samenvatting geedragsneurowetenschappen

HFST 1: perifeer en centraal zenuwstelsel

Cellen, weefsels en organen

Wesel:

 geboren Brussel

 gekend onder naam vesalius -> grootste anatomen aller tijden

 tekeningen en beschrijvingen menselijk lichaam door dissectie van lichamen MAAR
hierdoor problemen met inquisitie WANT verzette zich tegen middeleeuws beeld waar de
ziel in de ventrikels van de hersenen zijn

 zegt dat hersenen belangrijkste orgaan zijn voor beweging en waarneming

anatomie = de biologische studie van de morfologie van organismen (orgaanstelsels of systemen bv.
Zenuwstelsel)

organen = delen van het lichaam met een specifieke functie opgebouwd uit verschillende weefseltypes

weefsel = verzameling van gespecialiseerde cellen die een gemeenschappelijke functie vervullen in het
lichaam + 3 componenten van weefsel : cellen, intercellulaire substantie en weefselvocht (bekeken in
histologie)  kijken naar de structuur

fysiologie= de studie van de levensprocessen die zich afspelen in levende wezens (processen zijn
gebaseerd op chemische samenwerking tussen moleculen) kijken naar de functie

 deze twee elkaar nodig om beide te begrijpen

 structuur van zenuwstelsel : neuroanatomie

 functie zenuwstelsel : neurofysiologie

delen van het zenuwstelsel

menselijk zenuwstelsel

- centraal zenuwstelsel

! ontvangt info van buiten het lichaam: extern OF van in het lichaam: intern afkomstig is

 hersenen

4 delen: telencephalon, diencephalon, herstenstam (medulla, pons, mensephalon),
cerebellum

 het ruggenmerg

- perifeer zenuwstelsel

! alle zenuwcellen (neuronen) of zenuwuitlopers buiten de hersenen of het ruggenmerg

! afferente zenuwen (aanvoerende): info aanvoeren door afferente zenuwen van perifere
zenuwstelsel (die zenuwen verbinden zintuigcellen in verschillende organen en weefsels met het

, centrale zenuwstelsel)  zijn sensorisch en vervoeren info van zintuigreceptoren in het lichaam
naar centrale zenuwstelsel

! efferente zenuwen (wegvoerende): sturen prikkels vanuit het centrale zenuwstelsel naar de rest
van het lichaam  zijn motorisch en transporteren impulsen van het centrale zenuwstelsel naar
spieren

 somatisch zenuwstelsel -> omvat afferente en efferente zenuwen -> zorgen dat
sensorische en motorische prikkels van en naar het centrale zenuwstelsel gaan

 autonoom zenuwstelsel -> staat in voor neurale connecties naar klieren en gladde
spieren van inwendige organen

 sympatisch zenuwstelsel

 enterisch zenuwstelsel

 parasympatsich zenuwstelsel

! craniale zenuwen = zijn zenuwen die ontspringen in de hersenen (+ als deze ook nog in verbinding zijn
met het ruggenmerg spreken ze van spinale zenuwen)

 spinale zenuwen: gemend motorisch en sensorisch

 craniale zenuwen: ofwel gemengd, ofwel enkel motorisch of sensorisch

het zenuwstelsel in beeld

delen in hersenen beschrijven door verschillende assen

- rostraal -> in richting van de neus

- caudaal -> in richting van de voeten

- ventraal/ anterieur -> posities aan de voorzijde van het lichaam (naar de buik)

- dorsaal/ posterieur -> aan de achterzijde/ rug

- lateraal -> posities meer aan de zijkant

verschillende snijvlakken/ doorsneden

- horizontaal vlak

- coronale vlak-> helft van rechts naar links

- saggitaal vlak -> helft van voor naar achter -> spiegelt de twee hersenhelften

verschillende delen van het centrale zenuwstelsel

- hersenen wegen 1.5 kg -> 2.5 procent van totale lichaamsgewicht + 100 miljard zenuwcellen

- Er is witte en grijze zenuwstof -> duiden hersenweefsel aan dat bestaat uit:

,  Zenuwverbindingen: witte stof

 Cellichamen van de zenuwcellen: grijze stof

- Buitenste schorslaag (cortex) (grijze stof)

- In diepte van hersenen: kernen van grijze stof met een specifieke functie

- Hersenen beschermd door hersenvliezen en door de schedel

- Van rostraal naar caudaal -> verschillende grote hersendelen die functioneel en anatomisch
verschillen

 Thelencephalon:

! grootste deel menselijke hersenen

! helemaal vooraan

! omvat de cerebrale hemisferen

 Diencephalon

! diencephalon + thelencephalon = procesephalon (voorhersenen)

 hersenstam

! Mesencephalon (tussenhersenen)

! Pons

! Medulla oblongata

 cerebellum (kleine hersenen)

! aangehecht op hersenstam

! veel neuronen

caudale delen hersenen sluiten aan op ruggenmerg+ hersenstam gaat over in ruggenmerg (medulla
spinalis) (omringd door ruggenmergvliezen en ruggenwervervels)

thelencephalon (grote hersenen)

bestaat uit 2 hemisferen die verbonden zijn via het corpus callosum + gescheiden door grote
longitudonale fissuur ( fissura longitudonalis cerebri)

cerebrale cortex

- opgebouwd uit grijze stof

- bevat veel bloedvaten en cellichamen van cerebrale zenuwcellen

- bestaat uit 6 lagen

, corticale oppervlak

- sterk geplooid en bevat fissuren en groeven (sulcus) en windingen

witte stof

- onder hersenschors

- bestaat uit de uitlopers van neuronen (axonen of zenuwvezels) -> info van en naar de cortex
transporteren (georganiseerd in banen of tractus)

associatievezels = verbinden verschillende delen van de cortex binnen eenzelfde hemisfeer

commissurale vezels verbinden de twee hersenhemisferen (grootste is de corpus callosum: verbind twee
hersenelften)

projectievezels= verzorgen de verbindingen tussen de hersenstam en de cortex

4 grote hersenkwabben of lobben

- frontale kwab: meest anterieur en gescheiden door fissuur van rolando (sulcus cenralis)

! betrokken bij spraak, redeneren, emoties en controle over bewegingen

! anterieure deel: prefrontale cortex: hogere geheugen en denkprocessen, emotioneel gedrag,
motivatie, planning

- partiele kwab : achter de suclus centralis

!anterieure deel: interpreteert gewaarwordingen zoals tast, pijn, temperatuur

! posterieure deel: sensorische input van de somatische en sensorische regios integreren

- temporale kwab: gescheiden door (sulcus lateralis): begrijpen van taal, gehoor, geheugen

- occipitale kwabben: ontvangen en verwerken visuele input

cerebrale cortex

je hebt een motorische en sesorische cortex

grote hersenen

- grijze stof bestaat uit cellichamen van neuronen en gliacellen

- witte stof bestaat uit zenuwlopers of axonen (omringd met myelineschede)

hersenschors = de buitenste laag van grijze stof die intens doorbloedt wordt en bestaat bij de mens
hoofdzakelijk uit een gelaagd weefsel (de neocortex/isocortex)

 neocortex: betrokken bij hogere functies bv. complexe bewegingen, infoverwerking,
redeneren, spreken..  6 lagen