5 Beton, betonschade en -
herstelling
Beton
Ø Bijna niet meer weg te denken uit bouwwereld
Ø Voor structuur v grote appartements-, publieke en utilitaire gebouwen overheerst
betonbouw
Ø Heeft veel constructieve en vormelijke mogelijkheden
Ø Er is ook veel studiewerk verricht om de duurzaamheid van beton te verhogen en de
mogelijkheden te verruimen, ook met het oog op prefabricatie.
Ø MAAR bedreigingen mogelijk door: onaangepaste ontwerpen en onzorgvuldige
uitvoeringen
5.1 Wat is beton?
Ongewapend beton is zoals mortel samengesteld uit:
• granulaten: doorgaans zand en grind of steenslag
Ze vormen het skelet en worden aan elkaar gekit door een bindmiddel.
• bindmiddel(en): cement, kalk …
Voor beton wordt doorgaans cement gebruikt omwille van zijn sterkte ‐
eigenschappen.
• water
• hulpstoffen: om bepaalde eigenschappen te bekomen of om de verwerkbaarheid te
verbeteren worden vaak ook hulpstoffen toegevoegd aan het beton.
Aanmaak van beton
• op de werf (voor kleine hoeveelheden): moeilijker onmiddellijk te controleren op
kwaliteit
• in betoncentrales gedoseerd en gemengd in truckmixers
De meeste betoncentrales kunnen beton leveren met Benor‐keurmerk volgens de
Europese norm NBN‐EN 206‐1 en de aanvulling NBN B 15‐001.
Meting van beton:
• Leveren en plaatsen (storten) van beton worden samen per m³ gemeten en
aangerekend, eventueel opgesplitst naargelang de aard/behandeling van het beton
en het type van de betonnen bouwelementen (platen, balken, kolommen …).
• De wapening wordt bij grote werken afzonderlijk gerekend per kg. Ook de bekisting
kan afzonderlijk aangerekend worden per m².
,Cement
Cement
= een zeer fijn mineraal poeder dat als hydraulisch bindmiddel fungeert. Het is een
bindmiddel omdat het samen met water een pasta vormt die diverse granulaten doet
samenkitten tot mortel of beton.
Het is hydraulisch omdat het in aanwezigheid van water reageert en verhardt en dit even
goed aan de lucht als onder water. We kunnen stellen dat we dankzij cement een waterlijm
bekomen voor de granulaten.
Sterkteklassen van cement volgens EN 197‐2
Naargelang de druksterkte die men bekomt op een genormaliseerde mortel met een
water‐cementfactor (W/C) van 0,5 onderscheidt men verschillende sterkteklassen.
Granulaten
Voor traditioneel beton maakt met doorgaans gebruik van:
q grind of steenslag
Grind is een natuurlijk mineraal granulaat. We onderscheiden naargelang de
winplaats: berg‐, zee‐ of riviergrind. Steenslag is gebroken en gekalibreerd afval van
steengroeven (porfier, graniet, gneis, kwartsiet).
q zand of gruis
Zand is grind en gruis in steenslag waarvan de korrels kleiner zijn dan 2 mm, hoewel
men in de praktijk hieronder ook korrels verstaat tussen 2 en 5 mm.
We onderscheiden:
• zeezand
, • rivierzand
• bergzand
• groeve‐ of kuilzand.
Onder zavel verstaan we uitgegraven zand dat kleideeltjes en organische bestanddelen bevat. Het is niet
geschikt voor metselmortel en beton.
Voor lichtere of isolerende betonsoorten worden soms ook bims, schuimlava,
geëxpandeerde klei, geëxpandeerde leisteen, gesinterde vliegassen e.d. als granulaten
gebruikt.
Aanmaakwater van beton
Het aanmaakwater
dient proper te zijn (zonder stoffen in suspensie)
-> in de praktijk wordt drinkbaar leidingwater aanbevolen
Een gepaste verhouding water/cement is zeer belangrijk voor de kwaliteit van het
beton. De hydratatie vereist een bepaalde hoeveelheid water maar te veel water
zorgt voor te veel poriën en een geringere sterkte van het beton.
Met hanteert daarom een W/C‐factor: dit is de verhouding van de massa water tot de
massa cement.
• Voor de hydratatie is theoretisch minstens een W/C‐ factor van 0,3 vereist.
• Omwille van de verwerkbaarheid wordt doorgaans een W/C‐factor tussen 0,4 en 0,5
aanbevolen.
Hulpstoffen in beton
1. Versnellers en vertragers
Ø Deze producten beïnvloeden de binding‐ en/of de verhardingstijd van het
beton.
2. Plastificeerders (vloeimiddelen)
Ø Om de verwerkbaarheid van beton te verbeteren voegt men dit soms toe aan
het aanmaakwater van beton
Ø Het opdrijven van het watergehalte omwille van de verwerkbaarheid zou
immers de kwaliteit van het beton schaden
Er bestaan ook middelen om zelfverdichtend beton (SCC – selfcompacting concrete) te bekomen. Het
gaat dan om beton dat men niet hoeft te trillen. Het is bij het storten zeer vloeibaar maar heeft een
hoge weerstand tegen ontmenging.
De belangrijkste voordelen hiervan zijn:
• goede verdichting zonder afzonderlijke verdichtingsbewerking
• minder arbeid
• eenvoudig te gebruiken bij smalle bekistingen en dichte wapeningen
• minder geluidshinder door het trillen
• geen waterafscheiding
3. Luchtbelvormers
herstelling
Beton
Ø Bijna niet meer weg te denken uit bouwwereld
Ø Voor structuur v grote appartements-, publieke en utilitaire gebouwen overheerst
betonbouw
Ø Heeft veel constructieve en vormelijke mogelijkheden
Ø Er is ook veel studiewerk verricht om de duurzaamheid van beton te verhogen en de
mogelijkheden te verruimen, ook met het oog op prefabricatie.
Ø MAAR bedreigingen mogelijk door: onaangepaste ontwerpen en onzorgvuldige
uitvoeringen
5.1 Wat is beton?
Ongewapend beton is zoals mortel samengesteld uit:
• granulaten: doorgaans zand en grind of steenslag
Ze vormen het skelet en worden aan elkaar gekit door een bindmiddel.
• bindmiddel(en): cement, kalk …
Voor beton wordt doorgaans cement gebruikt omwille van zijn sterkte ‐
eigenschappen.
• water
• hulpstoffen: om bepaalde eigenschappen te bekomen of om de verwerkbaarheid te
verbeteren worden vaak ook hulpstoffen toegevoegd aan het beton.
Aanmaak van beton
• op de werf (voor kleine hoeveelheden): moeilijker onmiddellijk te controleren op
kwaliteit
• in betoncentrales gedoseerd en gemengd in truckmixers
De meeste betoncentrales kunnen beton leveren met Benor‐keurmerk volgens de
Europese norm NBN‐EN 206‐1 en de aanvulling NBN B 15‐001.
Meting van beton:
• Leveren en plaatsen (storten) van beton worden samen per m³ gemeten en
aangerekend, eventueel opgesplitst naargelang de aard/behandeling van het beton
en het type van de betonnen bouwelementen (platen, balken, kolommen …).
• De wapening wordt bij grote werken afzonderlijk gerekend per kg. Ook de bekisting
kan afzonderlijk aangerekend worden per m².
,Cement
Cement
= een zeer fijn mineraal poeder dat als hydraulisch bindmiddel fungeert. Het is een
bindmiddel omdat het samen met water een pasta vormt die diverse granulaten doet
samenkitten tot mortel of beton.
Het is hydraulisch omdat het in aanwezigheid van water reageert en verhardt en dit even
goed aan de lucht als onder water. We kunnen stellen dat we dankzij cement een waterlijm
bekomen voor de granulaten.
Sterkteklassen van cement volgens EN 197‐2
Naargelang de druksterkte die men bekomt op een genormaliseerde mortel met een
water‐cementfactor (W/C) van 0,5 onderscheidt men verschillende sterkteklassen.
Granulaten
Voor traditioneel beton maakt met doorgaans gebruik van:
q grind of steenslag
Grind is een natuurlijk mineraal granulaat. We onderscheiden naargelang de
winplaats: berg‐, zee‐ of riviergrind. Steenslag is gebroken en gekalibreerd afval van
steengroeven (porfier, graniet, gneis, kwartsiet).
q zand of gruis
Zand is grind en gruis in steenslag waarvan de korrels kleiner zijn dan 2 mm, hoewel
men in de praktijk hieronder ook korrels verstaat tussen 2 en 5 mm.
We onderscheiden:
• zeezand
, • rivierzand
• bergzand
• groeve‐ of kuilzand.
Onder zavel verstaan we uitgegraven zand dat kleideeltjes en organische bestanddelen bevat. Het is niet
geschikt voor metselmortel en beton.
Voor lichtere of isolerende betonsoorten worden soms ook bims, schuimlava,
geëxpandeerde klei, geëxpandeerde leisteen, gesinterde vliegassen e.d. als granulaten
gebruikt.
Aanmaakwater van beton
Het aanmaakwater
dient proper te zijn (zonder stoffen in suspensie)
-> in de praktijk wordt drinkbaar leidingwater aanbevolen
Een gepaste verhouding water/cement is zeer belangrijk voor de kwaliteit van het
beton. De hydratatie vereist een bepaalde hoeveelheid water maar te veel water
zorgt voor te veel poriën en een geringere sterkte van het beton.
Met hanteert daarom een W/C‐factor: dit is de verhouding van de massa water tot de
massa cement.
• Voor de hydratatie is theoretisch minstens een W/C‐ factor van 0,3 vereist.
• Omwille van de verwerkbaarheid wordt doorgaans een W/C‐factor tussen 0,4 en 0,5
aanbevolen.
Hulpstoffen in beton
1. Versnellers en vertragers
Ø Deze producten beïnvloeden de binding‐ en/of de verhardingstijd van het
beton.
2. Plastificeerders (vloeimiddelen)
Ø Om de verwerkbaarheid van beton te verbeteren voegt men dit soms toe aan
het aanmaakwater van beton
Ø Het opdrijven van het watergehalte omwille van de verwerkbaarheid zou
immers de kwaliteit van het beton schaden
Er bestaan ook middelen om zelfverdichtend beton (SCC – selfcompacting concrete) te bekomen. Het
gaat dan om beton dat men niet hoeft te trillen. Het is bij het storten zeer vloeibaar maar heeft een
hoge weerstand tegen ontmenging.
De belangrijkste voordelen hiervan zijn:
• goede verdichting zonder afzonderlijke verdichtingsbewerking
• minder arbeid
• eenvoudig te gebruiken bij smalle bekistingen en dichte wapeningen
• minder geluidshinder door het trillen
• geen waterafscheiding
3. Luchtbelvormers
