I&M Management en organisatie
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 9 Leiderschapsontwikkeling..................................................................................................3
9.2 Veranderde eisen aan zorg en welzijn..........................................................................................3
9.3 Financieel bestuur binnen een zorginstelling...............................................................................4
9.4 Zelforganisatie en sturen op vertrouwen: nieuwe vormen van organiseren en besturen............6
9.5 Nieuwe strategieën.......................................................................................................................6
Hoofdstuk 7 Coördinatie van zorg..........................................................................................................7
7.1 Inleiding............................................................................................................................................7
7.2 Coördinatie en casemanagement bij integrale zorg.....................................................................7
7.3 Zorgketens en netwerken.............................................................................................................8
7.4 Integrale zorg................................................................................................................................9
7.5 Acute ketenzorg............................................................................................................................9
7.6 Leiderschap van wijkverpleegkundige..........................................................................................9
7.7 Resumé.......................................................................................................................................10
Hoofdstuk 3 Klinisch leiderschap..........................................................................................................11
3.1 Klinisch Leiderschap....................................................................................................................11
3.2 Leiderschapsrollen van de verpleegkundige...............................................................................12
3.3 Empowerment en belangenbehartiging.....................................................................................13
3.4 Werken vanuit een verpleegkundige visie..................................................................................14
3.5 Bijhouden van ontwikkelingen....................................................................................................15
3.6 Elke verpleegkundige kan klinisch leiderschap uitoefenen.........................................................15
3.7 Resumé.......................................................................................................................................15
Hoofdstuk 6 Kwaliteit van zorg.............................................................................................................16
6.1 Inleiding......................................................................................................................................16
6.2 Nurse-sensitive outcomes..........................................................................................................16
6.3 Excellente zorg............................................................................................................................16
6.4 Kwaliteit van zorg.......................................................................................................................17
6.5 Veilige zorg.................................................................................................................................18
6.6 Methoden om kwaliteit te meten...............................................................................................19
6.7 Keurmerken................................................................................................................................21
6.8 Resumé.......................................................................................................................................21
Hoofdstuk 8 Innovatie en implementatie.............................................................................................22
8.1 inleiding......................................................................................................................................22
,Adriaansen, M., & Peters, J. (2018). Leiderschapsontwikkeling van verpleegkundigen. (1st e. 2018). Bohn Stafleu van Loghum
8.2 Transitie van zorg........................................................................................................................22
8.3 De Kern: de professional is aan zet.............................................................................................23
8.4 Het voorstellen en implementeren van veranderingen..............................................................23
8.5 Een denkmodel voor innovatie en implementatie: de 5 T’s........................................................25
Hoofdstuk 1 Verpleegkundig leiderschap.............................................................................................26
1.2 Maatschappelijke en demografische ontwikkelingen.................................................................26
1.3 Verpleegkundig leiderschap.......................................................................................................26
1.4 Leiderschapsstijlen......................................................................................................................27
1.5 Leiderschapsmodel.....................................................................................................................27
1.6 effecten van leiderschap.............................................................................................................29
1.8 resumé........................................................................................................................................29
Hoofdstuk 2 Leiderschap in (interprofessionele)teams........................................................................30
2.1 Inleiding......................................................................................................................................30
2.2 Teamsamenwerking....................................................................................................................30
2.3 Monoprofessionele verpleegkundige teams..............................................................................31
2.4 Interprofessionele teams............................................................................................................31
2.5 Zelfsturende teams.....................................................................................................................32
2.6 Resumé.......................................................................................................................................32
Hoofdstuk 4 Persoonlijk leiderschap....................................................................................................33
4.1 inleiding......................................................................................................................................33
4.2 Zich inleven in de cliënt en begrijpen.........................................................................................33
4.3 onderkennen van meerdere perspectieven bij het inleven........................................................33
4.4 Persoonlijke leiderschap: instrument ben jezelf.........................................................................33
4.5 De werkomgeving als beïnvloedend systeem.............................................................................34
4.6 resusmé......................................................................................................................................34
Hoofdstuk 5: Continue professionele ontwikkeling..............................................................................35
5.1 Inleiding......................................................................................................................................35
5.2 Klinische professionele ontwikkeling..........................................................................................35
5.3 Deelname aan de VAR................................................................................................................35
5.4 Beroepsvereniging......................................................................................................................36
5.5 Vakverenigingen.........................................................................................................................36
5.6 Individuele deskundigheidsbevordering.....................................................................................37
5.7 Werkomstandigheden................................................................................................................37
Oefentoetsvragen.................................................................................................................................38
2
,Adriaansen, M., & Peters, J. (2018). Leiderschapsontwikkeling van verpleegkundigen. (1st e. 2018). Bohn Stafleu van Loghum
Hoofdstuk 9 Leiderschapsontwikkeling
9.2 Veranderde eisen aan zorg en welzijn
De kosten stijgen van de zorg en welzijn in Nederland.
Oorzaken stijging kosten:
Vergrijzing
Inhoud van de zorg die we afnemen veranderen (zoals door innovatie)
Om te voorkomen dat de kosten in de zorg niet meer voor iedereen betaalbaar wordt is er
een bepaalde vorm van marktwerking ingevoerd.
Het kernpunt is hierbij dat zorgaanbieders (ziekenhuizen, zorginstellingen en praktijken) met
elkaar moeten controleren, met als doel dat er zo laag mogelijke prijzen te leveren tegen zo
hoog mogelijke kwaliteit.
Type professionele zorg dat iemand mag krijgen, wordt sinds 2015 bepaald door wat iemand
zelf nog kan en wat zijn mantelzorgers hierin kunnen betekenen.
Een verpleeghuis kost wel eigen bijdrage en wijkverpleging of thuiszorg niet. Dit kan mede
meespelen dat men langer thuis wilt blijven wonen.
Persoonsgebonden budget (pgb)
-> Een budget dat zowel volwassenen als kinderen met een chronische beperking of ziekte toegekend
kunnen krijgen om zelf zorgverleners in te huren voor de zorg die ze nodig hebben.
Cliënten kunnen altijd kiezen voor pgb, ongeacht welke wet zij de zorg ontvangen.
Het pgb vanuit de wlz kan bijvoorbeeld worden aangevraagd bij een zorgkantoor.
Zorgverzekeringswet (Zvw)
-> Regelt de verplichte volksverzekering voor geneeskundige zorg (basisverzekering).
Wet in 2015 uitgebreid naar wijkverpleging en extramurale behandeling.
Voor alle Nederlanders.
Wet langdurige zorg Wlz
-> regelt dat de meest kwetsbare mensen in onze samenleving de zorg krijgen die zij nodig hebben,
met aandacht voor hun individuele welzijn.
Voor alle mensen met een blijvende somatische of psychogeriatrische beperking en mensen
met blijvende verstandelijke, lichamelijke en/of zintuigelijke beperkingen die:
- permanent toezicht nodig hebben om escalatie of ernstig nadeel te voorkomen.
- 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig hebben door fysieke problemen of zware
regieproblemen.
Ook GGZ-cliënten met uitzicht op herstel die drie jaar verblijf met behandeling hebben
ontvangen vanuit de Zorgverzekeringswet, krijgen daarna toegang tot de Wlz.
Uitgevoerd door zorgaanbieders , georganiseerd in zorgkantoren.
Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) :bepaalt of iemand toegang heeft tot de Wlz, stelt
het zorgprofiel vast en legt dit vast in een indicatiebesluit.
3
, Adriaansen, M., & Peters, J. (2018). Leiderschapsontwikkeling van verpleegkundigen. (1st e. 2018). Bohn Stafleu van Loghum
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
-> ondersteunt mensen met een beperking om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen.
Meeste gemeente biedt daarbij ondersteuning die hen nodig hebben.
Voor alle mensen met beperkingen (verstandelijk, lichamelijk of psychisch), chronisch zieken,
ouderen, mensen met psychosociale problemen. Ook voor maatschappelijke opvang,
vrouwenopvang of bescherm wonen.
Aanspraak op begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en vervoer is geen recht maar
maatwerkvoorziening.
Sociale Verzekeringsbank beheert de pgb.
Jeugdwet
-> regelt de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor preventie, ondersteuning, hulp en zorg aan
jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedingsproblemen en psychische problemen en stoornissen.
Voor jeugdigen en hun opvoeders.
Ook hier aanspraak op begeleiding ect is maatvoorziening.
De nieuwe jeugdwet is een vervanging van Wet op de jeugdzorg, deel van
AWBZ ,Zorgverzekeringswet alle jeugdhulp, kinderbeschermingsmaatregelen en
jeugdreclassering.
Wetgeving financiers Eigen bijdrage
Zorgverzekeringswet Zorgverzekeraars nee
Wet langdurige zorg Zorgkantoren ja
Wet maatschappelijke gemeente Ja
ondersteuning
Jeugdwet gemeente Ja
9.3 Financieel bestuur binnen een zorginstelling
Drie stappen van besturen van zorginstelling
1. Het afsluiten van zorgcontracten (meestal is dit jaarlijks)
2. Doorvertaling van die contracten naar begroting en de richtlijnen voor afdelingen en teams.
3. Verantwoording achteraf.
De opkoper van een zorgcontract is bijvoorbeeld het zorgkantoor of de gemeente.
Basiswaarden waarover wordt onderhandeld: hoeveelheid (zorguren, zorgdagen, aantal
patiënten) en de prijs (per uur of per patiënt).
Bij extramurale zorg is aantal uren de basis om in te kopen.
Bij intramurale zorg, wanneer Wlz van toepassing is, wordt er gewerkt met zorgprofielen.
Zorgprofiel -> ook wel ZZP’s genoemd, zorgzwaartepakketten.
Zorgprofiel
-> Korte omschrijving van de zorg die nodig is en kent verschillende niveaus van intensiviteit.
- van 4 tot 10
Hoe meer zorg nodig is hoe hoger zorgprofiel/ZZP en hoe hoger de vergoeding.
Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) beslist over het zorgprofiel.
Binnen twee weken bij Spoed moet het CIZ dit beslissen en bij normale omstandigheden
hebben ze zes weken de tijd.
4
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 9 Leiderschapsontwikkeling..................................................................................................3
9.2 Veranderde eisen aan zorg en welzijn..........................................................................................3
9.3 Financieel bestuur binnen een zorginstelling...............................................................................4
9.4 Zelforganisatie en sturen op vertrouwen: nieuwe vormen van organiseren en besturen............6
9.5 Nieuwe strategieën.......................................................................................................................6
Hoofdstuk 7 Coördinatie van zorg..........................................................................................................7
7.1 Inleiding............................................................................................................................................7
7.2 Coördinatie en casemanagement bij integrale zorg.....................................................................7
7.3 Zorgketens en netwerken.............................................................................................................8
7.4 Integrale zorg................................................................................................................................9
7.5 Acute ketenzorg............................................................................................................................9
7.6 Leiderschap van wijkverpleegkundige..........................................................................................9
7.7 Resumé.......................................................................................................................................10
Hoofdstuk 3 Klinisch leiderschap..........................................................................................................11
3.1 Klinisch Leiderschap....................................................................................................................11
3.2 Leiderschapsrollen van de verpleegkundige...............................................................................12
3.3 Empowerment en belangenbehartiging.....................................................................................13
3.4 Werken vanuit een verpleegkundige visie..................................................................................14
3.5 Bijhouden van ontwikkelingen....................................................................................................15
3.6 Elke verpleegkundige kan klinisch leiderschap uitoefenen.........................................................15
3.7 Resumé.......................................................................................................................................15
Hoofdstuk 6 Kwaliteit van zorg.............................................................................................................16
6.1 Inleiding......................................................................................................................................16
6.2 Nurse-sensitive outcomes..........................................................................................................16
6.3 Excellente zorg............................................................................................................................16
6.4 Kwaliteit van zorg.......................................................................................................................17
6.5 Veilige zorg.................................................................................................................................18
6.6 Methoden om kwaliteit te meten...............................................................................................19
6.7 Keurmerken................................................................................................................................21
6.8 Resumé.......................................................................................................................................21
Hoofdstuk 8 Innovatie en implementatie.............................................................................................22
8.1 inleiding......................................................................................................................................22
,Adriaansen, M., & Peters, J. (2018). Leiderschapsontwikkeling van verpleegkundigen. (1st e. 2018). Bohn Stafleu van Loghum
8.2 Transitie van zorg........................................................................................................................22
8.3 De Kern: de professional is aan zet.............................................................................................23
8.4 Het voorstellen en implementeren van veranderingen..............................................................23
8.5 Een denkmodel voor innovatie en implementatie: de 5 T’s........................................................25
Hoofdstuk 1 Verpleegkundig leiderschap.............................................................................................26
1.2 Maatschappelijke en demografische ontwikkelingen.................................................................26
1.3 Verpleegkundig leiderschap.......................................................................................................26
1.4 Leiderschapsstijlen......................................................................................................................27
1.5 Leiderschapsmodel.....................................................................................................................27
1.6 effecten van leiderschap.............................................................................................................29
1.8 resumé........................................................................................................................................29
Hoofdstuk 2 Leiderschap in (interprofessionele)teams........................................................................30
2.1 Inleiding......................................................................................................................................30
2.2 Teamsamenwerking....................................................................................................................30
2.3 Monoprofessionele verpleegkundige teams..............................................................................31
2.4 Interprofessionele teams............................................................................................................31
2.5 Zelfsturende teams.....................................................................................................................32
2.6 Resumé.......................................................................................................................................32
Hoofdstuk 4 Persoonlijk leiderschap....................................................................................................33
4.1 inleiding......................................................................................................................................33
4.2 Zich inleven in de cliënt en begrijpen.........................................................................................33
4.3 onderkennen van meerdere perspectieven bij het inleven........................................................33
4.4 Persoonlijke leiderschap: instrument ben jezelf.........................................................................33
4.5 De werkomgeving als beïnvloedend systeem.............................................................................34
4.6 resusmé......................................................................................................................................34
Hoofdstuk 5: Continue professionele ontwikkeling..............................................................................35
5.1 Inleiding......................................................................................................................................35
5.2 Klinische professionele ontwikkeling..........................................................................................35
5.3 Deelname aan de VAR................................................................................................................35
5.4 Beroepsvereniging......................................................................................................................36
5.5 Vakverenigingen.........................................................................................................................36
5.6 Individuele deskundigheidsbevordering.....................................................................................37
5.7 Werkomstandigheden................................................................................................................37
Oefentoetsvragen.................................................................................................................................38
2
,Adriaansen, M., & Peters, J. (2018). Leiderschapsontwikkeling van verpleegkundigen. (1st e. 2018). Bohn Stafleu van Loghum
Hoofdstuk 9 Leiderschapsontwikkeling
9.2 Veranderde eisen aan zorg en welzijn
De kosten stijgen van de zorg en welzijn in Nederland.
Oorzaken stijging kosten:
Vergrijzing
Inhoud van de zorg die we afnemen veranderen (zoals door innovatie)
Om te voorkomen dat de kosten in de zorg niet meer voor iedereen betaalbaar wordt is er
een bepaalde vorm van marktwerking ingevoerd.
Het kernpunt is hierbij dat zorgaanbieders (ziekenhuizen, zorginstellingen en praktijken) met
elkaar moeten controleren, met als doel dat er zo laag mogelijke prijzen te leveren tegen zo
hoog mogelijke kwaliteit.
Type professionele zorg dat iemand mag krijgen, wordt sinds 2015 bepaald door wat iemand
zelf nog kan en wat zijn mantelzorgers hierin kunnen betekenen.
Een verpleeghuis kost wel eigen bijdrage en wijkverpleging of thuiszorg niet. Dit kan mede
meespelen dat men langer thuis wilt blijven wonen.
Persoonsgebonden budget (pgb)
-> Een budget dat zowel volwassenen als kinderen met een chronische beperking of ziekte toegekend
kunnen krijgen om zelf zorgverleners in te huren voor de zorg die ze nodig hebben.
Cliënten kunnen altijd kiezen voor pgb, ongeacht welke wet zij de zorg ontvangen.
Het pgb vanuit de wlz kan bijvoorbeeld worden aangevraagd bij een zorgkantoor.
Zorgverzekeringswet (Zvw)
-> Regelt de verplichte volksverzekering voor geneeskundige zorg (basisverzekering).
Wet in 2015 uitgebreid naar wijkverpleging en extramurale behandeling.
Voor alle Nederlanders.
Wet langdurige zorg Wlz
-> regelt dat de meest kwetsbare mensen in onze samenleving de zorg krijgen die zij nodig hebben,
met aandacht voor hun individuele welzijn.
Voor alle mensen met een blijvende somatische of psychogeriatrische beperking en mensen
met blijvende verstandelijke, lichamelijke en/of zintuigelijke beperkingen die:
- permanent toezicht nodig hebben om escalatie of ernstig nadeel te voorkomen.
- 24 uur per dag zorg in de nabijheid nodig hebben door fysieke problemen of zware
regieproblemen.
Ook GGZ-cliënten met uitzicht op herstel die drie jaar verblijf met behandeling hebben
ontvangen vanuit de Zorgverzekeringswet, krijgen daarna toegang tot de Wlz.
Uitgevoerd door zorgaanbieders , georganiseerd in zorgkantoren.
Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) :bepaalt of iemand toegang heeft tot de Wlz, stelt
het zorgprofiel vast en legt dit vast in een indicatiebesluit.
3
, Adriaansen, M., & Peters, J. (2018). Leiderschapsontwikkeling van verpleegkundigen. (1st e. 2018). Bohn Stafleu van Loghum
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
-> ondersteunt mensen met een beperking om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen.
Meeste gemeente biedt daarbij ondersteuning die hen nodig hebben.
Voor alle mensen met beperkingen (verstandelijk, lichamelijk of psychisch), chronisch zieken,
ouderen, mensen met psychosociale problemen. Ook voor maatschappelijke opvang,
vrouwenopvang of bescherm wonen.
Aanspraak op begeleiding, dagbesteding, kortdurend verblijf en vervoer is geen recht maar
maatwerkvoorziening.
Sociale Verzekeringsbank beheert de pgb.
Jeugdwet
-> regelt de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor preventie, ondersteuning, hulp en zorg aan
jeugdigen en ouders bij opgroei- en opvoedingsproblemen en psychische problemen en stoornissen.
Voor jeugdigen en hun opvoeders.
Ook hier aanspraak op begeleiding ect is maatvoorziening.
De nieuwe jeugdwet is een vervanging van Wet op de jeugdzorg, deel van
AWBZ ,Zorgverzekeringswet alle jeugdhulp, kinderbeschermingsmaatregelen en
jeugdreclassering.
Wetgeving financiers Eigen bijdrage
Zorgverzekeringswet Zorgverzekeraars nee
Wet langdurige zorg Zorgkantoren ja
Wet maatschappelijke gemeente Ja
ondersteuning
Jeugdwet gemeente Ja
9.3 Financieel bestuur binnen een zorginstelling
Drie stappen van besturen van zorginstelling
1. Het afsluiten van zorgcontracten (meestal is dit jaarlijks)
2. Doorvertaling van die contracten naar begroting en de richtlijnen voor afdelingen en teams.
3. Verantwoording achteraf.
De opkoper van een zorgcontract is bijvoorbeeld het zorgkantoor of de gemeente.
Basiswaarden waarover wordt onderhandeld: hoeveelheid (zorguren, zorgdagen, aantal
patiënten) en de prijs (per uur of per patiënt).
Bij extramurale zorg is aantal uren de basis om in te kopen.
Bij intramurale zorg, wanneer Wlz van toepassing is, wordt er gewerkt met zorgprofielen.
Zorgprofiel -> ook wel ZZP’s genoemd, zorgzwaartepakketten.
Zorgprofiel
-> Korte omschrijving van de zorg die nodig is en kent verschillende niveaus van intensiviteit.
- van 4 tot 10
Hoe meer zorg nodig is hoe hoger zorgprofiel/ZZP en hoe hoger de vergoeding.
Het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg) beslist over het zorgprofiel.
Binnen twee weken bij Spoed moet het CIZ dit beslissen en bij normale omstandigheden
hebben ze zes weken de tijd.
4
