Lesnotities les 2 - Klassieke Oudheid

1




Het klassieke Griekenland (ca. 500-330 v.CH.)

Vorige week: ontwikkelingen in agrarische Griekenland – sociale ontwikkelingen die
beïnvloedend is voor de economische ontwikkelingen zoals de Poleis.
Fase van tirannie – iemand trekt de macht naar zich toe en zoekt dan bondgenoten
op. Komt vaak na ½ generaties een einde aan. Zo komt er op veel plaatsen een
oligarchie (gewoon rijk zijn was voldoende). Ook in Athene, alleen gaat de
ontwikkeling hier alleen een beetje verder. Als de tirannen verdwenen zijn, dan
ontstaat er een machtsstrijd die zal gewonnen worden door Cleinstenes.




Bestuurlijke hervormingen
Cleinstenes steunt voor de hervormingen op grote lagen van de bevolking. Het is niet
duidelijk wat hij juist heeft gedaan en wat erna gebeurd is. Er zijn een aantal
hervormingen waar men het zeker van weet.

Bestuurlijke hervormingen van de stad Attica (het was een grote Poleis).

o Wat doet hij? Hij zal Attica verdelen in 3 zones. Ze vormen de basis voor een
belangrijke stad die wordt doorgevoerd. De basis zijn 10 kunstmatige districten
(elke zone). Uit elke zone worden delen bij elkaar gevoegd om een bestuurlijke
eenheid te vormen. De kleinste delen worden de Demen genoemd (139).
 Stad
 Binnenland
 Kust
 Waarom deed hij dat? Doordat die Aristocratische clan een lokale
machtsbasis hebben, zal deze verwateren doordat de bepaalde clan alleen
invloed heeft op die plek en zal ook verminderd worden door samenvoeging
met deel waar ze helemaal geen invloed hebben. Gemeenschapsgevoel
wordt aangesterkt.
o Raad van 400 wordt vervangen door een Raad van 500 – 50 mannelijke burgers
worden afgevoerd om te zetelen.
 50 burgers per phylen. Deze mochten maar 2X in hun leven in die
Raad zitten.
 Werden door loting aangewezen en dat vonden de democratische
Atheners het meest democratisch. De politieke invloed werd over


Les 2 5 oktober

, 2



zoveel mogelijk burgers verdeeld. Veel mannen waren hiermee dus
ook in aanmerking gekomen.
 Per Demen werden een aantal burgers aangeduid die elk jaar
zouden gaan.
 Dagelijks bestuur van Athene.
 Stelden de agenda op voor de Volksvergadering.
o Demen-vergadering.


Bestuurlijke instellingen
Ekklesia was het soevereine orgaan in Athene. Er was best vaak een Volksvergadering
(40X per jaar) en deze was soeverein om te beslissen over alles. En deze was op geen
enkele manier verbonden aan wat de Raad van 500 zei.

Magistraten waren ook aanwezig en de hele belangrijke waren de Achonten. Die werden
eerder verkozen, voor 1 jaar. Na 487 werd een aanpassing ingevoerd dat ook deze door
loting werden aangewezen en zo zal hun aanzien ook dalen. Vanaf dat moment werden
andere magistraten, de strategen (10 elk jaar). Deze waren de bevelhebbers van het
leger en de vloot. Strategen konden jaar na jaar verkozen worden. Ze moesten wel
luisteren naar wat de Volksvergadering had te zeggen. Het was een heel belangrijke
positie voor Atheners die zo politieke invloed konden uitoefenen.

Ostracisme (‘schervengerecht) is een negatieve verkiezen waarmee iemand voor 10
jaar verbannen kon worden uit Athene. Elk jaar werd deze vraag voorgelegd aan de
Volksvergadering. Als ze hiermee akkoord gingen dan werd er een soort negatieve
verkiezing gehouden met de verbanning tot gevolg. Het leidde niet tot een verregaande
straf, de goederen werden niet verbeurdverklaard.

Hoe komt men aan de naam ‘schervengerecht’? De naam werd gekrast in een
scherf van een pot.

Wat was het achterliggende idee? De Atheners wouden de harmonie bewaren. En
zo tegenhouden dat de tegenstellingen zouden leiden tot de ontwrichting van de
poleis.

Het idee was dat de burgers mee konden beslissen. Iedereen mocht ook spreken in de
Volksvergadering, maar in de praktijk gebeurde dat niet. Het was vaak een beperktere
kliek die ervaring had met spreken. Moderne reconstructies stellen dat er op de plaats
waar de vergadering werd gehouden, dat er zo’n 6000 mensen konden aanwezig zijn.
Dit betekent dat niet alle burgers ernaartoe gingen.




Les 2 5 oktober