Wetenschappelijke onderbouwing van het beroep 1
Inleiding
1) Historische ontwikkeling van de verpleegkunde
2) Ontwikkeling van de geneeskunde
3) Verpleegkunde volgens de wet
4) Basisprincipes m.b.t verpleegtechnieken
5) Verpleegkundig Beroepsprofiel
Florence Nightingale, de eerste verpleegkundige theoretica, omschreef dat wat
verpleegkundigen doen als: ‘to put the patient in the best condition for nature to act
upon him’
komt overeen met dat mensen het aangeboren vermogen bezitten tot groei en
zelfgenezing. De taak van de verpleegkundige is om deze vermogens te voeden en
te ondersteunen.
Algemeen beschrijven verpleegkundige modellen de verpleegkunde als:
o Een mengeling van vakbekwaamheid en wetenschap
o Holistisch (missie van de opleiding)
o Heeft betrekking op zorg
o Komt voor in verschillende omgevingen
o Heeft betrekking op gezondheidsbevordering, voorkoming van ziekte en zorg
tijdens de ziekte
Verpleegkundige kwaliteiten
o Cognitieve (intellectuele) vaardigheden
- besluitvorming, probleemoplossing en kritisch denken:
bepaald wat de beste actie is leidt tot het wenselijk resultaat
zorgvuldige, doelgerichte en vastberaden manier van denken
essentieel voor goede probleemoplossing en besluitvorming
o Creativiteit en nieuwsgierigheid
- visie en inzicht nodig
als men geen reden kan vinden waarom de activiteit word
uitgevoerd of niet kan leiden tot het wenselijk resultaat
activiteit wordt dan stopgezet
zie voorbeeld in boek p. 8
o Verpleegtechnische vaardigheden
- het winnen van vertrouwen van de patiënten om wenselijk resultaat te
bereiken
zie voorbeeld in boek p. 9
o Technologische vaardigheden
- werken met geavanceerde technologische apparatuur
vb: infuuspompen, hartmonitoren en beademhalingsmachines
meeste zijn computergestuurd
o Intermenselijke- interpersoonlijke vaardigheden
- dingen die men doet tijdens de communicatie met mensen
- luisteren, medeleven of interesse tonen
,o Culturele competentie
- verpleegkundige werkt binnen de cultuur van de patiënt voor
gezondheidsproblemen op te lossen.
- bewust van overeenkomst en verschillen tussen culturele groepen +
ontvankelijk zijn voor andere culturen
1. Historische ontwikkeling van de verpleegkunde (van 2000 - 500 v.
Chr.)
o Oorsprong van het verplegen is terug te vinden bij de oudste volkeren
o Verplegen en verzorgen = intuïtieve handeling
o Directe naasten verzorgden de zieke
o Vaak speelde de medicijnman een sleutelrol
o Babylonië:
- verbinden witte kleur met gezondheidzorg: verzorgende in witte kledij
- voeren al bepaalde handelingen uit:
vb: massage, dieet, aderlating
- toenemend begrip voor hygiëne en infectiepreventie
o Egypte:
- toenemend gebruik van gm (op basis van ervaring)
- grote belangstelling voor persoonlijke hygiëne
- eerste onderzoeksmethode:
vb: vaststellen van zwangerschap
- eerste verpleegtechnische handelingen:
vb: lavementen
o Israël:
- wetten van Mozes worden gezien als belangrijke oorsprong van de
gezondheidsleer:
vb: isolatievoorschriften (bij besmettelijke ziekten)
1. Historische ontwikkeling van de verpleegkunde (500v. Chr. – 500
na Chr.)
o Griekenland:
- gezondheidzorg en religie zijn nauw met elkaar verweven
- de eerste echte zh zijn tempelziekenhuizen
- ongeneeslijk zieken, stervenden en kraamvrouwen werden niet
verzorgd in deze tempelziekenhuizen (onrein)
- verpleegkundige handelingen: massage, geneeskrachtige baden, dieet
- voornamelijk mannen werkzaam in zh, vrouwen verzorgden thuis
- hippocrates= Vader der Geneeskunde: ook voor verpleegkunde een
belangrijk persoon
o Rome:
- Romeinen overwonnen de Grieken en importeerden hun kennis
- betere voorziening: badhuizen, rioleringsstelsels, watervoorziening
- esculaapteken:
is genoemd naar Aesculapius, de romeinse benaming voor de
Griekse god van de geneeskunst Asclepius
,1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Middeleeuwen
(500- 1100)
o val van het Romeinse rijk: geneeskunde in verval
cfr. ‘duistere middeleeuwen’
- ziek worden door het ‘boze oog’
- verbod voor kloosterlingen om te snijden in het lichaam
o 1000 na Chr.:
- eerste verpleegorden voor leken (niet-geestelijken)
- lepra en pestplagen spelen een rol bij de ontwikkeling van de
gezondheidszorg
o Christelijke periode
- vrouw kreeg bepaalde functies toegewezen in het openbaar leven
- diaconessen: eerste wijkverpleegkundigen
- verpleging= teken van naastenliefde
- eerste bisschoppen gaven binnen hun verblijf onderdak aan de
behoeftigen
- wegens toenemende behoeften worden eerste gasthuizen gebouwd
1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Renaissance
(1500- 1600)
o Maatschappelijke heropleving neemt schuchtere start tijdens de Renaissance
o Een grote rol speelt de opkomst van
- het humanisme
- de kerkhervorming
- de boekdrukkunst
o Het humanisme:
- mens als individu
- patiënten opdelen in categorieën (pestlijders, geestenziekten)
- verschuiving algemene zorg naar gedifferentieerde zorg
o De kerkvorming:
- veel kloostergasthuizen werden opgeheven en/of overgenomen door
de burgerij
- Vincent de Paul (Frankrijk): opleiding verplegende
o De boekdrukkunst:
- verspreiding (medische) wetenschap
o Verpleegkundig handelen voornamelijk gericht op verzorgen
- opmaken van bedden
- uitdelen van eten
- helpen van de chirurgijn (bv: aderlatingen)
- gebruik van zalven en pleisters
- het geven van klysma’s
1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde (1700- 1800)
o tijd van het rationalisme
o de zorg van welgestelde zieken vond thuis plaats
o alleen de armste zieken gingen naar het gasthuis
o sterftecijfer in het gasthuis: 25%
, 1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Florence
Nightingale (1820- 1910)
o Florence Nightingale zorgde voor de erkenning van het verplegen als
volwaardig beroep voor ‘beschaafde’ vrouwen
o Verpleegkunde werd gezien als een roeping
o Boek ‘Notes on Nursing’ 6 punten waarop men voor een goede gezondheid
moet letten:
- licht en lucht
- eten en drinken
- slapen en waken
- beweging en rust
- afscheiding en uitscheiding
- gemoedsbeweging
1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Moderne tijd (1950-
nu)
o Jaren 50: ‘de roeping’ verdwijnt als inspiratiebron om in de zorg te werken
o Meer aandacht voor de verpleegtechnieken
o Verpleegkunde wordt meer functioneel: afstand tussen patiënt en
verpleegkundige (mentaal en fysiek)
o Meer mannen in de verpleging: in de jaren 60 werd het begrip verpleegster
vervangen door verpleegkundige
o In jaren 70 komt reactie op afstandelijke benadering
- opkomst van de sociale en menswetenschappen
meer aandacht voor de psychosociale kant van de zorg
- toenemende aandacht voor theorieontwikkeling en professionalisering
van het verpleegkundig beroep
patiënt wordt steeds meer benaderd vanuit een holistisch visie
o In de jaren 80
- opkomst van het methodisch/ wetenschappelijk en toch patiëntgericht
verplegen
o Vanaf 2000 neemt de invloed van de wetenschap binnen verpleegkundig
beroep toe:
- opkomst van de Nurse Practitioner
- invloed van Evidence Based Practice
- master verpleegkunde en vroedkunde
2) Evolutie van de geneeskunde
Heropleving neemt schuchtere start tijdens Renaissance
o Andreas Vesalius (1514°- 1564+): anatomie
o Wiliam Harvey (1578°- 1657+): fysiologie
o Ambroize Paré (1509°- 1590+):
- verbeterde wondbehandeling
- ontdekte een methode om bloedvaten af te binden
- beschreef de ‘kering op de voet’
o Ignaz Semmelweis (1818°- 1865+): handhygiëne en overdracht micro-
organisme
o Louis Pasteur (1822°- 1895+): microbioloog sterilisatie en preventie van ziekte
Inleiding
1) Historische ontwikkeling van de verpleegkunde
2) Ontwikkeling van de geneeskunde
3) Verpleegkunde volgens de wet
4) Basisprincipes m.b.t verpleegtechnieken
5) Verpleegkundig Beroepsprofiel
Florence Nightingale, de eerste verpleegkundige theoretica, omschreef dat wat
verpleegkundigen doen als: ‘to put the patient in the best condition for nature to act
upon him’
komt overeen met dat mensen het aangeboren vermogen bezitten tot groei en
zelfgenezing. De taak van de verpleegkundige is om deze vermogens te voeden en
te ondersteunen.
Algemeen beschrijven verpleegkundige modellen de verpleegkunde als:
o Een mengeling van vakbekwaamheid en wetenschap
o Holistisch (missie van de opleiding)
o Heeft betrekking op zorg
o Komt voor in verschillende omgevingen
o Heeft betrekking op gezondheidsbevordering, voorkoming van ziekte en zorg
tijdens de ziekte
Verpleegkundige kwaliteiten
o Cognitieve (intellectuele) vaardigheden
- besluitvorming, probleemoplossing en kritisch denken:
bepaald wat de beste actie is leidt tot het wenselijk resultaat
zorgvuldige, doelgerichte en vastberaden manier van denken
essentieel voor goede probleemoplossing en besluitvorming
o Creativiteit en nieuwsgierigheid
- visie en inzicht nodig
als men geen reden kan vinden waarom de activiteit word
uitgevoerd of niet kan leiden tot het wenselijk resultaat
activiteit wordt dan stopgezet
zie voorbeeld in boek p. 8
o Verpleegtechnische vaardigheden
- het winnen van vertrouwen van de patiënten om wenselijk resultaat te
bereiken
zie voorbeeld in boek p. 9
o Technologische vaardigheden
- werken met geavanceerde technologische apparatuur
vb: infuuspompen, hartmonitoren en beademhalingsmachines
meeste zijn computergestuurd
o Intermenselijke- interpersoonlijke vaardigheden
- dingen die men doet tijdens de communicatie met mensen
- luisteren, medeleven of interesse tonen
,o Culturele competentie
- verpleegkundige werkt binnen de cultuur van de patiënt voor
gezondheidsproblemen op te lossen.
- bewust van overeenkomst en verschillen tussen culturele groepen +
ontvankelijk zijn voor andere culturen
1. Historische ontwikkeling van de verpleegkunde (van 2000 - 500 v.
Chr.)
o Oorsprong van het verplegen is terug te vinden bij de oudste volkeren
o Verplegen en verzorgen = intuïtieve handeling
o Directe naasten verzorgden de zieke
o Vaak speelde de medicijnman een sleutelrol
o Babylonië:
- verbinden witte kleur met gezondheidzorg: verzorgende in witte kledij
- voeren al bepaalde handelingen uit:
vb: massage, dieet, aderlating
- toenemend begrip voor hygiëne en infectiepreventie
o Egypte:
- toenemend gebruik van gm (op basis van ervaring)
- grote belangstelling voor persoonlijke hygiëne
- eerste onderzoeksmethode:
vb: vaststellen van zwangerschap
- eerste verpleegtechnische handelingen:
vb: lavementen
o Israël:
- wetten van Mozes worden gezien als belangrijke oorsprong van de
gezondheidsleer:
vb: isolatievoorschriften (bij besmettelijke ziekten)
1. Historische ontwikkeling van de verpleegkunde (500v. Chr. – 500
na Chr.)
o Griekenland:
- gezondheidzorg en religie zijn nauw met elkaar verweven
- de eerste echte zh zijn tempelziekenhuizen
- ongeneeslijk zieken, stervenden en kraamvrouwen werden niet
verzorgd in deze tempelziekenhuizen (onrein)
- verpleegkundige handelingen: massage, geneeskrachtige baden, dieet
- voornamelijk mannen werkzaam in zh, vrouwen verzorgden thuis
- hippocrates= Vader der Geneeskunde: ook voor verpleegkunde een
belangrijk persoon
o Rome:
- Romeinen overwonnen de Grieken en importeerden hun kennis
- betere voorziening: badhuizen, rioleringsstelsels, watervoorziening
- esculaapteken:
is genoemd naar Aesculapius, de romeinse benaming voor de
Griekse god van de geneeskunst Asclepius
,1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Middeleeuwen
(500- 1100)
o val van het Romeinse rijk: geneeskunde in verval
cfr. ‘duistere middeleeuwen’
- ziek worden door het ‘boze oog’
- verbod voor kloosterlingen om te snijden in het lichaam
o 1000 na Chr.:
- eerste verpleegorden voor leken (niet-geestelijken)
- lepra en pestplagen spelen een rol bij de ontwikkeling van de
gezondheidszorg
o Christelijke periode
- vrouw kreeg bepaalde functies toegewezen in het openbaar leven
- diaconessen: eerste wijkverpleegkundigen
- verpleging= teken van naastenliefde
- eerste bisschoppen gaven binnen hun verblijf onderdak aan de
behoeftigen
- wegens toenemende behoeften worden eerste gasthuizen gebouwd
1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Renaissance
(1500- 1600)
o Maatschappelijke heropleving neemt schuchtere start tijdens de Renaissance
o Een grote rol speelt de opkomst van
- het humanisme
- de kerkhervorming
- de boekdrukkunst
o Het humanisme:
- mens als individu
- patiënten opdelen in categorieën (pestlijders, geestenziekten)
- verschuiving algemene zorg naar gedifferentieerde zorg
o De kerkvorming:
- veel kloostergasthuizen werden opgeheven en/of overgenomen door
de burgerij
- Vincent de Paul (Frankrijk): opleiding verplegende
o De boekdrukkunst:
- verspreiding (medische) wetenschap
o Verpleegkundig handelen voornamelijk gericht op verzorgen
- opmaken van bedden
- uitdelen van eten
- helpen van de chirurgijn (bv: aderlatingen)
- gebruik van zalven en pleisters
- het geven van klysma’s
1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde (1700- 1800)
o tijd van het rationalisme
o de zorg van welgestelde zieken vond thuis plaats
o alleen de armste zieken gingen naar het gasthuis
o sterftecijfer in het gasthuis: 25%
, 1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Florence
Nightingale (1820- 1910)
o Florence Nightingale zorgde voor de erkenning van het verplegen als
volwaardig beroep voor ‘beschaafde’ vrouwen
o Verpleegkunde werd gezien als een roeping
o Boek ‘Notes on Nursing’ 6 punten waarop men voor een goede gezondheid
moet letten:
- licht en lucht
- eten en drinken
- slapen en waken
- beweging en rust
- afscheiding en uitscheiding
- gemoedsbeweging
1) historische ontwikkeling van de verpleegkunde Moderne tijd (1950-
nu)
o Jaren 50: ‘de roeping’ verdwijnt als inspiratiebron om in de zorg te werken
o Meer aandacht voor de verpleegtechnieken
o Verpleegkunde wordt meer functioneel: afstand tussen patiënt en
verpleegkundige (mentaal en fysiek)
o Meer mannen in de verpleging: in de jaren 60 werd het begrip verpleegster
vervangen door verpleegkundige
o In jaren 70 komt reactie op afstandelijke benadering
- opkomst van de sociale en menswetenschappen
meer aandacht voor de psychosociale kant van de zorg
- toenemende aandacht voor theorieontwikkeling en professionalisering
van het verpleegkundig beroep
patiënt wordt steeds meer benaderd vanuit een holistisch visie
o In de jaren 80
- opkomst van het methodisch/ wetenschappelijk en toch patiëntgericht
verplegen
o Vanaf 2000 neemt de invloed van de wetenschap binnen verpleegkundig
beroep toe:
- opkomst van de Nurse Practitioner
- invloed van Evidence Based Practice
- master verpleegkunde en vroedkunde
2) Evolutie van de geneeskunde
Heropleving neemt schuchtere start tijdens Renaissance
o Andreas Vesalius (1514°- 1564+): anatomie
o Wiliam Harvey (1578°- 1657+): fysiologie
o Ambroize Paré (1509°- 1590+):
- verbeterde wondbehandeling
- ontdekte een methode om bloedvaten af te binden
- beschreef de ‘kering op de voet’
o Ignaz Semmelweis (1818°- 1865+): handhygiëne en overdracht micro-
organisme
o Louis Pasteur (1822°- 1895+): microbioloog sterilisatie en preventie van ziekte
