Tekstbespreking Gustav Radbruch
Achtergrond
- 19e-20e E.
- Verdediger rechtspositivisme
- Past wetgeving aan zodat vrouwen ook toegang hebben tot het rechtssysteem
Tekst “Wettelijk onrecht en bovenwettelijk recht”
- 1 van de kantelmomenten over de manieren hoe over het recht wordt gedacht
Radbruch formule
- “In de regel geldt het positieve (afgekondigde) recht altijd, zelfs als het een onrechtvaardige
inhoud heeft, tenzij de kloof tussen gerechtigheid en rechtszekerheid onverdraaglijk groot
wordt, dan moet de rechtszekerheid wijken voor de gerechtigheid”
- Centrale begrippen: gerechtigheid – rechtszekerheid – doelmatigheid
2 principes
- Bevel is bevel
- Wet is wet: DE uitdrukking v/h rechtspositivisme dat het Duitse (en verdere) rechtsdenken
beheerst
Wettelijk onrecht was daarom evenals bovenrechtelijk recht een interne tegenspraak
Wetmatigheid, streven naar rechtvaardigheid, rechtszekerheid = vereisten v. elk rechtssysteem
Dit ontbrak tijdens tijd v. Hitler
Gn objectiviteit meer maar willekeur bij de interpretatie v. regels
Ook rechters zelf kunnen hier als moordenaars beschouwd w.
- Hij laat duidelijk blijken dat hij begrijpt dat het recht een instrument is dat vatbaar is voor
misbruik, waaruit men kan concluderen dat een hogere orde vereist is om dit te vermijden
“Wij beroepen ons op de mensenrechten, die boven alle geschreven rechtsregels staan, op het
onvervreemdbare, eeuwenoude recht dat misdadige bevelen van onmenselijke tirannen geldigheid
ontzegt.” (p.80)
- Verwijzing naar Antigone
- Beroep op bovenmenselijke wetten die boven alle geschreven normen staan
- UVRM & Handvest bestonden nog nt
“Het positivisme heeft inderdaad met zijn overtuiging ‘wet is wet’ de Duitse juristenstand weerloos
gemaakt tegen wetten van willekeurige en misdadige inhoudt.” (p. 82, 1 e zin)
- Recht heeft meer nodig dan alleen maar recht: vereist een bredere context
“Daarbij is het positivisme helemaal niet in staat uit eigen kracht de geldigheid van wetten te
funderen” (p. 82, 2e zin)
- Probleem v. positivisme is dat het nt in staat is de geldigheid v. zijn wetten weer te geven
Men moet die geldigheid boven het positivisme zoeken. Kelsen gaat deze zin proberen te
ontkrachten
1
,“Maar op macht …” (p. 82)
- Behoren als een moreel moeten
- Kwestie v/h handhaven heeft te maken met gedwongen zijn en dat gaat hij nt ontkennen
“Toegegeven, één waarde …” (p. 82)
- Paradox v. rechtspositivisme
- Wil zich losmaken van andere beschouwingen, maar kan er nt onderuit dat het door te
steunen op de wet al een bepaalde waarde aantoont. Waarde speelt dus sowieso een rol
- Volstrekte scheiding tussen waarden is nt realistisch. Gerechtigheid, rechtszekerheid en
doelmatigheid vertonen hier een interactie
“Geenszins is recht …” (p. 82)
- Zoeken naar nuttigheid, rechtszekerheid, doelmatigheid en rechtvaardigheid
“Waar een tegenstelling ontstaat tussen …” (p. 82)
- Innerlijke tegenspraak in het recht waarvan we moeten zorgen dat het nt escaleert. Conflict
tussen schijnbare en werkelijke rechtvaardigheid vermijden
“Het conflict tussen de rechtvaardigheid en de rechtszekerheid …” (p. 82)
- Radbruch-formule
- Een onrechtvaardige wet kan geldig zijn. Enkel wnr de afstand tussen rechtvaardigheid en
rechtszekerheid ondragelijk groot wordt, kan je de wet opzij schuiven
“Aan deze maatstaf gemeten …” (p. 83)
- Het was gn recht dus we kunnen er gn juridische gevolgen aan verbinden
“De meest prominente eigenschap …” (p. 83)
- Nu toepasbaar op Trump
“Het mag niet miskend worden …” (p. 84)
- Willen we ooit vermijden dat zoiets nog opnieuw gebeurt, is het weerleggen v/h
rechtspositivisme van het grootste belang
“Tegenover het wettelijk onrecht…” (p. 84)
- Grote opdracht is hoe dat we het kunnen vermijden in de toekomst
- Werkelijkheid moet gedisconteerd w.
- Nastreven v/d 3 begrippen
“…” (p. 86)
- De onafhankelijkheid v/d rechter mag nt afhangen v. andere principes. Dit zou de
rechtszekerheid in het gedrang brengen
- De mate waarin het recht de mensenrechten erkent te meten door de harmonie tussen de 3
principes
2
, Tekstbespreking Kelsen: Law and nature
1. The pure theory
Enige doel v. rechtstheorie: wat en hoe het recht is, nt wat het hoort te zijn
Het is een loutere beschrijving v/h recht, zonder externe elementen
V. The dynamic aspect of law
a) The meaning of the search for the reason for validity
p. 193:
- De rechtsorde is een normatieve orde, maar gn morele orde
- Juridische normen zijn gedragsregulerend
Dwingen mensen in een bepaalde richting
Waar komt dit vermogen om te dwingen vandaan?
- De geldigheid v. juridische normen kan je nt afleiden uit feiten
Feiten zoals empirische feiten, politieke consensus …
- Fundamenteel onderscheid tss. ‘zijn’ en ‘moeten’
- Juridische normen ontlenen hun geldigheid aan andere normen
Kan nt oneindig doorgaan
= “The reason for the validity of a norm can only be the validity of another norm”
p. 194:
- Nt tot de toevallige historische omstandigheden moeten we ons richten
- Kelsen gebruikt basiswetten v/d logica (werkt met major, minor, conclusie)
Je kan alleen de geldigheid v/e norm hebben als deze in de premisse zit
Je kan alleen maar geldigheid in een conclusie hebben als deze ook in de major v/d
redenering zit
- Normen komen nt uit de werkelijkheid, maar v/e instantie die gerechtigd is om normen uit te
vaardigen
Wat is de bevoegdheid v. degene die bevel uitdrukt?
Validiteit komt voort uit een autoriteit die daarvoor gemachtigd is
- Rule of law = degene die het uitvaardigt, is ook gebonden aan deze regels
Subject en object vallen samen
- “Presupposed” = voorondersteld, hypothese
Veronderstellen dat we eindigen met een norm die als hoogste beschouwd wordt
= anders kom je terecht in een regressus ad finitum
p. 195:
- Grundnorm (“basic norm”): moet zodanig zijn dat het nt in vraag gesteld kan w.
Waaruit de rest wordt afgeleid en die zelf nt afgeleid kan zijn uit iets anders
3
Achtergrond
- 19e-20e E.
- Verdediger rechtspositivisme
- Past wetgeving aan zodat vrouwen ook toegang hebben tot het rechtssysteem
Tekst “Wettelijk onrecht en bovenwettelijk recht”
- 1 van de kantelmomenten over de manieren hoe over het recht wordt gedacht
Radbruch formule
- “In de regel geldt het positieve (afgekondigde) recht altijd, zelfs als het een onrechtvaardige
inhoud heeft, tenzij de kloof tussen gerechtigheid en rechtszekerheid onverdraaglijk groot
wordt, dan moet de rechtszekerheid wijken voor de gerechtigheid”
- Centrale begrippen: gerechtigheid – rechtszekerheid – doelmatigheid
2 principes
- Bevel is bevel
- Wet is wet: DE uitdrukking v/h rechtspositivisme dat het Duitse (en verdere) rechtsdenken
beheerst
Wettelijk onrecht was daarom evenals bovenrechtelijk recht een interne tegenspraak
Wetmatigheid, streven naar rechtvaardigheid, rechtszekerheid = vereisten v. elk rechtssysteem
Dit ontbrak tijdens tijd v. Hitler
Gn objectiviteit meer maar willekeur bij de interpretatie v. regels
Ook rechters zelf kunnen hier als moordenaars beschouwd w.
- Hij laat duidelijk blijken dat hij begrijpt dat het recht een instrument is dat vatbaar is voor
misbruik, waaruit men kan concluderen dat een hogere orde vereist is om dit te vermijden
“Wij beroepen ons op de mensenrechten, die boven alle geschreven rechtsregels staan, op het
onvervreemdbare, eeuwenoude recht dat misdadige bevelen van onmenselijke tirannen geldigheid
ontzegt.” (p.80)
- Verwijzing naar Antigone
- Beroep op bovenmenselijke wetten die boven alle geschreven normen staan
- UVRM & Handvest bestonden nog nt
“Het positivisme heeft inderdaad met zijn overtuiging ‘wet is wet’ de Duitse juristenstand weerloos
gemaakt tegen wetten van willekeurige en misdadige inhoudt.” (p. 82, 1 e zin)
- Recht heeft meer nodig dan alleen maar recht: vereist een bredere context
“Daarbij is het positivisme helemaal niet in staat uit eigen kracht de geldigheid van wetten te
funderen” (p. 82, 2e zin)
- Probleem v. positivisme is dat het nt in staat is de geldigheid v. zijn wetten weer te geven
Men moet die geldigheid boven het positivisme zoeken. Kelsen gaat deze zin proberen te
ontkrachten
1
,“Maar op macht …” (p. 82)
- Behoren als een moreel moeten
- Kwestie v/h handhaven heeft te maken met gedwongen zijn en dat gaat hij nt ontkennen
“Toegegeven, één waarde …” (p. 82)
- Paradox v. rechtspositivisme
- Wil zich losmaken van andere beschouwingen, maar kan er nt onderuit dat het door te
steunen op de wet al een bepaalde waarde aantoont. Waarde speelt dus sowieso een rol
- Volstrekte scheiding tussen waarden is nt realistisch. Gerechtigheid, rechtszekerheid en
doelmatigheid vertonen hier een interactie
“Geenszins is recht …” (p. 82)
- Zoeken naar nuttigheid, rechtszekerheid, doelmatigheid en rechtvaardigheid
“Waar een tegenstelling ontstaat tussen …” (p. 82)
- Innerlijke tegenspraak in het recht waarvan we moeten zorgen dat het nt escaleert. Conflict
tussen schijnbare en werkelijke rechtvaardigheid vermijden
“Het conflict tussen de rechtvaardigheid en de rechtszekerheid …” (p. 82)
- Radbruch-formule
- Een onrechtvaardige wet kan geldig zijn. Enkel wnr de afstand tussen rechtvaardigheid en
rechtszekerheid ondragelijk groot wordt, kan je de wet opzij schuiven
“Aan deze maatstaf gemeten …” (p. 83)
- Het was gn recht dus we kunnen er gn juridische gevolgen aan verbinden
“De meest prominente eigenschap …” (p. 83)
- Nu toepasbaar op Trump
“Het mag niet miskend worden …” (p. 84)
- Willen we ooit vermijden dat zoiets nog opnieuw gebeurt, is het weerleggen v/h
rechtspositivisme van het grootste belang
“Tegenover het wettelijk onrecht…” (p. 84)
- Grote opdracht is hoe dat we het kunnen vermijden in de toekomst
- Werkelijkheid moet gedisconteerd w.
- Nastreven v/d 3 begrippen
“…” (p. 86)
- De onafhankelijkheid v/d rechter mag nt afhangen v. andere principes. Dit zou de
rechtszekerheid in het gedrang brengen
- De mate waarin het recht de mensenrechten erkent te meten door de harmonie tussen de 3
principes
2
, Tekstbespreking Kelsen: Law and nature
1. The pure theory
Enige doel v. rechtstheorie: wat en hoe het recht is, nt wat het hoort te zijn
Het is een loutere beschrijving v/h recht, zonder externe elementen
V. The dynamic aspect of law
a) The meaning of the search for the reason for validity
p. 193:
- De rechtsorde is een normatieve orde, maar gn morele orde
- Juridische normen zijn gedragsregulerend
Dwingen mensen in een bepaalde richting
Waar komt dit vermogen om te dwingen vandaan?
- De geldigheid v. juridische normen kan je nt afleiden uit feiten
Feiten zoals empirische feiten, politieke consensus …
- Fundamenteel onderscheid tss. ‘zijn’ en ‘moeten’
- Juridische normen ontlenen hun geldigheid aan andere normen
Kan nt oneindig doorgaan
= “The reason for the validity of a norm can only be the validity of another norm”
p. 194:
- Nt tot de toevallige historische omstandigheden moeten we ons richten
- Kelsen gebruikt basiswetten v/d logica (werkt met major, minor, conclusie)
Je kan alleen de geldigheid v/e norm hebben als deze in de premisse zit
Je kan alleen maar geldigheid in een conclusie hebben als deze ook in de major v/d
redenering zit
- Normen komen nt uit de werkelijkheid, maar v/e instantie die gerechtigd is om normen uit te
vaardigen
Wat is de bevoegdheid v. degene die bevel uitdrukt?
Validiteit komt voort uit een autoriteit die daarvoor gemachtigd is
- Rule of law = degene die het uitvaardigt, is ook gebonden aan deze regels
Subject en object vallen samen
- “Presupposed” = voorondersteld, hypothese
Veronderstellen dat we eindigen met een norm die als hoogste beschouwd wordt
= anders kom je terecht in een regressus ad finitum
p. 195:
- Grundnorm (“basic norm”): moet zodanig zijn dat het nt in vraag gesteld kan w.
Waaruit de rest wordt afgeleid en die zelf nt afgeleid kan zijn uit iets anders
3
