Samenvatting Psychologie Schakeljaar KULeuven Handelswetenschappen

MENS, SAMENLEVING EN ECONOMIE
PSYCHOLOGIE
BELONEN
1 HOE KOMT MENSELIJK GEDRAG TOT STAND?
Gedrag = alles wat mensen doel of juist niet doen

- Motorisch = het kunnen van dingen --> dingen uitvoeren: bv. kunnen drinken van een
drinkenbus
- Cognitief = het denken
- Sociaal-affectief = sociale relaties --> dingen die je voelt

Hoe gedrag beïnvloeden? Daarvoor moeten we weten war het vandaan komt

Gedragsdeterminanten:
- Psychosociale factoren
▪ Opvoeding, gezinsfactoren
▪ Vrienden, relaties
▪ Omgevingsfactoren
▪ Ervaringen en emoties
- Aanlegfactoren
▪ Erfelijkheid
▪ Persoonlijkheid, temperament
- Organische factoren
▪ Lichamelijke factoren
▪ Biochemische en hormonale factoren

 Focussen op psychosociale factoren omdat we deze kunnen beïnvloeden
 Voorbeeld: Ik ben goed in wiskunde, dit kan komen van
o Mijn opvoeding want mijn mama kon vroeger goed wiskunde.
o Of van de vrienden, wij maakten altijd samen oefeningen en daardoor begon ik dat
leuk te vinden en daardoor kon ik het goed.
o Omgeving wat kom je in de omgeving allemaal tegen om wiskunde te gebruiken?
o Ervaring bijvoorbeeld een leuke wiskunde leerkracht.
o Erfelijkheid: als de ouders beide analytisch aangelegd kan jij dat ook zijn
o Persoonlijkheid: zit in jouw

Verschillende (complementaire visies) op gedrag
Voorbeeld
Je gaat naar het werk maar het is ongelofelijk warm dus je beslist om een korte broek aan te doen. Je
komt dan aan op het werk en iemand zegt “Amai ga jij op vakantie”

 Je kan denken ooh leuk die maakt een mopje en vindt het leuk
 Of je kan denken shit die vindt dat precies toch nie oke

Door hoe je denkt ga je beslissen of je de volgende dag ook een korte broek aandoet of niet



1

,Behavioristische visie: Gedrag is alles wat we kunnen zien en dus meten. Alle menselijk gedrag is
aangeleerd en aan te leren. Hoe en wat we leren, wordt bepaald door de relatie tussen mens en
omgeving.



 Al het gedrag kan je aanleren en ook beïnvloeden. Want we kunnen er een consequentie
opzetten en hierdoor ga je erop reageren
 Stimulus: 30 graden en het is warm
 Respons: ik doe een korte broek aan
 Consequentie: beslissen of je de volgende dag nog een korte broek aandoet of niet door de
opmerking die je kreeg

Cognitivistische visie: Gedrag is meer dan wat uiterlijk waarneembaar is. Het is het resultaat van een
uniek cognitief patroon van waarneming en interpretatie van ervaringen.
 Gedrag is veel meer dan we kunnen zien
 Doordat de collega zegt “Amai ga je op vakantie” --> manier hoe je het interpreteert hangt af
van jou

Humanistische visie: De mens reageert niet enkel op zijn omgeving, maar doet dit met het doel om
zichzelf te ontwikkelen en te groeien.
 Je gaat niet enkel handelen op de manier van wat mensen zeggen. Je hebt ook als mens zelf
doelen zoals ontwikkelen en groeien

Organisatiegedrag




Maar ook:
- Link met cognitieve processen (kennis, herinneringen, verwachtingen…)
- Link met menselijke doelen die iemand wilt bereiken
 Op het werk krijg je een taak, bijvoorbeeld een rapport schrijven
 Prestatie: je gaat de taak uitvoeren
 Beloning: kan positief en negatief zijn
o +: compliment over de kleuren die je hebt gebruikt
o -: voorbeeld les bij Google docs die je niet werkte en daardoor gaat ze dat volgende
les niet meer gebruiken

Beloningen = de waardevolle dingen die aan werknemers geboden worden in ruil voor hun arbeid.
 Voorbeelden beloningen op het werk: loon, bonus, iemand die tijd maakt voor een babbel…




2

, 2 WAAROM MENSEN BELONEN OM HUN GEDRAG TE BEÏNVLOEDEN?
- Tegenstrijdige visies op mensen in organisaties
- Beloningen zijn dingen die werken om iemand te motiveren

2.1 THEORIEËN UIT MANAGEMENT
Agency theorie: In de relatie tussen een principaal (werkgever) en een agent (werknemer) zal de
werknemer bij het uitvoeren van taken voor de werkgever niet alleen de belangen van de
opdrachtgever nastreven, maar ook de eigen belangen. De werkgever moet de werknemer dus
controleren en diens gedrag beïnvloeden d.m.v. beloningen.
 Gebruiken van na de wereldoorlog tot jaren 70
 Verschil in informatie: werknemer heeft meer informatie over wat hij aan het doen is dan dat
de werkgever heeft over de werknemer (werkgever ziet niet of werknemer op Facebook zit)
 Er is een soort van belangenconflict
 Omdat er zo een conflict is moet de werkgever ervoor zorgen dat ze de werknemer belonen.
Dus ze willen het gedrag controleren vooraleer ze de beloning te geven, daarom moeten ze
bijvoorbeeld doelstellingen behalen

Stewardship theorie: De werknemer (steward) stelt zijn belangen ondergeschikt aan die van de
werkgever waardoor de werknemer gemotiveerd is om de organisatiedoelen te behalen ook zonder
beloningen.
 21ste eeuw
 Als je ergens werkt is dat ook omdat je daar graag wilt werken dus je kiest de werkgever voor
een bepaalde reden
 Belangenconflict is daarom minder groot + er is een gemeenschappelijk doel
 Werknemer wilt uit zichzelf werken en niet de andere dingen doen zoals Facebook checken
 Millennials: willen meer dan alleen werken zoals mee dingen uitwerken

2.2 THEORIEËN UIT PSYCHOLOGIE (MCGREGOR)
2 visies hoe werkgevers kunnen kijken naar werknemer

Theorie X: De aanname dat werknemers lui zijn, verantwoordelijkheid vermijden, niet loyaal zijn en
hiërarchie beloningen en controle nodig hebben.
 Werknemers zijn lui en willen enkel hun geld krijgen
 Werknemers worden gezien als iets passief die gecontroleerd en gestuurd moeten worden
 Zoals agency theorie

Theorie Y: De aanname dat werknemers creatief zijn, werken leuk vinden, verantwoordelijkheid
nastreven en hun eigen weg kunnen vinden.
 Werknemers zijn creatief en vinden werken leuk & dit niet enkel voor het geld
 Willen meedenken aan het bedrijf en willen dingen doen
 Door middel van participatie kan je al veel bereiken
 Zoals Stewardship theorie



 Boven aan agency theorie en theorie x
 Onderaan Stewardship theorie en theorie y




3