatief dat we opgeven om iets anders te krijgen
-marginale opbrengst (beloning vh nastreven van activiteit) afwegen tegenover de marginale kost (kosten
nastreven van toename v activiteit)
-312";3,.(%31)"0-2'"P";3,.(%31)"-87,)%.2'"= stimulus om meer van de activiteit uit te voeren
Q+7" 43.)1(602" R$$," ;))," ')" 2'$4),)%" D;3,.(%31)" 0-2'EC" 4('" ')%" 0-2')" +3%" ;(%4)," 2-&(331" 1)+)%"
D-88-,'$%(')('20-2'E";)'"312"4-)1"))%"7)'),"2'$4(),)2$1'33'"D;3,.(%31)"-87,)%.2'E
!")&-%-;()".33'"),+3%"$('"43'"4)";)%2*
-rationeel is:"0)$5)2";30)%";)'";(%"0-2')%")%";3B"-87,)%.2')%"D+330"%()'",3'(-%))1"/3%'".)4,)+)%"4--,"
);-'()*"+7"'-&:":)'"4$$,"01))46)"0-8)%"/3%'"(2":))1";--(E
-handelt uit eigen belang: )(.)%"7)13%."8,(;)),'"7-+)%"&-11)&'()#"7)13%."+3%"3%4),)%C"%'"8),"2)").-S2'(2&:*"
2'(;$1("5(6%"21)$')1"-;")(.)%"7)13%.")%";33'2&:"7)13%."')"13')%"23;)%+311)%T"
2.3. cola duurder dan melk?
!"+,));4"/3%'"&-13"(2"+%1"/3'),C";)10"+))1"(%+)2'),(%.)%"+--,"%-4(.*"0-)()%C".)7-$/C"/)(4)CU
!"--,5330*"vraag en aanbod fenomeen: meer A (teveel melkboeren) dan V dus lage prijs
!"8,(62"71(6#'"431)%"'-'"-8"))%"8$%'"43'":)'"33%7-4"%()'";)),"'-)%));'
!"8,(62"4()"/)"7)'31)%"+--,";)10"/-,4'"7)83314"4--,"4)"8,(62"+3%"4)"133'2')".)8,-4$&)),4)"1('),"D;3,.(%31)"
-87,)%.2'E"PQA"'),)&:')"8,(62"(2"R"4()"/"7)(%+1-)4'"4--,"/33,4)"-#"8,-4$&'()0-2'
!"8,(62"+3%"))%"8,-4$&'"-%'2'33'"(%"4)"23;)%1)+(%."-7+"4)"/33,4),(%."+3%"4)"&-%2$;)%'
!"),"(2"))%"+),2&:(1"'$22)%"aanbod gedreven idee en vraag gedreven idee
= ik produceer en markt = de markt vraagt
koopt het dus ik produceert
Coca cola is enige bedrijf dus kan
kunstmatig aanbod laag houden om
prijs hoog te houden. Kost maakt vr
consument niet veel uit, gng gekken.
!"0-8)%"+3%";)10"(2"win/win en niet win/verlies, zo zijn vele dingen in sameleving win/win: nt omdat iemand
wint dat de ander verliest
3. Economisch belang van ziekte
3.1. Inleiding
!" ;))2'" +--,0-;)%4)" 4(),5()0')% in dgk zijn
multifactorieel v aard (combi intern en extern factoren)
!"+330".33'":)'"-+),"2$7'()1)")+)%/(&:')%"(%"(%',(%2()0)"
)%" )B',(%2()0)" #3&'-,)%" 4()" 7(6" +),2'-,(%." '-'" .)+-1."
:)77)%" 43'" )," 2$701(%(2&:)" -#" 01(%(2&:)" 5()0')%"
-8',)4)%
3
LES 1
1. Rol van de dieren(arts) in de maatschappij
!"#$%&'()"%$*"ontspanning, gezelschap, sport en bron van voedsel en andere voedingsstoffen
!"#$%&'()"+,-).),* transport en of producenten van meststof + levende spaarrekening
!"(%"-%'/(00)1(%.213%4)%"%$"5(6%"+3%433."%-."4(),)%"4()"7)13%.,(60"5(6%"+--,"',3%28-,'
9" 5)" /-,4)%" 4$2" 31'(64" .):-$4)%" ')%" 4()%2')" +3%" :)'" welzijn van de mens (voedsel, kledij, trekkracht,
meststof, gezelschap, sportprestaties,..)
9",-1"+"4(),)%"(%";33'2&:388(6"4(+),2")%"+),3%4),'"4--,:))%"'(64"4$2",-1"<="+),3%4),'"--0
!",-1"+3%"4(),)%3,'2* zorgen dat dieren die we houden een niveau van gezondheid en welzijn hebben dat in
overeenstemming is met de verwachtingen van de maatschappij
!" 4(),)%3,'2)%" :)77)%" +),2&:(11)%4)" '30)%" 3#:3%0)1(60" +3%" :)'" '>8)" 4(),)%" )%" :)'" 4-)1" +3%" 4)" 4(),)%"
/33,;))"/-,4'".)/),0'
ze hebben verschillende types cliënten:
- particuliere diereigenaren waarbij de emotionele waarde vh dier vaak overweegt
boven de economische waarde: gezelschapsdieren, sport dieren,
voedselproducerende dieren
- professionele diereigenaren die dieren houden omwille van hun broodwinning
!"4$2"33%43&:'"+--,")&-%-;(2&:)"&-%2)?$)%'()2"+4":3%4)1(%.)%"+4"4(),)%3,'2
- bedrijven die dierenartsen in dienst hebben om diensten te leveren die van belang
zijn in de bedrijfsprocessen: mengvoeder fabrikanten, retailers, verzekeringen,
voedingsindustrie
- overheidsinstellingen die da. in dienst hebben om verschillende officiële
regelgevende en controlerende taken uit te voeren in kader van dier en/of
volksgezondheid: FAVV , FAGG
" " @A()4),)"013%'":))#'"verschillende verwachtingen
!"8,(;3(,)"'330"+3%"4(),)%3,'2)%"-;")B8),'"')"/-,4)%"(%"4(),.)5-%4:)(4")%":)'"4(),)%/)15(6%
!"5-/)1"+--,"curatieve (behandeling bedoeld om te genezen) als preventieve handelingen
ze moeten inzicht hebben in economische impact van dierziekten en economische consequenties van de
verstrekte adviezen; DA is adviseur, veehouder neemt beslissing
!":(),7(6"(2":)'"4)"0$%2'"-;"')"5-)0)%"%33,"4)"6$(2')")+)%/(&:')%"'$22)%"4)"8,)+)%'()+)"5-,.)%C"&$,3'()+)"
5-,.)%")%"7(6:-,)%4)"0-2')%"D)+)%/(&:'"'22";3B"8,)+)%'()")%";(%"0-2')%E
2. Economie
economie = sociale wetenschap die keuzes bestudeert die mensen, ondernemingen,
overheden en de ganse maatschappij maken wanneer zij geconfronteerd worden met schaarste en de
stimuli die hun keuzes beïnvloeden
!"%()'")%0)1"-+),".)14C"/)1"-+),"43.)1(602)"0)$5)2";)'"3#/).(%.)%"'22"+),2&:"-8'()2")%"&-%2)?$)%'()2
1
,!"312".)+-1."+"2&:33,2')";-)')%"/)"0)$5)2";30)%")%"4)5)":3%.)%"3#"+3%"stimuli: knn beloningen maar
ook bestrafigen zijn vb accijnzen op pak cigaretten: ong 70% vd kost is accijns: neg stimuli om te roken
!"-8.)4))14"(%*
-micro-economie: keuzes die individuen en ondernemingen maken bestudeerd, hoe ze interageren in
markten, hoe overheden invloed hebben op de keuzes
-macro-economie: effecten van de gemaakte keuzes op nationale en globale economie bestudeerd
2.1. economische vragen
-hoe kunnen keuzes uiteindelijk bepalen wat, hoe en voor wie goederen en diensten worden geproduceerd?
-wanneer komen de uit eigenbelang gemaakte keuzes ook het maatschappelijk belang ten goede?
WAT?
8,-4$&')%" @" .-)4),)%" )%" 4()%2')%*" 4)" 530)%" 4()" ;)%2)%" /33,4),)%" )%" 8,-4$&),)%" -;" 7):-)#')%" ')"
7)+,)4(.)%
!" /3'" /)" 8,-4$&),)%" )+-1$)),'" ;)'" 4)" '(64*" 7)(%+1-)4'" 4--," ')&:%-1-.(2&:)" -%'/(00)1(%.)%C" +,33." %33,"
.-)4),)%")%"4()%2')%"D,(60)"13%4)%";)),".)8,-4$&)),4E"
FGHI
!".-)4),)%")%"4()%2')%"/-,4)%".)8,-4$&)),4"4--,"productiemiddelen(/factoren) aan te wenden:
-arbeid = arbeidstijd en inspanningen (fysiek + mentaal)
-kapitaal = gereedschap, machines, uitrusting, kennis
-grond(stoffen) = natuurlijke hulpbronnen
-ondernemerschap = menselijke factor die organiseert (durven ondernemen)
JGGK"LMHI"
!"/()"4)".-)4),)%")%"4()%2')%"531"33%0-8)%":3%.'"3#"+3%"4)"0--80,3&:'"/3'"(2"7)(%+1-)4'"4--,"(%0-;)%*
-arbeid brengt loon op
-kapitaal brengt interest op
-grondstoffen brengt huur/pacht op
-ondernemerschap brengt winst op
HOE EIGENBELANG (ik wil DA w) EN MAATSCHAPPELIJK BELANG (maatsch heeft DA’en nodig) SAMEN
TEN GOEDE LATEN KOMEN?
!";))2')"0)$5)2"4()"(%4(+(4$)%";30)%"/";))2'31".);330'"$('")(.)%"7)13%., als dat eigenbelang niet ten
koste gaat van het belang van een andere dan heb je een efficiëntie winst geboekt, (%")&-%-;()"/-,4'"),"
.)2',))#4"%33,"+),:--.4)")##(&(N%'()"
"
2.2. economische manier van denken
!" 0)$5)2*" 3#/).(%.)%" '$22)%" +),2&:(11)%4)" -8'()2C" ,3'(-%)1)" 0)$5)2" /33,7(6" 0-2'" )%" -87,)%.2'"
D81)5(),O+--,4))1E"/"3#.)/-.)%";)'"312"4-)1":--.2')",)%4);)%'":31)%
!"-87,)%.2')%*".);)')%"34:+"/3'"7),)(4"-8"')".)+)%"(#+"4)"-87,)%.2'C"+--,4))1"O"81)5(),
!"0-2')%*"()'2"/3'"6)";-)'"-8.)+)%"-;"()'2"')"0,(6.)%C"7)'31(%."O"'(64"
2
, !"opportuniteitskost = hoogst gewaardeerde alternatief dat we opgeven om iets anders te krijgen
-marginale opbrengst (beloning vh nastreven van activiteit) afwegen tegenover de marginale kost (kosten
nastreven van toename v activiteit)
-312";3,.(%31)"0-2'"P";3,.(%31)"-87,)%.2'"= stimulus om meer van de activiteit uit te voeren
Q+7" 43.)1(602" R$$," ;))," ')" 2'$4),)%" D;3,.(%31)" 0-2'EC" 4('" ')%" 0-2')" +3%" ;(%4)," 2-&(331" 1)+)%"
D-88-,'$%(')('20-2'E";)'"312"4-)1"))%"7)'),"2'$4(),)2$1'33'"D;3,.(%31)"-87,)%.2'E
!")&-%-;()".33'"),+3%"$('"43'"4)";)%2*
-rationeel is:"0)$5)2";30)%";)'";(%"0-2')%")%";3B"-87,)%.2')%"D+330"%()'",3'(-%))1"/3%'".)4,)+)%"4--,"
);-'()*"+7"'-&:":)'"4$$,"01))46)"0-8)%"/3%'"(2":))1";--(E
-handelt uit eigen belang: )(.)%"7)13%."8,(;)),'"7-+)%"&-11)&'()#"7)13%."+3%"3%4),)%C"%'"8),"2)").-S2'(2&:*"
2'(;$1("5(6%"21)$')1"-;")(.)%"7)13%.")%";33'2&:"7)13%."')"13')%"23;)%+311)%T"
2.3. cola duurder dan melk?
!"+,));4"/3%'"&-13"(2"+%1"/3'),C";)10"+))1"(%+)2'),(%.)%"+--,"%-4(.*"0-)()%C".)7-$/C"/)(4)CU
!"--,5330*"vraag en aanbod fenomeen: meer A (teveel melkboeren) dan V dus lage prijs
!"8,(62"71(6#'"431)%"'-'"-8"))%"8$%'"43'":)'"33%7-4"%()'";)),"'-)%));'
!"8,(62"4()"/)"7)'31)%"+--,";)10"/-,4'"7)83314"4--,"4)"8,(62"+3%"4)"133'2')".)8,-4$&)),4)"1('),"D;3,.(%31)"
-87,)%.2'E"PQA"'),)&:')"8,(62"(2"R"4()"/"7)(%+1-)4'"4--,"/33,4)"-#"8,-4$&'()0-2'
!"8,(62"+3%"))%"8,-4$&'"-%'2'33'"(%"4)"23;)%1)+(%."-7+"4)"/33,4),(%."+3%"4)"&-%2$;)%'
!"),"(2"))%"+),2&:(1"'$22)%"aanbod gedreven idee en vraag gedreven idee
= ik produceer en markt = de markt vraagt
koopt het dus ik produceert
Coca cola is enige bedrijf dus kan
kunstmatig aanbod laag houden om
prijs hoog te houden. Kost maakt vr
consument niet veel uit, gng gekken.
!"0-8)%"+3%";)10"(2"win/win en niet win/verlies, zo zijn vele dingen in sameleving win/win: nt omdat iemand
wint dat de ander verliest
3. Economisch belang van ziekte
3.1. Inleiding
!" ;))2'" +--,0-;)%4)" 4(),5()0')% in dgk zijn
multifactorieel v aard (combi intern en extern factoren)
!"+330".33'":)'"-+),"2$7'()1)")+)%/(&:')%"(%"(%',(%2()0)"
)%" )B',(%2()0)" #3&'-,)%" 4()" 7(6" +),2'-,(%." '-'" .)+-1."
:)77)%" 43'" )," 2$701(%(2&:)" -#" 01(%(2&:)" 5()0')%"
-8',)4)%
3
