9 Somesthesie
9.1 Inleiding
Receptoren verspreid over lichaam: tast, pijn, temperatuur, jeuk en proprioceptie stimuli
detecteren op bepaalde locatie, met bepaalde intensiteit en bepaalde kwaliteit
Gemeenschappelijke element binnen deze systemen? 1e orde neuron: DRG-neuron dorsal root
ganglion (primaire sensorische cel)
Meerdere zintuigen: exteroceptie, interoceptie, proprioceptie
9.2 Tastzin
9.2.1 Huidreceptoren
Cutane low treshold mechanoreceptoren (LTM): gevoelig
voor vervorming via Piezo2 mechanosensitieve
ionenkanelen (reageren op mechanische stress), staan in
voor proprioceptie & tast
Gespecialiseerde mechanoreceptoren verbonden via
primaire afferente axonen —> 4 groepen:
- Snel (RA) of traag (SA) adapterend
o RA’s reageren op moving stimuli (spatiaal
+ temporaal) vs SA’s op constante stimuli
- Oppervlakkig (type 1 vezels) of diep (type 2
vezels) gelegen
o Type 1 verbonden met Meissner of
Merkel en hebben kleine RF’s
o Type 2 verbonden met Pacini of Ruffini en hebben grote RF’s
Gespecialiseerde mechanoreceptoren:
- Lichaampjes van Pacini
o Ajuinvormig lamellair kapsel —> snel adapterend + extreem gevoelig aan verandering
in mechanische stimulatie
o Vibratiezin: vezels vuren bij vibraties rond 300 Hz (selectiviteit van receptor voor
rapidly adapting wordt bepaald door prereceptorstructuur)
o Klinische test: stemvork
- Lichaampjes van Meissner
o In papillaire dermis van onbehaarde huid thv vingertoppen
o Discusvormige gestapelde cellen
o Gevoelig aan beperkte veranderingen
in druk en laagfrequente vibraties —>
detecteren laterale bewegingen en
staan in voor ervaren van textuur —>
voorkomen wegslippen van
voorwerpen uit handen door de
gevoeligheid aan tangentiele
bewegingen
- Schijfjes van Merkel
o In epidermis thv randen & punten
, o Gespecialiseerde afegplatte epitheelcel gekoppeld via afferent zenuwuiteinde
o Gevoelig aan constante stimulatie
o Detectie vorm, grootte en hardheid van objecten + grijpkracht
o Braille lezen, zeker in combo met RA1-vezels
In centrum vingertop zie je zweetkanaaltjes en aan de randen zie je lichaampjes van meissner. Langs
de zweetkanaaltjes liggen er typisch merkellichaampjes. Merkel en meissner zijn hier heel talrijk
aanwezig en wisselen elkaar dus af!
Onze vingerafdrukken worden bepaald door papillaire ribbels, deze structuur verhoogt de
tastgevoeligheid.
- Uiteinden van Ruffini
o Wijd verspreid
o In behaarde + onbehaarde huid
o Verbonden met collageenvezels in diepe dermis —> huid-stretch detecteren en
kinesthetische responsen vertonen
o Proprioceptie, positie vingers detecteren bij grijpen naar voorwerp, stereognosis (=
het via tast herkennen van 3D)
- Haarfollikelreceptoren
o Multipele soorten vrije zenuwuiteinden gevoelig aan deformatie & beweging van het
haartje
Microneurografie = percutane micro-elektroderegistraties om drempels en receptieve velden van
eerste orde neuronen bij de mens te bepalen —> via microstimulatie specifieke sensaties opwekken
Spatiale resolutie van somatosensorieel systeem verschilt per lichaamsdeel:
- Afh van densiteit receptoren, grootte receptieve velden, corticale representatie en specifieke
neurale mechanismen voor hoge resolutie discriminatie
- Bepalen dmv tweepuntsdiscriminatie
- Acuïteit varieert dus ifv welke plaats op het lichaam
9.2.2 Afferenten
A-afferenten = gemyeliniseerd —> exteroceptie + detectie,
discriminatie en identificatie
C-vezels = niet-gemyeliniseerd —> affectieve tastzin. CT’s
enkel in behaarde huid, ze reageren optimaal op trage
zachte strelingen. Ze projecteren naar andere gebieden in
ruggenmerg en hersenen, en hebben belangrijke autonome,
hedonische en emotionele impact
Afferenten vanuit spierspoelen en axonen in motorisch
systeem = andere classificatie
9.1 Inleiding
Receptoren verspreid over lichaam: tast, pijn, temperatuur, jeuk en proprioceptie stimuli
detecteren op bepaalde locatie, met bepaalde intensiteit en bepaalde kwaliteit
Gemeenschappelijke element binnen deze systemen? 1e orde neuron: DRG-neuron dorsal root
ganglion (primaire sensorische cel)
Meerdere zintuigen: exteroceptie, interoceptie, proprioceptie
9.2 Tastzin
9.2.1 Huidreceptoren
Cutane low treshold mechanoreceptoren (LTM): gevoelig
voor vervorming via Piezo2 mechanosensitieve
ionenkanelen (reageren op mechanische stress), staan in
voor proprioceptie & tast
Gespecialiseerde mechanoreceptoren verbonden via
primaire afferente axonen —> 4 groepen:
- Snel (RA) of traag (SA) adapterend
o RA’s reageren op moving stimuli (spatiaal
+ temporaal) vs SA’s op constante stimuli
- Oppervlakkig (type 1 vezels) of diep (type 2
vezels) gelegen
o Type 1 verbonden met Meissner of
Merkel en hebben kleine RF’s
o Type 2 verbonden met Pacini of Ruffini en hebben grote RF’s
Gespecialiseerde mechanoreceptoren:
- Lichaampjes van Pacini
o Ajuinvormig lamellair kapsel —> snel adapterend + extreem gevoelig aan verandering
in mechanische stimulatie
o Vibratiezin: vezels vuren bij vibraties rond 300 Hz (selectiviteit van receptor voor
rapidly adapting wordt bepaald door prereceptorstructuur)
o Klinische test: stemvork
- Lichaampjes van Meissner
o In papillaire dermis van onbehaarde huid thv vingertoppen
o Discusvormige gestapelde cellen
o Gevoelig aan beperkte veranderingen
in druk en laagfrequente vibraties —>
detecteren laterale bewegingen en
staan in voor ervaren van textuur —>
voorkomen wegslippen van
voorwerpen uit handen door de
gevoeligheid aan tangentiele
bewegingen
- Schijfjes van Merkel
o In epidermis thv randen & punten
, o Gespecialiseerde afegplatte epitheelcel gekoppeld via afferent zenuwuiteinde
o Gevoelig aan constante stimulatie
o Detectie vorm, grootte en hardheid van objecten + grijpkracht
o Braille lezen, zeker in combo met RA1-vezels
In centrum vingertop zie je zweetkanaaltjes en aan de randen zie je lichaampjes van meissner. Langs
de zweetkanaaltjes liggen er typisch merkellichaampjes. Merkel en meissner zijn hier heel talrijk
aanwezig en wisselen elkaar dus af!
Onze vingerafdrukken worden bepaald door papillaire ribbels, deze structuur verhoogt de
tastgevoeligheid.
- Uiteinden van Ruffini
o Wijd verspreid
o In behaarde + onbehaarde huid
o Verbonden met collageenvezels in diepe dermis —> huid-stretch detecteren en
kinesthetische responsen vertonen
o Proprioceptie, positie vingers detecteren bij grijpen naar voorwerp, stereognosis (=
het via tast herkennen van 3D)
- Haarfollikelreceptoren
o Multipele soorten vrije zenuwuiteinden gevoelig aan deformatie & beweging van het
haartje
Microneurografie = percutane micro-elektroderegistraties om drempels en receptieve velden van
eerste orde neuronen bij de mens te bepalen —> via microstimulatie specifieke sensaties opwekken
Spatiale resolutie van somatosensorieel systeem verschilt per lichaamsdeel:
- Afh van densiteit receptoren, grootte receptieve velden, corticale representatie en specifieke
neurale mechanismen voor hoge resolutie discriminatie
- Bepalen dmv tweepuntsdiscriminatie
- Acuïteit varieert dus ifv welke plaats op het lichaam
9.2.2 Afferenten
A-afferenten = gemyeliniseerd —> exteroceptie + detectie,
discriminatie en identificatie
C-vezels = niet-gemyeliniseerd —> affectieve tastzin. CT’s
enkel in behaarde huid, ze reageren optimaal op trage
zachte strelingen. Ze projecteren naar andere gebieden in
ruggenmerg en hersenen, en hebben belangrijke autonome,
hedonische en emotionele impact
Afferenten vanuit spierspoelen en axonen in motorisch
systeem = andere classificatie
