samenvatting beknopt burgerlijk recht voor welzijnswerkers

Recht deel I: inleiding tot het recht
Hoofdstuk 1: inleiding
I. Definitie
Enkele definities (enkel belangrijk voor een juiste voorstelling)
- Recht is een systeem van instellingen en regelingen dat in zijn geheel op een
dwingende wijze de uiterlijke aspecten van het samenleven ordent en bevordert
- Het recht is het geheel der regels die op een bepaald tijdstip, ie bepaalde
gemeens gelden en op haar gezag zijn vastgesteld
- Het recht is een stelsel van dwingende leefregels uitgevaardigd tot beveiliging van
menselijke belangen welke in het contact der samenleving in het gedrang dreigen
te komen


II. Kenmerken van het recht
1. Het recht in het geheel van regels, regelingen en instellingen
1.1. Het recht w gevormd door gedragsregels
1.1.1. Gebodsbepalingen
- = Dingen die je moet doen
Voorbeelden:
- Aangifte van geboorte
o Napoleontisch recht: hij wou weten hoeveel jongens er geboren werden om te
weten wanneer ze in zijn leger konden komen
- De kiesplicht
o Opkomstplicht!! -> je moet er zijn
 Niet verplicht om te stemmen
 Vele landen hebben dit niet
 Bij ons in België hierdoor makkelijk 96% die gaat stemmen
o 1893: invoering algemeen meervoudig stemrecht
 Sommige mensen mochten meer stemmen (afhankelijk van geslacht en
diploma)
 Dit was een beschermend recht  werkgevers wouden dat hun arbeiders
werkten ipv gaan stemmen
- (Vroeger) dienstplicht
o Legerplicht in de jonge jaren  door volk te kort
o De vraag kwam ‘waarom zo’n groot aantal pers naar het leger als er zo’n groot
te kort is op de arbeidsmarkt?’
o Vandaag de dag de vraag of dit terug ingevoerd moet worden
o Turkije heeft legerdienst  alle Turken moeten dit doen
 Achterpoortje: je kan dit afkopen -> 500€

1

, o Israël: vrouwen moeten ook in het leger
 2j legerdienst
 Constant in oorlog
 Vrouwen mogen niet ingezet worden in gevecht situaties
 Wanneer een vrouw geraakt wordt gaan mannen deze beschermen
waardoor ze zelf dood gaan, bij gewonde mannen gebeurd dit niet
- Leerplicht
o GEEN schoolplicht
- Belastingplicht


1.1.2. Verbodsbepalingen
Voorbeelden:
- Polygamie
o Er mag maar 1 huwelijk zijn
o Bij Moslims mag dit wel (4 officiële vrouwen, maar eigenlijk zoveel ze willen)
o In Afrika ook op vele plekken mogelijk
o VS: in bepaalde delen wel mogelijk
 Bijna altijd 1 man met meerdere vrouwen
o Polyandrie: 1 vrouw met meerdere mannen
o Kan wel in België door bv een huwelijk dat afgeschreven is in het buitenland
en meegenomen wordt naar België
- Oneerlijke handelspraktijken
o Verbod om een koop te sluiten bij iemand thuis die onmiddellijk ingaat
- Het strafrecht


1.1.3. Verlofbepalingen
- = Het recht bevat regels die niet moeten nageleefd worden maar waar de
‘mogelijkheid’ bestaat om al dan niet gebruik te maken van rechtsregels
Voorbeelden:
- Indexering van woninghuur
o Je kan kiezen of je dit in het contract zet of niet
o Eens je gekozen hebt treedt de regelgeving in zijn werk


1.1.4. Louter technische regels
- Dienen om het rechtsapparaat te laten draaien
- Duidelijk uitgeschreven regels maar deze beïnvloeden ons gedrag niet  we
hebben ze wel nodig


2

,Voorbeelden:
- De akten van de Burgerlijke Stand
1
- De inhoud ve dagvaarding
- De regels over de plicht vermelding op een rijbewijs/identiteitskaart


1.2. Het recht omvat het geheel van regelingen en instellingen
- Recht bestaat uit regelingen die geen regels of normen zijn
Voorbeelden:
o Beschikkingen die een individuele draagwijdte hebben zoals benoemingen,
berichten van naamsverandering
o De rechtspraak
- Recht bevat regels die betrekking hebben op de instellingen v het land
Voorbeelden:
o De staatstructuur: de samenstelling, de werking en de bevoegdheid van de
wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht
o De gerechtelijke organisatie: de samenstelling, de werking & de
bevoegdheden van de rechtbanken


2. Het doel van het recht is het ordenen van de samenleving
2.1. Het recht is een instrument om het samenleven in groep mogelijk te maken
Recht:
- Geen doel op zich, maar een middel
- Een afspiegeling van de waarden die historisch zijn gegroeid
- Noodzakelijk tijdsgebonden
- Resultaat van verschillende ideologische stromingen die de mij diepgaand hebben
beïnvloed
- Sterk beïnvloed door de joods-christelijke godsdiensten
 Principes van de FR en licht gecorrigeerd kapitalisme, nationalisme &
individualisme
( Ook mij hierdoor beïnvloed)
Les 2 van recht: zie bijgevoegd document (te veel om hier ordelijk tussen te
plaatsen!)
2.2. Er is in de samenleving een toenemende ‘juridisering’ merkbaar
- De neiging om alles te regelen
o Bv. Meer samenlevingsvormen (4 manier om samen te leven),
o Bv. onderwijs
 Vroeger één regel

1
= een uitnodiging om naar de rechtbank te komen, er wordt een dag bepaald.

3

,  Nu verschillende (hoofdoeken, …)
 Nu regelement over hoe we met elkaar moeten omgaan
o Bv. Medische aansprakelijkheid, recht in Geneeskunde
 Verzekeringen anestesisten (epidurale spuit, verkeerd gespoten 
handicap)
 Gynaecologen
 Artsen gaan sneller ingrijpen dan vroeger
o Bv. Maradonna
 Overal waar Maradonna ging voetballen werden ze kampioen
 Ineens iemand tegen scheenbeen geschopt en op twee plaatsen gebroken
en die krijgt rode kaart
 Maradonna verdwijnt
 20 jaar later gebeurt iets gelijkaardigs (neus & kaakbeen gebroken)
 Persoon dient klacht in tegen slagen & verwondingen
 Recht doet intrede in voetbal, sportwereld
 Sindsdien juridisch sportnieuws (contracten verbroken etc.)
- Complexer en meer gediversifieerd recht
 Vroeger enkele bepalingen over huur  nu specifieke regels over woninghuur,
handelshuur, …


3. Er bestaat een binding tussen gezag en recht
- In kleine primitieve gemeenschappen: recht niets anders dan onderlinge
afspraken  Vandaag de dag NIET mogelijk
- Recht wordt gemaakt door erkend gezag
o Erkend gezag ook nodig voor naleving van rechtsregels af te dwingen
- We respecteren de spelregels binnen een samenleving als er gezag wordt
uitgevoerd
o Voor revolutie: kwam gezag van God
o Nu: een bekende filosoof (montesqiue) stelt dat gezag voort komt uit de
optelsom wat een individu wilt, wat we samen willen is een drijvend principe
 Maximale gezag
 Referendum organiseren
 In België 1x: koningskwestie; als Leopold 3 mocht terugkeren
- In onze maatschappij: parlementaire democratie met een koning aan het hoofd
o Soevereine volkswil vertolkt door verkozen vertegenwoordigers in het
parlement
 Maken samen met vorst (niet verkozen) het hoogste orgaan
o Om de 5j

4