1. Bodembestanddelen:
Vaste bestanddelen:
• Minerale bestanddelen:
Gesteenten worden afgebroken tot kleine korreltjes door verwering. De afmetingen
van deze korreltjes hangt af van het moedergesteente. Deze korrels maken de
minerale bestanddelen van de bodem. Als de korrels aan elkaar gaan kitten op
bepaalde wijze vormen ze grotere aggregaten.
• Dode organische bestanddelen:
Voor het aan elkaar kleven van korrels is humus van groot belang. Dit is een donkere
kleverige stof die ontstaat door vertering van organische stof. Humus geeft de
deeltjes een bepaalde structuur en beschermt ze tegen erosie. De dode organische
bestanddelen ontstaan door het afsterven van flora en fauna.
• Levende organische bestanddelen:
Het bodemleven bestaat uit plantenwortels, bodemdieren en bodemmicro-
organismen. Bodemdieren verkleinen en vermengen bestanddelen. Micro-organisme
zorgen voor verdere vertering.
• Vloeibare bestanddelen:
Bodemwater zit in de poriën, maar kan ook vastgehouden worden als een dunne film
door kleverige bodembestanddelen. Water is noodzakelijk voor bodemleven. Ook is
water een belangrijk oplosmiddel. Veel verbindingen lossen op en worden daardoor
bewegelijk in de bodem. Te veel water is nadelig omdat er dan niet genoeg
poriënvolume overblijft waarin zich lucht bevindt.
• Gasvormige bestanddelen:
Bodemlucht neemt het poriënvolume in dat niet door water bezet is. Hoe meer
water, hoe minder lucht en omgekeerd. Omdat bodemwater en bodemlucht
complementair zijn is er een lucht-waterhuishouding van de bodem.
Bodemvruchtbaarheid:
Chemische eigenschappen —> chemische bodemvruchtbaarheid
• Aanwezigheid voedingsstoffen
• Vastleggings- en uitwisselingsvermogen
• Zuurtegraad
Fysische eigenschappen —> fysische bodemvruchtbaarheid
• Structuur v.d. bodem
• Lucht-waterhuishouding
• Bewerkbaarheid
1
,Belangrijkste bodemmineralen:
• Kwarts
• Silicaten
Hier zijn vooral glimmers of veldspaten van belang.
Sommige glimmers zijn goed verweerbaar, andere minder. Bij verwering onder
gematigde klimaatomstandigheden ontstaat het kleimineraal illiet.
Veldspaten deelt men in naargelang de samenstelling.
o Kaliveldspaat: weinig verweerbaar
o Natriumveldspaat: goed verweerbaar
o Kalkveldspaat: zeer goed verweerbaar
o Kalknatrium veldspaat: goed verweerbaar
• Secundaire mineralen
3 groepen
o Carbonaten: zeer goed verweerbaar
o Sulfaten: goed verweerbaar
o Oxiden en hydroxiden van Fe en Al: ontstaan bij verwering van ijzer- en
aluminium houdende mineralen.
• Kleimineralen
Ontstaan door chemische verwering. Door kleimineralen heeft kleigrond zijn typische
eigenschappen (zwelvermogen, absorptie, …)
Minerale bodembestanddelen zijn samengesteld uit 8 elementen. O, Si, Al, Fe, Ca, Na, K en
Mg maken 98% van de minerale bestanddelen uit.
Verwering van mineralen:
❖ Fysische verwering: afbrokkeling van gesteente tot kleinere stukjes, de samenstelling
blijft hetzelfde.
➢ Temperatuurschommeling
➢ Water
➢ Wind
❖ Chemische verwering: verandert de samenstelling van de gesteenten, de voornaamste
verweringsfactoren zijn water en lucht.
➢ Oplossingsverschijnselen
➢ Hydratatieverschijnselen
➢ Hydrolyse-verschijnselen
➢ Oxidatie-reductieverschijnselen
❖ Biologische verwering: veroorzaakt door flora en fauna, ze spelen zowel bij chemische als
fysische verwezing een rol.
2
, Transport van verweringsproducten:
Losse materialen die door verwering zijn ontstaan en die ter plaatse blijven: sedentaat.
Losse materialen die door verwering zijn ontstaan en weggevoerd zijn en elders afgezet:
sediment.
Grondsoort en landbouwwaarde:
De landbouwwaarde van een grondsoort hangt af van de eigenschappen van de fracties.
• Zandfractie:
▪ Chemische bodemvruchtbaarheid: zwak
▪ Fysische bodemvruchtbaarheid: goed
▪ Absorptievermogen: zwak
• Slibfractie:
▪ Chemische bodemvruchtbaarheid: goed
▪ Fysische bodemvruchtbaarheid: zwak
▪ Absorptievermogen: goed
Zand, lemigzand en zandleem zijn licht gronden en zijn makkelijk te bewerken.
Klei en leem zijn zware gronden en zijn moeilijk te bewerken.
Het opbrengstvermogen van zware gronden is veel beter als dat van lichte gronden.
Dode organische bestanddelen:
Organische stof is grotendeels afkomstig van planten en wordt dus vooral geleverd door
plantenwortels, stoppels, stalmest en groenbemesting.
Organische stof en humus:
Organische stof is de verzamelnaam voor koolstofhoudende verbindingen. Het omvat dus
levende en dode organische stof.
Humus is de naam voor organische stof in een bepaald stadium van het verteringsproces.
Het verteringsproces waarbij humus gevormd wordt is humificatie.
Door humificatie komen er minerale verbindingen vrij dit is mineralisatie.
Humificatie en mineralisatie verlopen dus simultaan.
Organische stof ondergaat 4 processen:
1. Chemische afbraak: begint op de plant als bladverkleuring.
2. Mechanische afbraak: door bodemdieren.
3. Microbiële afbraak: door micro-organismen.
4. Synthese: synthese van typische humusverbindingen.
Humificatie is afhankelijk van het bodemleven.
• Organisch materiaal —> voldoende stikstof zorgt voor een vlotte vertering.
• Microklimaat —> Temperatuur en vochtigheid beïnvloeden de activiteit van de
bateriën.
• Bodem —> Verluchting en zuurtegraad.
3
Vaste bestanddelen:
• Minerale bestanddelen:
Gesteenten worden afgebroken tot kleine korreltjes door verwering. De afmetingen
van deze korreltjes hangt af van het moedergesteente. Deze korrels maken de
minerale bestanddelen van de bodem. Als de korrels aan elkaar gaan kitten op
bepaalde wijze vormen ze grotere aggregaten.
• Dode organische bestanddelen:
Voor het aan elkaar kleven van korrels is humus van groot belang. Dit is een donkere
kleverige stof die ontstaat door vertering van organische stof. Humus geeft de
deeltjes een bepaalde structuur en beschermt ze tegen erosie. De dode organische
bestanddelen ontstaan door het afsterven van flora en fauna.
• Levende organische bestanddelen:
Het bodemleven bestaat uit plantenwortels, bodemdieren en bodemmicro-
organismen. Bodemdieren verkleinen en vermengen bestanddelen. Micro-organisme
zorgen voor verdere vertering.
• Vloeibare bestanddelen:
Bodemwater zit in de poriën, maar kan ook vastgehouden worden als een dunne film
door kleverige bodembestanddelen. Water is noodzakelijk voor bodemleven. Ook is
water een belangrijk oplosmiddel. Veel verbindingen lossen op en worden daardoor
bewegelijk in de bodem. Te veel water is nadelig omdat er dan niet genoeg
poriënvolume overblijft waarin zich lucht bevindt.
• Gasvormige bestanddelen:
Bodemlucht neemt het poriënvolume in dat niet door water bezet is. Hoe meer
water, hoe minder lucht en omgekeerd. Omdat bodemwater en bodemlucht
complementair zijn is er een lucht-waterhuishouding van de bodem.
Bodemvruchtbaarheid:
Chemische eigenschappen —> chemische bodemvruchtbaarheid
• Aanwezigheid voedingsstoffen
• Vastleggings- en uitwisselingsvermogen
• Zuurtegraad
Fysische eigenschappen —> fysische bodemvruchtbaarheid
• Structuur v.d. bodem
• Lucht-waterhuishouding
• Bewerkbaarheid
1
,Belangrijkste bodemmineralen:
• Kwarts
• Silicaten
Hier zijn vooral glimmers of veldspaten van belang.
Sommige glimmers zijn goed verweerbaar, andere minder. Bij verwering onder
gematigde klimaatomstandigheden ontstaat het kleimineraal illiet.
Veldspaten deelt men in naargelang de samenstelling.
o Kaliveldspaat: weinig verweerbaar
o Natriumveldspaat: goed verweerbaar
o Kalkveldspaat: zeer goed verweerbaar
o Kalknatrium veldspaat: goed verweerbaar
• Secundaire mineralen
3 groepen
o Carbonaten: zeer goed verweerbaar
o Sulfaten: goed verweerbaar
o Oxiden en hydroxiden van Fe en Al: ontstaan bij verwering van ijzer- en
aluminium houdende mineralen.
• Kleimineralen
Ontstaan door chemische verwering. Door kleimineralen heeft kleigrond zijn typische
eigenschappen (zwelvermogen, absorptie, …)
Minerale bodembestanddelen zijn samengesteld uit 8 elementen. O, Si, Al, Fe, Ca, Na, K en
Mg maken 98% van de minerale bestanddelen uit.
Verwering van mineralen:
❖ Fysische verwering: afbrokkeling van gesteente tot kleinere stukjes, de samenstelling
blijft hetzelfde.
➢ Temperatuurschommeling
➢ Water
➢ Wind
❖ Chemische verwering: verandert de samenstelling van de gesteenten, de voornaamste
verweringsfactoren zijn water en lucht.
➢ Oplossingsverschijnselen
➢ Hydratatieverschijnselen
➢ Hydrolyse-verschijnselen
➢ Oxidatie-reductieverschijnselen
❖ Biologische verwering: veroorzaakt door flora en fauna, ze spelen zowel bij chemische als
fysische verwezing een rol.
2
, Transport van verweringsproducten:
Losse materialen die door verwering zijn ontstaan en die ter plaatse blijven: sedentaat.
Losse materialen die door verwering zijn ontstaan en weggevoerd zijn en elders afgezet:
sediment.
Grondsoort en landbouwwaarde:
De landbouwwaarde van een grondsoort hangt af van de eigenschappen van de fracties.
• Zandfractie:
▪ Chemische bodemvruchtbaarheid: zwak
▪ Fysische bodemvruchtbaarheid: goed
▪ Absorptievermogen: zwak
• Slibfractie:
▪ Chemische bodemvruchtbaarheid: goed
▪ Fysische bodemvruchtbaarheid: zwak
▪ Absorptievermogen: goed
Zand, lemigzand en zandleem zijn licht gronden en zijn makkelijk te bewerken.
Klei en leem zijn zware gronden en zijn moeilijk te bewerken.
Het opbrengstvermogen van zware gronden is veel beter als dat van lichte gronden.
Dode organische bestanddelen:
Organische stof is grotendeels afkomstig van planten en wordt dus vooral geleverd door
plantenwortels, stoppels, stalmest en groenbemesting.
Organische stof en humus:
Organische stof is de verzamelnaam voor koolstofhoudende verbindingen. Het omvat dus
levende en dode organische stof.
Humus is de naam voor organische stof in een bepaald stadium van het verteringsproces.
Het verteringsproces waarbij humus gevormd wordt is humificatie.
Door humificatie komen er minerale verbindingen vrij dit is mineralisatie.
Humificatie en mineralisatie verlopen dus simultaan.
Organische stof ondergaat 4 processen:
1. Chemische afbraak: begint op de plant als bladverkleuring.
2. Mechanische afbraak: door bodemdieren.
3. Microbiële afbraak: door micro-organismen.
4. Synthese: synthese van typische humusverbindingen.
Humificatie is afhankelijk van het bodemleven.
• Organisch materiaal —> voldoende stikstof zorgt voor een vlotte vertering.
• Microklimaat —> Temperatuur en vochtigheid beïnvloeden de activiteit van de
bateriën.
• Bodem —> Verluchting en zuurtegraad.
3
