Samenvatting farmacotherapie: deel centraal zenuwstelsel

Samenvatting: Farmacotherapie
I: CZS
1 Depressie (dia 1 – dia 104)
Behandeling

 Psychotherapie: Men heeft aandacht voor de relationele context, het invoelend begrijpen
van de patiënt en het luisteren.
 Farmacotherapie:
o Doel: normaliseren van stemming, interesseverlies en schuldgevoelens
o Werking: na 1-2 weken (snelste verbetering),
o Advies: Na een week gaat u zich al wat beter beginnen voelen, na 4 weken is de
werking op volle kracht.
o Opmerking: ernst van de depressie bij aanvang heeft invloed op resultaat. Placebo
effect is groot.
 Integratie: farmacotherapie ondersteund de psychotherapie. “Praten en Pillen”.

Soorten antidepressieve (zie tabel)

 Klassieke tricyclische antidepressiva
 Niet-tricyclische antidepressiva
o Serotonineheropnameremmers (SRI)
 Selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI)
 Niet-selectieve serotonineheropnameremmers
o Overige niet-tricyclische antidepressiva
 Reboxetine
 Trazondon
 Mirtazapine en mianserine
 MAO-remmer: moclobemide
 Melatoninereceptoragonist: agomelatine
 Vortioxetine.

SUPER BELANGRIJKE TABEL

,Interacties met Sint-Janskruid

 Farmacokinetisch: door enzym inducerende eigenschappen en/of P-gp stimulatie.
o Vb: Fenprocoumon, warfarine, theofylline, aprepitant, digoxine, ciclosporine,
anticonseptiva
 Farmacodynamisch: kans op serotoninesyndroom met middelen die het centraal serotonine
gehalte verhogen.

Factoren die een rol spelen bij keuze antidepressivum

 Werkzaamheid: globaal gezien is er geen verschil
 Ernst van de depressie: in kliniek opgenomen, ernstige depressieve patiënten → TCA
 Co-morbiditeit
o Angstcomponent: serotonerg TCA, SSRI, benzodiazepine (max eerste 4 weken)
 Zwangerschap: bij paroxetine (en fluoxetine) risico op congenitale hartdefecten licht
toegenomen.
 Bijwerkingen (therapietrouw)
 Prijs
 Bij bipolaire stoornis → lithiumzouten










Vraag bij 2de uitgifte van SSRI naar EPS

,Sedatie bij antidepressiva

 Vaak treedt hiervoor tolerantie op
 Een tijdelijke dosis verlaging kan helpen.
 Langzaam insluipen van dosering
 Toedienen één dosis ’s avonds
 CAVE: rijvaardigheid en reactievermogen



Activiteit van antidepressiva:

 Werkzaamheid is aangetoond bij matige tot ernstige depressies
 Werkzaamheid is het duidelijkst bij beelden met melancholische of vitale kenmerken.
 Ook bij lichte depressies, vooral deze met vitale tekens (zoals: doorslaapstoornissen,
verminderde eetlust, gestoord libido, vage pijnen)
 Werkzaam bij depressies t.g.v. een ernstige levensgebeurtenis
 Werkzaam bij chronische vormen van depressie.

Welk antidepressivum gebruiken in functie van het klinisch depressieve beeld?

Opmerking: er is geen algemene consensus, wel belangrijke tendensen.

 Angstige geagiteerde depressies: liefst eerst een antidepressivum met een snelle
anxiolytische werking en in tweede instantie een neutraal antidepressivum + anxiolyticum
(kort, enkele weken)
o Bijvoorbeeld: Amitriptyline, Dosulepine, trazodon, mianserine, mirtazapine
 Psychotische depressies: antidepressivum + antipsychoticum
 Ernstige depressies: Antidepressivum met zowel effect op het serotonine als op het
noradrenaline systeem.
o Hoge dossisen TCA, venlafaxine, mirtazapine
 Atypische depressies: zouden beter reageren op MAO-remmers

TCA’s worden best voorbehouden voor zeer ernstige depressies, resistente vormen of in geval van
recidieven.

CAVE: Bij bipolaire stemmingsstoornissen zouden ze maniforme episodes en rapid cycling in de hand
werken.

Significante verschillen tussen SSRI’s (SSRI algemeen zie tabel)

, (es)Citalopram Fluoxetine Fluvoxamine Paroxetine
 Geen significante  Inhibitie leverenzymen  Inhibitie  inhibitie
leverenzym (CYP2D6) leverenzymen levenenzymen
inhibitie  Lange T½ (CYP1A2) (CYP2D6)
 Minder veilig in  Werking komt trager op  Minder goed  meer sedatie
overdosering gang verdragen  meer seksuele
 QT-verlenging  Minste kans op  Meer GI dysfunctie
onttrekkingsreactie nevenwerkingen  meer kans op
 Meer agitatie en  minder seksuele onttrekkingsreactie
dermatologische disfunctie  (mogelijk
nevenwerkingen anticholinerg)
Ideaal voor oudere Kan bij zwangerschap en  Geen significante
mensen met borstvoeding levenenzym inhibitie
Sertraline
polymedicatie  Relatief veilig bij
borstvoeding

Farmaceutische zorg bij behandeling van depressies

 Dosering
o Aanpassen aan iedere patiënt (bejaarden, nier -en leverfunctie: dosis ↓)
o TCA en venlafaxine: insluipen (langzamer bij ouderen max. 150 mg/dag )
o Niet in sub therapeutische doseringen gebruiken!
o Liefst dagdosis in 1 gift.
 Lange halfwaardetijd (behalve venlafaxine en trazodon)
 ’s avonds (sederend)
 Indien slapeloosheid ’s morgens (SSRI)
 Nortriptyline (sec): voorkeur overdag in meerdere doses, niet na 16u
 Bij ouderen in begin van de behandeling soms 2x/dag
 CAVE zelfmoordpogingen
o TCA, MAO-remmer, Lithium
o Vooral de eerste weken van de behandeling indien geen sterke sedatieve component
aanwezig is.
o Pas op met afleveren van grotere hoeveelheden.
o SSRI: Risico op zelfmoordgedachten en automutilatie ↑ bij kinderen (ook met TCA)
 Doeltreffendheid bij kinderen niet bewezen
 CAVE: jonge kinderen

Voorlichting eerste uitgifte antidepressiva

 Vraag naar wat de dokter verteld heeft.
 Vraag waar het middel voor wordt gegeven (onderscheid met angst) en paniekstoornissen)
 Geef aan dat somberheid in het algemeen al na 1 tot 2 weken minder wordt.
 Bijwerkingen:
o Geef aan dat vanaf het begin juist wel al bijwerkingen kunnen optreden
o Geef aan wat veel voorkomende bijwerkingen zijn
o Geef aan dat de bijwerkingen na 1 tot 2 weken vaak een stuk minder worden.
o Raad de patiënt aan contact op te nemen als de bijwerkingen hinderlijk blijven.
 Geef aan dat het middel meestal voor langere tijd wordt gebruik en dat de patiënt er niet
zomaar mee mag stoppen, geef ook aan waarom dat zo is (ontrekkingsverschijnselen)