Grondslagen van het recht
Les 1: 28/9/2022
Les 2: 12/10/2022
Les 3: 19/10/2022
Les 4: 26/10/2022
Les 5: 9/11/2022
Les 6: 16/11/2022
Les 7: 23/11/2022
Les 8: 30/11/2022 (enkel tekstbespreking)
Les 9: 7/12/2022
Les 10: 14/12/2022
Les 11: 21/12/2022
Wat is recht?
- Conflicterende waarden
- Conflicterende aanspraken
- Conflicterende verwachtingen: eigen individuele verwachtingen en die als burger
Regels
1. Wie is bevoegd om regels uit te vaardigen? Wat geeft hem de bevoegdheid om regels
op te leggen? Vanwaar komt die bevoegdheid?
2. Waardoor mag je je laten leiden als regels geïnterpreteerd moeten w?
3. Geheel v. regels die in een hiërarchisch systeem zitten
Antigone
- Moeten we ons houden aan de geldende wetten v/d samenleving of zijn er hogere
principes?
- Is het juridische op zich genoeg of spelen er andere motieven op de achtergrond een
rol?
2 Stromingen
1. Natuurrecht
- Al die posities waarin men erkent dat er een soort intrinsieke band is tussen recht
en iets erbuiten (maatschappelijke waarden, hogere normen)
- Noch recht (het is gn positief recht), noch natuur (iets wat zich buiten afspeelt:
biologie)
- Wat betekent natuur dan wel: het gaat om iets wat ons als mensen te boven
gaat, ordening die boven ons staat, datgene wat men nt zelf kan veranderen
- Hogere normen die nt zomaar te veranderen zijn, die mede de basis vormen voor
het geldende positieve recht
1
, - Is vandaag in onbruik geraakt:
- Onduidelijke term: verwijst naar een kluwen v. betekenissen, vatbaar voor
interpretatie; is allesbehalve behulpzaam voor functionering v/h recht
- “Hogere normen”: zijn er zulke normen? Welke zijn dit? Zijn die bruikbaar in
de context v/h recht?
Voorbeeld: Natuurrecht gekoppeld aan het christendom
- Etiam si: “Zelfs indien God nt bestaat, dan nog zou het natuurrecht bestaan”
< Hugo Grotius
2. Rechtspositivisme
- Gn verband tussen recht en rechtvaardigheid: geldigheid v. regels is afhankelijk v.
procedures en nt van morele normen of maatschappelijke condities
- Bevelstheorie (Austin): het recht is een regel die iets oplegt, indien je er je nt aan
houdt volgt er een sanctie
Recht is gekoppeld aan iets buiten het recht: macht, politieke besluit-
vorming
- “Positivisme”:
- Alles zo wetenschappelijk mogelijk benaderen, de referentie naar positieve
wetenschap
- Bevat optimisme, vooruitgangsidee. Het idee dat we dankzij wetenschap,
ontwikkeling v. techniek en industrie evolueren naar een betere wereld
- We moeten het recht even wetenschappelijk gaan bestuderen als we met de
natuur gedaan hebben
- Verklaring belang v/d wetenschap: je kan het bewijzen. Moderne wetenschappen
werden succesvol door de wiskunde
Als het recht wetenschappelijk wilt w., moet het dan de wiskunde
omarmen?
- Innerlijke paradox: wil de grote normen en waarden v/h natuurrecht weg, maar
de grote principes v/h rechtspositivisme ontstaan uit de samenleving
Wet v/d 3 stadia = gedachte dat alle culturen/individuen 3 stadia doorlopen, dit
is een positieve ontwikkeling
1. Mythische, theologische stadia: de mens verklaart de wereld door te
verwijzen naar een hogere orde
2. Filosofische, metafysische fase: i.p.v. te verwijzen naar verhalen v. goden
gaat men proberen rationele verklaringen te geven door abstracte termen
Overgang v. 1 naar 2 wordt als een crisis omschreven. Je raakt het
vertrouwen kwijt en de toekomst is onzeker
3. Wetenschappelijke stadia: je verklaart de dingen door rationele principes die
ook empirisch getoetst kunnen w.
Verklarende factoren
1. De moderne wetenschap
- Sinds Kant was metafysica onmogelijk
2
Les 1: 28/9/2022
Les 2: 12/10/2022
Les 3: 19/10/2022
Les 4: 26/10/2022
Les 5: 9/11/2022
Les 6: 16/11/2022
Les 7: 23/11/2022
Les 8: 30/11/2022 (enkel tekstbespreking)
Les 9: 7/12/2022
Les 10: 14/12/2022
Les 11: 21/12/2022
Wat is recht?
- Conflicterende waarden
- Conflicterende aanspraken
- Conflicterende verwachtingen: eigen individuele verwachtingen en die als burger
Regels
1. Wie is bevoegd om regels uit te vaardigen? Wat geeft hem de bevoegdheid om regels
op te leggen? Vanwaar komt die bevoegdheid?
2. Waardoor mag je je laten leiden als regels geïnterpreteerd moeten w?
3. Geheel v. regels die in een hiërarchisch systeem zitten
Antigone
- Moeten we ons houden aan de geldende wetten v/d samenleving of zijn er hogere
principes?
- Is het juridische op zich genoeg of spelen er andere motieven op de achtergrond een
rol?
2 Stromingen
1. Natuurrecht
- Al die posities waarin men erkent dat er een soort intrinsieke band is tussen recht
en iets erbuiten (maatschappelijke waarden, hogere normen)
- Noch recht (het is gn positief recht), noch natuur (iets wat zich buiten afspeelt:
biologie)
- Wat betekent natuur dan wel: het gaat om iets wat ons als mensen te boven
gaat, ordening die boven ons staat, datgene wat men nt zelf kan veranderen
- Hogere normen die nt zomaar te veranderen zijn, die mede de basis vormen voor
het geldende positieve recht
1
, - Is vandaag in onbruik geraakt:
- Onduidelijke term: verwijst naar een kluwen v. betekenissen, vatbaar voor
interpretatie; is allesbehalve behulpzaam voor functionering v/h recht
- “Hogere normen”: zijn er zulke normen? Welke zijn dit? Zijn die bruikbaar in
de context v/h recht?
Voorbeeld: Natuurrecht gekoppeld aan het christendom
- Etiam si: “Zelfs indien God nt bestaat, dan nog zou het natuurrecht bestaan”
< Hugo Grotius
2. Rechtspositivisme
- Gn verband tussen recht en rechtvaardigheid: geldigheid v. regels is afhankelijk v.
procedures en nt van morele normen of maatschappelijke condities
- Bevelstheorie (Austin): het recht is een regel die iets oplegt, indien je er je nt aan
houdt volgt er een sanctie
Recht is gekoppeld aan iets buiten het recht: macht, politieke besluit-
vorming
- “Positivisme”:
- Alles zo wetenschappelijk mogelijk benaderen, de referentie naar positieve
wetenschap
- Bevat optimisme, vooruitgangsidee. Het idee dat we dankzij wetenschap,
ontwikkeling v. techniek en industrie evolueren naar een betere wereld
- We moeten het recht even wetenschappelijk gaan bestuderen als we met de
natuur gedaan hebben
- Verklaring belang v/d wetenschap: je kan het bewijzen. Moderne wetenschappen
werden succesvol door de wiskunde
Als het recht wetenschappelijk wilt w., moet het dan de wiskunde
omarmen?
- Innerlijke paradox: wil de grote normen en waarden v/h natuurrecht weg, maar
de grote principes v/h rechtspositivisme ontstaan uit de samenleving
Wet v/d 3 stadia = gedachte dat alle culturen/individuen 3 stadia doorlopen, dit
is een positieve ontwikkeling
1. Mythische, theologische stadia: de mens verklaart de wereld door te
verwijzen naar een hogere orde
2. Filosofische, metafysische fase: i.p.v. te verwijzen naar verhalen v. goden
gaat men proberen rationele verklaringen te geven door abstracte termen
Overgang v. 1 naar 2 wordt als een crisis omschreven. Je raakt het
vertrouwen kwijt en de toekomst is onzeker
3. Wetenschappelijke stadia: je verklaart de dingen door rationele principes die
ook empirisch getoetst kunnen w.
Verklarende factoren
1. De moderne wetenschap
- Sinds Kant was metafysica onmogelijk
2
