Filosofische vaardigheden
Thales: reductie & abstractie
*Reductie = herleiding tot een fundament. Van veelheid naar eenheid.
Thales (+- 624-545): reduceert de zintuiglijke werkelijkheid tot water -> om de werkelijkheid verklaren
vanuit de natuur.
Reductie naar een archè: datgene wat in alles, overal, onveranderlijk en altijd aanwezig is
Andere voorbeelden van reductie:
- Anaximander van Milete: apeiron;
- Anaximenès van Milete: lucht (pneuma);
- Pythagoras van Samos: het getal 1 (het ene);
-…
Bespreking
*Fenomenen herleiden tot concepten behorend tot ‘fundamentelere’ disicplines (radicale vorm = fysicalisme):
Sociologie → psychologie →biologie → fysiologie → scheikunde → fysica & wiskunde.
*Reductie en emergentie: emergentie is het verschijnen van iets op een hoger niveau dat er voorheen niet
was.
*Reductie en demystificatie: is er nog plaats voor een mysterie?
*Reductie en abstractie:
- Abstractie: het algemene denkproces waarbij men probeert in de werkelijkheid het gedeelde en
differentiërende te onderscheiden, oftewel datgene wat unificeert en verbindt van wat ‘particulariseert’ en
ontbindt.
Abstraheren: daarvoor neem je afstand van het onderzoekobject
*Reductie suggereert een fundamenteler verklaringsniveau:
- o.a. oorzaak van pseudowetenschap ‘er moet toch iets dieperliggends zijn …’.
Hedendaagse voorbeelden
*Voorbij de atomen tot de quarks, leptonen, bosonen en het Higgsdeeltje.
*Mensen tot genen
Betekenis voor de filosofie
*Reductie betreft de onderliggende drang van de filosoof of de wereld te verklaren
De filosoof is verwonderd over de wereld en zoekt naar het fundament
In de filosofische praktijk vandaag
*Beschouw het fenomeen/vraagstuk Zijn er diverse elementen aanwezig? Kan je opdelen? Zijn er
verschillende standpunten? Wat hebben de diverse elementen gemeen?
Voorbeeld: euthanasie, abortus … het betreft eigenlijk autonomie, vrijheid … en niet over
gevoelens/emoties etc
Anaximander: het principe van voldoende reden
Inhoud en betekenis
*Betekenis: Alles heeft een reden. Zonder reden gebeurt er niets.
Toepassing door Anaximander:
De aarde is onbeweeglijk omdat een beweging in welke richting ook geen verschil zou maken.
- anders gezegd: alle richtingen zijn gelijk: er is geen reden om te bewegen in een bepaalde richting (want
alle richtingen zijn gelijk) dus beweegt de aarde niet
*Voor Anaxagoras bestaat de wereld bestaat uit tegenstellingen, verschillen..
-> de verschillen ontstaat iets nieuws: er is een beweging naar een andere toestand
Thales: reductie & abstractie
*Reductie = herleiding tot een fundament. Van veelheid naar eenheid.
Thales (+- 624-545): reduceert de zintuiglijke werkelijkheid tot water -> om de werkelijkheid verklaren
vanuit de natuur.
Reductie naar een archè: datgene wat in alles, overal, onveranderlijk en altijd aanwezig is
Andere voorbeelden van reductie:
- Anaximander van Milete: apeiron;
- Anaximenès van Milete: lucht (pneuma);
- Pythagoras van Samos: het getal 1 (het ene);
-…
Bespreking
*Fenomenen herleiden tot concepten behorend tot ‘fundamentelere’ disicplines (radicale vorm = fysicalisme):
Sociologie → psychologie →biologie → fysiologie → scheikunde → fysica & wiskunde.
*Reductie en emergentie: emergentie is het verschijnen van iets op een hoger niveau dat er voorheen niet
was.
*Reductie en demystificatie: is er nog plaats voor een mysterie?
*Reductie en abstractie:
- Abstractie: het algemene denkproces waarbij men probeert in de werkelijkheid het gedeelde en
differentiërende te onderscheiden, oftewel datgene wat unificeert en verbindt van wat ‘particulariseert’ en
ontbindt.
Abstraheren: daarvoor neem je afstand van het onderzoekobject
*Reductie suggereert een fundamenteler verklaringsniveau:
- o.a. oorzaak van pseudowetenschap ‘er moet toch iets dieperliggends zijn …’.
Hedendaagse voorbeelden
*Voorbij de atomen tot de quarks, leptonen, bosonen en het Higgsdeeltje.
*Mensen tot genen
Betekenis voor de filosofie
*Reductie betreft de onderliggende drang van de filosoof of de wereld te verklaren
De filosoof is verwonderd over de wereld en zoekt naar het fundament
In de filosofische praktijk vandaag
*Beschouw het fenomeen/vraagstuk Zijn er diverse elementen aanwezig? Kan je opdelen? Zijn er
verschillende standpunten? Wat hebben de diverse elementen gemeen?
Voorbeeld: euthanasie, abortus … het betreft eigenlijk autonomie, vrijheid … en niet over
gevoelens/emoties etc
Anaximander: het principe van voldoende reden
Inhoud en betekenis
*Betekenis: Alles heeft een reden. Zonder reden gebeurt er niets.
Toepassing door Anaximander:
De aarde is onbeweeglijk omdat een beweging in welke richting ook geen verschil zou maken.
- anders gezegd: alle richtingen zijn gelijk: er is geen reden om te bewegen in een bepaalde richting (want
alle richtingen zijn gelijk) dus beweegt de aarde niet
*Voor Anaxagoras bestaat de wereld bestaat uit tegenstellingen, verschillen..
-> de verschillen ontstaat iets nieuws: er is een beweging naar een andere toestand
