Samenvatting persoongerichte methoden v/d criminologische interventie

H1: Relatie met justitie en hulpverlening
1.1 Inleiding
- Inleiding:

o Evenwicht tussen justitie en welzijn is broos
o Gestructureerde en gesystematiseerde samenwerking
 tussen justitie en hulpverlening is nieuw
 Regelgeving
 Samenwerkingsinitiatieven
bv: behandeling daders van seksueel misbruik, slachtofferzorg
o Moet er überhaupt een relatie zijn?
 Twee aparte ‘instituten’
 Verschillende en soms conflicterende doelstellingen en werkwijzen
o Relatie tussen J en Hvl
 noodzakelijke relatie
 Basisinstituties om rechtvaardige, solidaire samenleving
 op te bouwen en te behouden
 waarin mensen het recht hebben op menswaardig bestaan
 Plicht bij te dragen tot het respecteren en realiseren
 van sociale grondrechten van mensen
(art. 23 Grondwet)

- Operatie Kelk:

o Onderzoek betreffende seksueel misbruik in de Belgische kerk
 situatie waarin justitie en welzijn moeten samenwerken
 maar: moeizame en problematische relatie
o Leidde tot hernieuwde aandacht
 evenwicht tussen justitie en welzijn
o ‘Broze relatie’

- Justitie en HV gekenmerkt door
 intrinsieke eigenschappen:

 Doelstellingen
 Sturend mensbeeld
 Waardengebonden vs waardenvrij
 Waarheid
 Vrijwillig vs verplicht
 Beroepsgeheim en ambtsgeheim

,1.2 Doelstellingen
1.2.1 Justitie
- Justitie
 het recht:

o Reguleert het ‘samen’ leven a.d.h.v. gedragsregels (wetten)
o Democratie = streven naar evenwicht van macht.
o Legt noodzakelijke verhoudingen vast tussen:
 Burgers onderling
 Burgers en overheid
 Verschillende machten

 kader geboden waarbinnen relaties kunnen ontplooien, zonder angst
voor de ander

o Doel v/h recht:
 Oplossen van intermenselijke, waardegeladen belangenconflicten
 Met oog op behoud van veilige en geordende maatschappij
 Minimaliseren onzekerheid en maximaliseren
 gezamenlijk welzijn
 Collectieve belang primeert!
o Justitie: geheel van actoren, instituties, procedures en beleid
o Doel justitie =
 Creëren en handhaven v/d orde
 Er op toezien dat de doelstellingen v/h recht worden bewerkstelligd
 kan beroep doen op hulpmiddelen
o Hulpmiddelen: politie en strafuitvoering
 Politie: toezien op naleving van wetten/gedragsregels
 Strafuitvoering: rechterlijke beslissingen uitvoeren
 personen te bestraffen

1.2.2 Hulpverlening
- Hulpverlening:

o Doel = verhogen welzijn v/d cliënt
o Individuele belang primeert!

1.2.3 Vergelijking doelstellingen
- Vergelijking doelstellingen:

o Relatief gelijk doel: welzijn van mensen (verhogen of bewaken)
o Maar in praktijk moeizame samenwerking
o Verschil: in de operationalisering v/d doelstelling
 bereiken van welzijn behoeft een andere werkwijze

 Spanningsveld voor de criminoloog

,- Raakvlak:

o Justitie probeert persoonsgerichte aanpak
 mensen die welzijn v/d samenleving in gevaar brengen
 bijsturen
o Hvl gebruikt terugvalpreventie + programma’s gericht op resocialisatie

1.3 Het sturende mensbeeld
1.4 Waardengebonden vs. waardenvrij
- Constructieve samenwerking? Gedeeld mensbeeld nodig!

1.4.1 Recht (justitie)
- Mensbeeld binnen strafrecht (justitie)
 2 belangrijke elementen:

 Vrije wil
= actus reus
 Intentie
= mens rea

 mensen kunnen enkel gestraft worden, wanneer ze uit vrije wil en
intentioneel anderen schade hebben berokkenen. (schade die omschreven
staat in het strafrecht)
 belangrijk bij:

 Schuldig vs onschuldig
 Toerekeningsvatbaar vs ontoerekeningsvatbaar

- Visie vindt oorsprong in Verlichting:

o Vrij en doelbewust acties kiezen
o Daarna: Code Napoleon
 gedrag is het gevolg van menselijke verantwoordelijkheid en vrije wil
 gebeurt na afweging v/d morele en ethische correctheid + inschatten
v/d gevolgen

, 1.4.2 Psychologie (hulpverlening)
- Mensbeeld binnen psychologie (hulpverlening)

o Vrije wil en intentie niet altijd aanwezig
o 4 belangrijke theorieën rond menselijk gedrag
1) Psychoanalyse: vrije wil is relatief/onbewuste innerlijke conflicten
 Intenties: we denken te weten waarom we dingen doen
 maar eigenlijk kennen we maar een klein topje v/d
redenen waarom we iets doen
 Vrije wil: we zijn maar een bepaald aspect van ons
functioneren bewust
 vrije wil bestaat in onze beleving
 maar we worden gestuurd door onbewuste krachten
2) Leerpsychologie: geen studie van intentie en vrije wil
 want niet observeerbaar (S-R; S-O-R)
 We gaan alleen onderzoek doen naar dingen
 die observeerbaar zijn (stimuli en respons)
 Wat er in het hoofd v/d mensen afspeelt
 gaan we niet bestuderen (black box)
 want we kunnen daar niet aan, het is niet observeerbaar
3) Humanistische stromingen: innerlijke belevingswereld staat centraal
 mens is zichzelf actualiserend wezen
 bv: Maslow en Rogers
 Als reactie op psychoanalyse en leerpsychologie
 We gaan de aandacht juist wel richten (motivatie!!!!)
 naar innerlijke mens en alle belevingen die hij meemaakt
 Vrije wil en intentie zijn wel centrale concepten
 alles wat vanbuiten komt (eisend is, normen die worden
opgelegd)
 zijn een bedreiging voor de gezondheid en ontwikkeling
van mensen
 Relatie tussen het mensbeeld v/d humanistische stroming en
het recht brengt spanning teweeg
 omdat recht wordt gezien als iets wat je van buitenaf aan
andere mensen oplegt
 waardoor de zelfactualisatie zou geblokkeerd worden
! is een potentiele bedreiging voor zelfactualisering van
mensen !
4) Cognitivisme: mens is informatieverwerker en beslisser
 Intentie en vrije wil spelen een belangrijke rol
 Alle elementen die belangrijk zijn bij de ontwikkeling van
mensen in het kader van informatieverstrekker en beslisser
 botsen niet met centrale plaats die de vrije wil en intentie
 hebben in het recht
 (1980-…)
 GEVOLG: er is een meer systematische relatie ontstaan
tussen justitie en hulpverlening

 komt voor eerst in buurt van mensvisie in het recht!!