Samenvatting identiteit van het sociaal werk 1

BIDENTITEIT VOOR SOCIAAL WERK

Wat is sociaal werk?
Sociaal werk heeft een grote verscheidenheid

 In praktijken, professionals, functies en opleidingen
 De verscheidenheid maakt het moeilijk om duidelijk te maken wat SW is

Er zijn verschillenden vormen van identificatie

 Ze kunnen zich identificeren aan de hand van verschillende organisaties (“ik werk in een OCMW”
 Ze kunnen zich identificeren vanuit hun functie ( “ik ben vormingswerker)
 Ze kunnen zich identificeren vanuit hun doelgroep (“ik werk met vluchtelingen”)



De sociale werkboom

Doel van deze boom: identiteit van het sociaal werk in een bepaald beeld plaatsen

De boom is verdeeld in:

 Wortels: strijd arbeid en kapitaal
 Kruin: verschillende disciplines, organisaties bij elkaar (psychologen, sociaal werkers,
orthopedagogen,…)
 Stam: ondanks de diversiteit, hebben we gemeenschappelijke
vaardigheden/kennissen/blikken/visies.

Takken verstrengelen: dat zijn verschillende organisaties die samenkomen, ze gaan kijken wie de
beste ondersteuning heeft. Die beste ondersteuning gaat er voor zorgen dat mensen op de juiste
plek komen te staan

Er is een constante verandering in de samenleving : wanneer samenleving veranderd  sociaal
werk veranderd (bv. energiecrisissen  SW houdt zich er mee bezig, SW is een 1e aanspreekpunt die in actie schiet. Ze moeten nieuwe
methodieken gebruiken om problemen op te lossen)

SW veranderd omdat ze steeds nieuwe methodieken gebruiken

Gemeenschappelijke stam

 Alles wat gemeenschappelijk is aan SW

Competentieprofiel; wat moeten afgestudeerde sociaal werkers kunnen?

Waarom: solidariteit versterken, sociale rechtvaardigheid leren

Hoe; krachtgericht werken, methodisch werken, agogisch handelen (mensen naar verandering brengen) sociaal werkers moeten iets doen
aan een bepaalde situatie.

 Je moet netwerken kunnen bouwen/versterken, mensen in contact kunnen brengen met organisaties.

Wat; mondeling en schriftelijk, kritisch kunnen kijken naar jezelf en samenleving, doelgericht kunnen werken en reflecteren

Een globale definitie

8

Sociaal werk is sterk verbonden met de samenleving, als de samenleving veranderd het sociaal werk.

 Tijdsgebonden  10 jaar geleden zag de samenleving er anders uit
 Geografisch bepalend  In België en Amerika is de samenleving anders

100 jaar geleden  andere GLOBALE definitie

Op de dag van vandaag moet SW gecertificeerd kunnen worden met een definitie. De eerste definities waren meer internationaal (jaren
geleden) en breder – de definitie NU is heel individu gericht




1

,SW staat in relatie tot de samenleving

 Groeiende sociale en economische ongelijkheid
 Waardigheid en waarde van mensen
 Duurzaamheid van het milieu en de gemeenschap
 Belang van menselijke relaties

De huidige globale definitie

Sociaal werk is een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en
bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve sociale verantwoordelijkheid en respect voor vormen van
diversiteit staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën, sociale- en menswetenschappen en inheemse of lokale vormen van
kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen.’

De wortels van de sociaalwerkboom – Belang van een historisch perspectief

 Belangrijk voor ontwikkeling van professionele identiteit
 Helpt sociale zaken te verklaren en in perspectief te brengen

Geschiedenis van SW : beroepsgeschiedenis, evolutie van doelgroepen, werkterreinen en methoden en visies, pioniers

Geschiedenis voor SW : maatschappelijke ontwikkelingen en hoe die het sociaal werk hebben beïnvloedt  Je kan er een onderscheid van
maken maar ook niet zo sterk

Ontwikkelingen in de 18e eeuw
Verlichting Romantiek
 Franse revolutie (Liberté, egalité en Franternité)
 De verlichting Verstand Gevoel
 De romantiek Wetenschap Geloof
Techniek Creativiteit en intuïtie
orde Natuur
Ontwikkelingen in de 19e eeuw

 Mensen werden afhankelijk van de fabrieken  geleid tot veel maatschappelijke problemen
 We gaan vooruit met de techniek
 Vandaag de dag zitten we tussen alle digitalen
 In de 18e eeuw zijn er veel fabrieken ontstaan

De sociale kwestie = Sociale uitwassen van de snel industrialiserende, kapitalistische samenleving

= Gaat over het ellendige werk en levensomstandigheden van de 19e -eeuwse fabrieksarbeider

DE ARBEIDSBEWEGING

 Arbeiders gingen zich verzetten
 Ze wouden hun eigen ambacht beschermen
 Ze gingen over tot geweld of saboteerden machines
 MAAR veel vaker organiseerden ze zich op een vreedzame manier (mutualiteiten, vakbonden, coöperaties en sociaal-culturele
verenigingen)

1. Maatschappijen van onderlinge bijstand
 Verzekeringslogica ; voor ziekte, ongeval, ouderdom of overlijden
2. Vakbonden
 Samenscholingsverbod tussen mensen met hetzelfde beroep, dus geheime weerstandskassen
 1857 de eerste echte vakbond
3. Coöperaties
 Economische samenwerkingsverbanden van en voor arbeiders; je wordt lid en betaalt een bijdrage
 Bv. bakkers, schoenmakers, apothekers
 Vooruit (= één van de meest legendarische coöperaties)  bakker coöperatie: hierbij konden ze levensmiddel verschaffen
4. Volkswegen
 Bevatte diverse sociaal-culturele verenigingen met een educatief en/of animatief karakter (bv. toneelclubs,
jeugdbewegingen,..)  divers, voor mannen en vrouwen en jeugden

SOCIALE KWESTIE  PROBLEMEN WERDEN ZO STERK DAT ER VANBOVEN EN ONDER ACTIE TEGENKOMT: VERZETTEN EN ORGANISEREN




2

, De founding mothers

 Vrouwen spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van het sociaak werk beroep


1864 Volkshuisvesting als
scharnier in de sociale
hulpverlening




Ontstaan FRIENDLY VISITERS : burgervrouwen die in hun vrije tijd kwetsbare gezinnen gingen bezoeken

 Bv. op huisbezoek bij armen om hen te voorzien van hulp in natura, wat elementaire ziekenzorg, goede raad brengen
 Friendly visitors zijn zich gaan organiseren/bundelen

Mary Richmond Jane Adams Octavia Hill
Social casework Settlement movement Srttlement movement
Individuele psychosociale Groepswerk en buurt- en Groepswerk en buurt- en
hulpverlening opbouwwerk opbouwwerk
Ze omschreef social casework als : De basis gelegd bij huizen waar De basis gelegd bij huizen waar
“Het verbeteren van de wisselwerking verschillende activiteiten werden verschillende activiteiten werden
tussen de mens en de omgeving” aangeboden voor groepen met aangeboden voor groepen met
zwakke mensen zwakke mensen
Er waren 2 dingen belangrijk  Vormingen  Vormingen
 De krachten van de client  Voordrachten  Voordrachten
mobiliseren  Leergangen  Leergangen
 Leefomgeving van de Er was ook ruimte voor Er was ook ruimte voor
hulpvrager toegankelijker  Animatie  Animatie
maken  Ontmoeting  Ontmoeting
 Sociaal werk is veel meer dan  Ontspanning (muziek,  Ontspanning (muziek,
individuele problemen oplossen, toneel, leeszalen,…) toneel, leeszalen,…)
het staat evengoed voor
“krachtgericht werken”
(empowerment)


Ontstaan van de verzorgingsstaat

Reactie van onderop (arbeiders, vrouwen en Vlamingen) maar ook via bovenop (de staat)

De overheid kon de ogen niet blijven sluiten voor de arbeidsproblemen

 Ze konden de klassieke taken zoals; zorgen voor de openbare orde, toezien op de naleving van de wet niet beperkt
konden blijven
 Ze moesten zich OOK gaan bezighouden met de zaken van algemeen welzijn en welvaart;
- Onderwijs
- Armenzorg
- Ziekenzorg
 De overheid evolueerde van een nachtwakersstaat tot een verzorgingsstaat

Vandaag de dag: onze samenleving wilt voor welzijn en welvaart zorgen  maar het disciplinaire,… zorgt ervoor dat
mensen niet gaan profiteren  dat willen we in onze maatschappij brengen




De huidige globale definitie

3

, SW baseert zich op principes en die principes worden ook onderbouwd door theorieën

Praktijk gebaseerd beroep

 Sociaal werk kenmerkt zich door een focus op de praktijk, dus op wat sociaal werkers doen.
 Door de toevoeging 'professioneel' of 'professional' suggereren we hogere standaarden
 Iemand professioneel noemen, wil bijna automatisch zeggen dat die goed is
MAAR om als beroepsgroep een professie te zijn, liggen de standaarden hoog en vast

De vraag die ze afstellen : is SW een beroep of een professie????? (het is een soort compromie)

Een essentialistische benadering stelt dat

 sociaal werk aan X aantal kenmerken moet voldoen wil het een professie zijn.
 Die kenmerken verwijzen naar status (professies hebben doorgaans een hogere status, bv. een advocaat of arts)

Een relationele benadering stelt dat

 sociaal werk vooral relationeel is
 het is pas in interactie met mensen dat duidelijk wordt wat sociaal werk is en waar sociaal werkers voor staan
 Doordat het in interactie gebeurt is sociaal werk dus ook veranderlijk.



SW is breed  we kunnen onze professie niet mooi aanlijnen (geen kennisbasis)

Bv. arts heeft de professie arts – bij SW is dit onduidelijker (= semi professie)  je hebt een duidelijke prioriteit maar moet
zich constant heroriënteren

Nadruk op de praktijk

SW is een praktijk gericht beroep

 Bestaat uit opgeleide sociaal werkers
 Bestaat uit burgers  richten burgerinitiatieven op om de zwakken te helpen
 Bestaat uit vrijwilligers

Het gaat hier om een dialectiek

 Er wordt veel met elkaar samengewerkt
 SW past zich aan de samenleving aan
 SOCIALE CONSTRUCTIE maakt dat we constant kunnen vernieuwen
= het is iets dat bestaat als een resultaat van menselijke interactie



gediplomeerden
Sociaal
construct burgers

vrijwilligers MANTELZORGERS

= mensen die zorg nodig hebben (bv.
dimensie, ouderdom,..)

 Krijgen hulp aangeboden door
vrijwilligers



4