Milieukunde
Wat is milieu?
Omgeving van de mens
Alles rondom ons
Alles wat impact heeft op ons
Niet alleen levende wezens ook niet levende wezens vb. de lucht
Erosie hoort hier ook bij
De mens maakt er ook deel van uit en we hebben een heel grote inpakt op het milieu
DEFINITIE: De fysieke, levende en niet levende omgeving van de mens, waarmee
deze in wederkerige relatie staat
Mensen zijn deel van het milieu en zijn afhankelijk van een gezonde functionerende planeet,
maar oefenen ook invloed uit op de natuur en het milieu
Bemesting doet waterkwaliteit dalen
Economie en milieu hangen samen
1.1.2 De aarde als eiland: hulpbronnen en ecosysteemdiensten
Hoe gaan we de planeet beschouwen? Als een eiland, enorm maar toch met
beperkingen
Natuurlijke hulpbronnen
= grondstoffen en energiebronnen die we uit ons milieu halen en die we nodig
hebben om te overleven
Hernieuwbare energie: windenergie, zonlicht, golfslag, geothermische energie:
warmte uit de grond gaan halen
Eindige bronnen/ niet hernieuwbare bronnen: aardolie, gas, koper, alluminium, kolen
Bronnen die misschien op geraken maar misschien ook niet: drinkbaar/zoet water,
Milieubeleid en wetgeving Vlaanderen
Welke van onderstaande bronnen beschouwen we als hernieuwbare energie?
1. Energie van een stuwdam: hernieuwbaar
2. Energie van een zonnepaneel: hernieuwbaar
3. Kernenergie: niet hernieuwbaar door radioactief afval
4. Een STEG (stoom- en gas turbine): niet hernieuwbaar
Kan een voorbeeld zijn van een examenvraag
,Ecosysteemdiensten
= diensten geleverd door een goed functionerende planeet
- Klimaatregeling
- Zuurstof produceren
- Voorkomen van bodemerosie door vegetatie
- Bestuiven van gewassen
- Productie van actieve componenten voor geneesmiddelen
- …
Ecosystemen kunnen aangetast worden doordat bv. Hulpbronnen uitgeput zullen raken of
door vervuiling
Zowel diensten als hulpbronnen staan onder druk door toenemende menselijke activiteit
1.1.3 Wat is nu milieukunde?
- Interdisciplinaire wetenschap
- De relatie tussen mens en zijn milieu
- Potentiële en actuele problemen
- Doel wegen aan te geven om deze problemen op te lossen en te voorkomen
Voorzorgbeginsel: proberen voorkomen dat een probleem zich zal voordoen
Wat is de toestand van de aarde?
1.2 Planetaire grenzen
1.2.1 From a small world on a big planet to a big world an a small planet
- men durft zeggen dat het tijdperk waar de aarde de laatste 10000 jaar in verkeerd heeft,
het haloceen, verlaten hebben en een nieuw tijdperk is in getreden: het antropoceen
=> haloceen:- gemiddelde temperatuur op aarde was veel stabieler
- gewenste referentietoestand
- enige gekende toestand waarin menselijke welvaart kan bestaan
=> antropoceen: - buiten het haloceen
- onzekere toestand
- mens heeft meeste invloed op toestand aarde
1.2.2 de negen kritische systemen
- 9 kritische systemen op aarde die de toestand van de aarde in beeld kunnen brengen en
die we moeten opvolgen om de aarde beheersbaar te houden.
,- planetaire grenzen overschreden? Aarde naar onomkeerbare nieuwe ongekende toestand
evolueren => verandering kan plots en heel groot zijn: kantelpunt
- de processen die optreden kunnen elkaar versterken: positieve feedbackloops
- zolang de aarde binnen de planetair grenzen is: aarde veerkrachtig
- wijzigingen door de mens, die door de aarde ongedaan gemaakt worden: negatieve
feedbackloops
Hoe aarde reageert op de milieudruk
- 2 stappen
1. Veerkracht gaat verloren
°zolang er veerkracht/ weerbaarheid is
Kantelpunt- geen veerkracht meer
° positieve feedback loop: versterkend effect
° steeds kouder of warmer
° niet tegen te houden
Vb. kantelpunt: coral bleaching
Examenvraag:
Door de opwarming van de aarde, drogen moerassen op en komt methaan vrij.
- Hierdoor wordt een positieve feedbackloop in gang gezet word
Juiste antwoord
9 planetaire grenzen die de toestand van de aarde in kaart brengen:
- verlies biodiversiteit
- Klimaatverandering
- Verzuring van oceanen
- Verandering in landgebruik
- Niet-duurzaam zoetwatergebruik
- Verstoring van biogeochemische cycli
- Wijziging van atmosferische aerosolen
- Vervuiling door nieuwe chemische stoffen
- De afbraak van ozon en stratosfeer
Twee belangrijkste: 1. Klimaatverandering en 2. Biodiversiteit
Deze kunnen de stabiliteit beïnvloeden, kunnen op zichzelf de aarde naar een
kantelpunt brengen
Op dit moment overschrijden we 4 van de 9 grenzen
1. Verlies van biodiversiteit en ecosysteem
, =>zie ecologie
2. klimaatsverandering is de verandering van het gemiddelde weerstoestand over een lange
periode (=klimaat)
Gevolg: poolijs dat dat smelt, regenwouden worden gekapt: daling in koolstofopslag
3. verzuring van de oceaan
4. verandering in landgebruik
omzetting van vegetatietypes zoals bos, moeras, graslanden,… naar landbouw,
industrie, infrastructuur
- vrijgave en minder opslag CO2
- verstoring van N en P cycli
- verstoring waterkringloop
5. Niet duurzaam gebruik van zoetwaterbronnen
°menselijke consumptie drijvende kracht van veranderingen
° debieten waterlopen
° globale dampstromen
° effecten plots en onvoorspelbaar
6. Verstoring van N en P Cycli
- N2 in atmosfeer en PO43- in gesteente
- Veel meer nutriënten op land dan er gebruikt worden door de planten en dn kan
omgezet worden door bacteriën => meer in de lucht en water
7. Atmosferische aerosolen
- Druppels/ fijne deeltjes van chemische stoffen in de atmosfeer toegenomen door
menselijke activiteiten
Industrie
Veranderingen landgebruik
- Invloed op
Waterkringloop
Klimaat
Gezondheid mensen
8. Nieuwe chemische stoffen
- Vervuiling door toxische stoffen, radioactieve stoffen, zware metalen
Wat is milieu?
Omgeving van de mens
Alles rondom ons
Alles wat impact heeft op ons
Niet alleen levende wezens ook niet levende wezens vb. de lucht
Erosie hoort hier ook bij
De mens maakt er ook deel van uit en we hebben een heel grote inpakt op het milieu
DEFINITIE: De fysieke, levende en niet levende omgeving van de mens, waarmee
deze in wederkerige relatie staat
Mensen zijn deel van het milieu en zijn afhankelijk van een gezonde functionerende planeet,
maar oefenen ook invloed uit op de natuur en het milieu
Bemesting doet waterkwaliteit dalen
Economie en milieu hangen samen
1.1.2 De aarde als eiland: hulpbronnen en ecosysteemdiensten
Hoe gaan we de planeet beschouwen? Als een eiland, enorm maar toch met
beperkingen
Natuurlijke hulpbronnen
= grondstoffen en energiebronnen die we uit ons milieu halen en die we nodig
hebben om te overleven
Hernieuwbare energie: windenergie, zonlicht, golfslag, geothermische energie:
warmte uit de grond gaan halen
Eindige bronnen/ niet hernieuwbare bronnen: aardolie, gas, koper, alluminium, kolen
Bronnen die misschien op geraken maar misschien ook niet: drinkbaar/zoet water,
Milieubeleid en wetgeving Vlaanderen
Welke van onderstaande bronnen beschouwen we als hernieuwbare energie?
1. Energie van een stuwdam: hernieuwbaar
2. Energie van een zonnepaneel: hernieuwbaar
3. Kernenergie: niet hernieuwbaar door radioactief afval
4. Een STEG (stoom- en gas turbine): niet hernieuwbaar
Kan een voorbeeld zijn van een examenvraag
,Ecosysteemdiensten
= diensten geleverd door een goed functionerende planeet
- Klimaatregeling
- Zuurstof produceren
- Voorkomen van bodemerosie door vegetatie
- Bestuiven van gewassen
- Productie van actieve componenten voor geneesmiddelen
- …
Ecosystemen kunnen aangetast worden doordat bv. Hulpbronnen uitgeput zullen raken of
door vervuiling
Zowel diensten als hulpbronnen staan onder druk door toenemende menselijke activiteit
1.1.3 Wat is nu milieukunde?
- Interdisciplinaire wetenschap
- De relatie tussen mens en zijn milieu
- Potentiële en actuele problemen
- Doel wegen aan te geven om deze problemen op te lossen en te voorkomen
Voorzorgbeginsel: proberen voorkomen dat een probleem zich zal voordoen
Wat is de toestand van de aarde?
1.2 Planetaire grenzen
1.2.1 From a small world on a big planet to a big world an a small planet
- men durft zeggen dat het tijdperk waar de aarde de laatste 10000 jaar in verkeerd heeft,
het haloceen, verlaten hebben en een nieuw tijdperk is in getreden: het antropoceen
=> haloceen:- gemiddelde temperatuur op aarde was veel stabieler
- gewenste referentietoestand
- enige gekende toestand waarin menselijke welvaart kan bestaan
=> antropoceen: - buiten het haloceen
- onzekere toestand
- mens heeft meeste invloed op toestand aarde
1.2.2 de negen kritische systemen
- 9 kritische systemen op aarde die de toestand van de aarde in beeld kunnen brengen en
die we moeten opvolgen om de aarde beheersbaar te houden.
,- planetaire grenzen overschreden? Aarde naar onomkeerbare nieuwe ongekende toestand
evolueren => verandering kan plots en heel groot zijn: kantelpunt
- de processen die optreden kunnen elkaar versterken: positieve feedbackloops
- zolang de aarde binnen de planetair grenzen is: aarde veerkrachtig
- wijzigingen door de mens, die door de aarde ongedaan gemaakt worden: negatieve
feedbackloops
Hoe aarde reageert op de milieudruk
- 2 stappen
1. Veerkracht gaat verloren
°zolang er veerkracht/ weerbaarheid is
Kantelpunt- geen veerkracht meer
° positieve feedback loop: versterkend effect
° steeds kouder of warmer
° niet tegen te houden
Vb. kantelpunt: coral bleaching
Examenvraag:
Door de opwarming van de aarde, drogen moerassen op en komt methaan vrij.
- Hierdoor wordt een positieve feedbackloop in gang gezet word
Juiste antwoord
9 planetaire grenzen die de toestand van de aarde in kaart brengen:
- verlies biodiversiteit
- Klimaatverandering
- Verzuring van oceanen
- Verandering in landgebruik
- Niet-duurzaam zoetwatergebruik
- Verstoring van biogeochemische cycli
- Wijziging van atmosferische aerosolen
- Vervuiling door nieuwe chemische stoffen
- De afbraak van ozon en stratosfeer
Twee belangrijkste: 1. Klimaatverandering en 2. Biodiversiteit
Deze kunnen de stabiliteit beïnvloeden, kunnen op zichzelf de aarde naar een
kantelpunt brengen
Op dit moment overschrijden we 4 van de 9 grenzen
1. Verlies van biodiversiteit en ecosysteem
, =>zie ecologie
2. klimaatsverandering is de verandering van het gemiddelde weerstoestand over een lange
periode (=klimaat)
Gevolg: poolijs dat dat smelt, regenwouden worden gekapt: daling in koolstofopslag
3. verzuring van de oceaan
4. verandering in landgebruik
omzetting van vegetatietypes zoals bos, moeras, graslanden,… naar landbouw,
industrie, infrastructuur
- vrijgave en minder opslag CO2
- verstoring van N en P cycli
- verstoring waterkringloop
5. Niet duurzaam gebruik van zoetwaterbronnen
°menselijke consumptie drijvende kracht van veranderingen
° debieten waterlopen
° globale dampstromen
° effecten plots en onvoorspelbaar
6. Verstoring van N en P Cycli
- N2 in atmosfeer en PO43- in gesteente
- Veel meer nutriënten op land dan er gebruikt worden door de planten en dn kan
omgezet worden door bacteriën => meer in de lucht en water
7. Atmosferische aerosolen
- Druppels/ fijne deeltjes van chemische stoffen in de atmosfeer toegenomen door
menselijke activiteiten
Industrie
Veranderingen landgebruik
- Invloed op
Waterkringloop
Klimaat
Gezondheid mensen
8. Nieuwe chemische stoffen
- Vervuiling door toxische stoffen, radioactieve stoffen, zware metalen
