l O M oA R c P S D| 7 0 246 3 2
FORENSIC PSYCHOLOGY
H1: Introduction
Forensic psychology ≠ forensic science or law enforcement(Forensic)
psychologist studies human behavior
Tries to apply psychological principles to assist legal system
(we bestuderen ‘waarom’ dat iemand dat gedrag stelt)
History
• Middle Ages and earlier: good and wrong related to religion, demons, witches, sinners …
o However: individual liability
= je bent verantwoordelijk voor je eigenlijk daden, je mag dan nog onder de invloed zijn van een
God, je bent verantwoordelijk voor wat je zelf doet.
• End of Middle Ages: first use of ‘insanity’ (= krankzinnigheid)
• 19th century: Lombroso: criminal atavism
o Rare theorie, je kan criminelen herkennen aan hun uiterlijk; bv rare neus of ogen ver
uit elkaar, …
• Criminals → physical anomalies
o Vreemde gezichten= crimineel specifieke trekken zoals bv kleine ogen hebben
o Psychopaten geven je een speciaal gevoel als je met hen praat, als je ermee communiceert heb je
een onaangenaam gevoel bv hoe ze naar je kijken. Dit heeft bv Lombroso opgemerkt.
• 19th century: development of theories around insanity and criminal behavior
• 1879: First laboratory for experimental psychology (W. Wundt)
• 1908: ‘On the witness stand’ (Munsterberg)
o Series of essays to describe research on eyewitness testimony, false confessions and
uses of psychology in legal problems
• 20th century: psychologists were more and more called upon to apply their (rudimentary)
knowledge to the legal system as expert (e.g., testifying as expert witness)
o Psychology = a tool in arriving at fair and just legal outcomes
• Jenkins v. United States (1962): court ruled that psychological testimony could be admitted to
determine criminal responsibility (i.e., insanity) → Forensic psychologists now routinely testify
in insanity cases after evaluating defendants
Stanley Milgrams Experiments
Diegene die de test uitvoert werd gedeligeerd door iemand die bleef zeggen ‘blijf meer en meer elektrische
shocks toedienen’, hij werd onder vuur gezet en bleef dan ook meer shocks toedienen. Uiteindelijk waren er
studies niet eensgezind: sommigen zeiden dat ze te ver gingen en dat het niet legaal was maar anderen niet. De
link met forensische psychologie: iedereen zou criminele daden kunnen verrichten wanneer je in de juiste status
wordt gezet.
, l O M oA R c P S D| 7 0 246 3 2
Stanford Prison Experiment
Studenten werden willekeurig in twee groepen van twaalf opgesplitst: een gevangenengroep en een
bewakersgroep. Na korte tijd begonnen de studenten zich naar hun rol te gedragen: gevangenen werden
onderdanig en bewakers kwamen in de verleiding om hun macht te misbruiken.
Het experiment werd stopgezet toen Christina Maslach, een studente die interviews afnam in de 'gevangenis' en
een verhouding had met Zimbardo, ernstige kritiek op de mensonterende omstandigheden uitte. Slechts zes
dagen van de geplande twee weken werden volgemaakt. Zimbardo merkte achteraf op dat van de vijftig
buitenstaanders die kennis hadden van het gevangenisexperiment Maslach de enige was die vraagtekens had bij
de morele kant ervan.
Het experiment toont de dramatische gevolgen van normale, gezonde studenten die in een namaakgevangenis
werden gestopt. Het is een klassiek geworden voorbeeld van de kracht van de sociale situatie.
Practice of forensic psychology
> Behavioral sciences department (Belgian federal police)
1. Polygraph
= leugendetector -> nu moeten we er meer kritisch naar kijken (mening docent). Dit is iets bijkomend, er zal
niet enkel rekening worden gehouden met een resultaat van een leugendetector, het kan enkel iets
bekrachtigen. Je kan niet forceren om een leugendetector af te nemen.
2. Database management of sexual crimes
= in een database linken proberen leggen tussen informatie om tot een dader te komen
3. Interrogation of minors
= minderjarigen interviewen -> als je dingen suggereert dat het zo is gegaan dat de persoon dan meer is
geneigd om te zeggen ja dat is zo gegaan.
4. Behavioral analysis
I. Supporting interrogations (= ondersteunende verhoren)
II. Profiling
III. Threat analysis
IV. Observation at reconstruction (= observatie bij wederopbouw)
V. Witness protection (assessment) (= getuigenbescherming)
> Three main activities for forensic psychologists
• Assessment (beoordeling)
o Therapeuticvs. forensic assessment
▪ Differences in:
Goal (reduce psy. suffering vs. addressing legal question)
Relationship (care and support vs. investigative and truth seeking)
Client (examinee vs. whoever pays (court, attorney …)
Consequences (design intervention vs. possible loss of liberty)
Accuracy of info (examinee generally more reliable vs. questionable)
o Methods
▪ Clinical interview
▪ Psychological testing
Projective tests (Rorschach, TAT …) je kan gewoon zeggen wat je ziet, er is geen
vooropstelling
Objective tests (MMPI-II …)
Intelligence (WAIS-IV …) link tussen IQ en antisocial gedrag via expressive
Neuropsychological (Trail Making Test …) via het brein
Forensic assessment instruments (PCL-R, ditiseen checklist)
, l O M oA R c P S D| 7 0 246 3 2
▪ Archival information (archief) informatie over wat er is gebeurd
E.g. mental health records, police reports, charges and convictions ...
o bijv. geestelijke gezondheidsdossiers, politierapporten,
aanklachten en veroordelingen ...
Need for accuracy in forensic evaluations
o Behoefte aan nauwkeurigheid bij forensische evaluaties
Detection of malingering (underreporting or exaggerating)
o Detectie van malingering (onderrapportage of overdrijven)
Example
o Intro
▪ Woman calls the police because husband has beaten 9-year old daughter
▪ Statements are made at the police station, a doctor is called for a medical
examination of the child
▪ Forensic psychologist is asked to assess the personality of the defendant for
the court
o Story of defendant (husband)
▪ “Daughter was inobedient, I asked her calmly to do something twice, she
refused and slammed the door. I went after her and gave her a pat on her
behind. Well, three actually.”
Is het de eerste keer dat dit gebeurde?
Wat moest ze doen?
▪ “Seems like nothing wrong to me, it’s an adequate form of discipline,
especially if you want your child to be raised as an obedient and respectful
person.”
Werd dit ook bij jou gedaan toen je een kind was?
Wat voor soort slag was het?
▪ “We live in a quite harmonious family. There are no real issues. There has
never been agression.”
• Treatment
Much treatment occurs when a person begins to exhibit psychological
problemswhile in jail
Four types of treatment according to Mobley:
o Management (beheer) dit is management van de risico erop
▪ Reduce and eliminate acute crises (verminder en elimineer acute crisis)
▪ E.g.: self-mutilation (zelfverminking), suicidal gestures (zelfmoordgebaren),
general violence …
o Maintenance (onderhoud) dit is stabiliseren
▪ Chronic mental health issues not likely to be resolved during incarceration
(tijdens detentie)
▪ Focus on stabilization
o Outpatient programs (ambulante programma’s) dit is verderzetten van de treatment
▪ Continued supervision of those at risk
▪ Focus on effective coping strategies
o Specialized programs (gespecialiseerde programma’s)
▪ Focus on specific issue (substance abuse (drugsmisbruik), anger control,
sexual offending …)
Outpatient is meer gefocust op algemene copingsstijlen en specialized meer op 1ding
, l O M oA R c P S D| 7 0 246 3 2
• Consultation (overleg)
o Assisting attorneys on a variety of trial-related issues
= assisteren van advocaten bij verschillende procesgerelateerde zaken
▪ Identifying relevant experts
▪ Educating (opvoeden) on a certain area
▪ Evaluating the work product of an opposing expert (= tegenexpert)
▪ Consulting in policy issues (adviseren bij beleidskwesties)
Examples of application
• Evaluation of a defendant for insanity
o Evaluatie van een beklaagde voor waanzin
• Determination of the best interests of a child in a custody situation
o Bepaling van de belangen van een kind in een voogdijsituatie
• Assess psychopathy in an individual as part of a risk assessment
o Beoordeel psychopathie bij een persoon als onderdeel van een risicobeoordeling
• Therapy with offenders
H2: Psychology and law
1. Relationship between law and psychology
Different disciplines solving problems in different ways
- De wet is onveranderbaar, maar de psychologie wel
- Bij de wet is er sprake van competitive maar bij
psychologie niet
- Bij de wet zijn er vaste regels, bij psychologie is het
meer beschrijvend
o Wet: je mag niet stelen
o Psycho: waarom heb je gestolen
- Bij wet ben je wel of niet schuldig, bij psycho kan je
erin zitten
2. (Un)accountability
• Competency to stand trail = gaat over de tijd van het proces
o Present ability to consult a lawyer with rational understanding
o Rational understanding of the proceedings (snapt de offender waarom hij daar is?)
o Don’t meet criteria: evaluation for the ability to stand trial
o Mental state at the time of the trial, NOT at the time of the offense
o Court cannot proceed, unless the defendant is competent to stand trial je kan geen process
hebben als je niet snapt wat er met jou ‘aan de hans is’
• Insanity defense (waanzin verdediging) = gaat over de tijd van de offense
o If mental state made it impossible to control behavior or influenced behavior at the
time of the crime
o Acquittance of internment = je wordt opgesloten niet voor een straf, maar voor hulp
o No control and no criminal intent (bedoelingen ik meende niet wat ik deed)
o Burden of proof – The defendant has the burden of proving the defence of insanity
by clear and convincing evidence
▪ Bewijslast – De verweerder heeft de bewijslast om de verdediging van
krankzinnigheid te bewijzen door middel van duidelijk en overtuigend bewijs.
o Difference legal insanity vs medical insanity (possible that you suffer from a mental
disease (medical) but you still have to prove it (legal insanity)
▪ Wanneer je in de gevangenis gaat heb je altijd een einddatum, ze gaan er
vanuit dat je dan geen gevaar meer bent voor de maatschappij
FORENSIC PSYCHOLOGY
H1: Introduction
Forensic psychology ≠ forensic science or law enforcement(Forensic)
psychologist studies human behavior
Tries to apply psychological principles to assist legal system
(we bestuderen ‘waarom’ dat iemand dat gedrag stelt)
History
• Middle Ages and earlier: good and wrong related to religion, demons, witches, sinners …
o However: individual liability
= je bent verantwoordelijk voor je eigenlijk daden, je mag dan nog onder de invloed zijn van een
God, je bent verantwoordelijk voor wat je zelf doet.
• End of Middle Ages: first use of ‘insanity’ (= krankzinnigheid)
• 19th century: Lombroso: criminal atavism
o Rare theorie, je kan criminelen herkennen aan hun uiterlijk; bv rare neus of ogen ver
uit elkaar, …
• Criminals → physical anomalies
o Vreemde gezichten= crimineel specifieke trekken zoals bv kleine ogen hebben
o Psychopaten geven je een speciaal gevoel als je met hen praat, als je ermee communiceert heb je
een onaangenaam gevoel bv hoe ze naar je kijken. Dit heeft bv Lombroso opgemerkt.
• 19th century: development of theories around insanity and criminal behavior
• 1879: First laboratory for experimental psychology (W. Wundt)
• 1908: ‘On the witness stand’ (Munsterberg)
o Series of essays to describe research on eyewitness testimony, false confessions and
uses of psychology in legal problems
• 20th century: psychologists were more and more called upon to apply their (rudimentary)
knowledge to the legal system as expert (e.g., testifying as expert witness)
o Psychology = a tool in arriving at fair and just legal outcomes
• Jenkins v. United States (1962): court ruled that psychological testimony could be admitted to
determine criminal responsibility (i.e., insanity) → Forensic psychologists now routinely testify
in insanity cases after evaluating defendants
Stanley Milgrams Experiments
Diegene die de test uitvoert werd gedeligeerd door iemand die bleef zeggen ‘blijf meer en meer elektrische
shocks toedienen’, hij werd onder vuur gezet en bleef dan ook meer shocks toedienen. Uiteindelijk waren er
studies niet eensgezind: sommigen zeiden dat ze te ver gingen en dat het niet legaal was maar anderen niet. De
link met forensische psychologie: iedereen zou criminele daden kunnen verrichten wanneer je in de juiste status
wordt gezet.
, l O M oA R c P S D| 7 0 246 3 2
Stanford Prison Experiment
Studenten werden willekeurig in twee groepen van twaalf opgesplitst: een gevangenengroep en een
bewakersgroep. Na korte tijd begonnen de studenten zich naar hun rol te gedragen: gevangenen werden
onderdanig en bewakers kwamen in de verleiding om hun macht te misbruiken.
Het experiment werd stopgezet toen Christina Maslach, een studente die interviews afnam in de 'gevangenis' en
een verhouding had met Zimbardo, ernstige kritiek op de mensonterende omstandigheden uitte. Slechts zes
dagen van de geplande twee weken werden volgemaakt. Zimbardo merkte achteraf op dat van de vijftig
buitenstaanders die kennis hadden van het gevangenisexperiment Maslach de enige was die vraagtekens had bij
de morele kant ervan.
Het experiment toont de dramatische gevolgen van normale, gezonde studenten die in een namaakgevangenis
werden gestopt. Het is een klassiek geworden voorbeeld van de kracht van de sociale situatie.
Practice of forensic psychology
> Behavioral sciences department (Belgian federal police)
1. Polygraph
= leugendetector -> nu moeten we er meer kritisch naar kijken (mening docent). Dit is iets bijkomend, er zal
niet enkel rekening worden gehouden met een resultaat van een leugendetector, het kan enkel iets
bekrachtigen. Je kan niet forceren om een leugendetector af te nemen.
2. Database management of sexual crimes
= in een database linken proberen leggen tussen informatie om tot een dader te komen
3. Interrogation of minors
= minderjarigen interviewen -> als je dingen suggereert dat het zo is gegaan dat de persoon dan meer is
geneigd om te zeggen ja dat is zo gegaan.
4. Behavioral analysis
I. Supporting interrogations (= ondersteunende verhoren)
II. Profiling
III. Threat analysis
IV. Observation at reconstruction (= observatie bij wederopbouw)
V. Witness protection (assessment) (= getuigenbescherming)
> Three main activities for forensic psychologists
• Assessment (beoordeling)
o Therapeuticvs. forensic assessment
▪ Differences in:
Goal (reduce psy. suffering vs. addressing legal question)
Relationship (care and support vs. investigative and truth seeking)
Client (examinee vs. whoever pays (court, attorney …)
Consequences (design intervention vs. possible loss of liberty)
Accuracy of info (examinee generally more reliable vs. questionable)
o Methods
▪ Clinical interview
▪ Psychological testing
Projective tests (Rorschach, TAT …) je kan gewoon zeggen wat je ziet, er is geen
vooropstelling
Objective tests (MMPI-II …)
Intelligence (WAIS-IV …) link tussen IQ en antisocial gedrag via expressive
Neuropsychological (Trail Making Test …) via het brein
Forensic assessment instruments (PCL-R, ditiseen checklist)
, l O M oA R c P S D| 7 0 246 3 2
▪ Archival information (archief) informatie over wat er is gebeurd
E.g. mental health records, police reports, charges and convictions ...
o bijv. geestelijke gezondheidsdossiers, politierapporten,
aanklachten en veroordelingen ...
Need for accuracy in forensic evaluations
o Behoefte aan nauwkeurigheid bij forensische evaluaties
Detection of malingering (underreporting or exaggerating)
o Detectie van malingering (onderrapportage of overdrijven)
Example
o Intro
▪ Woman calls the police because husband has beaten 9-year old daughter
▪ Statements are made at the police station, a doctor is called for a medical
examination of the child
▪ Forensic psychologist is asked to assess the personality of the defendant for
the court
o Story of defendant (husband)
▪ “Daughter was inobedient, I asked her calmly to do something twice, she
refused and slammed the door. I went after her and gave her a pat on her
behind. Well, three actually.”
Is het de eerste keer dat dit gebeurde?
Wat moest ze doen?
▪ “Seems like nothing wrong to me, it’s an adequate form of discipline,
especially if you want your child to be raised as an obedient and respectful
person.”
Werd dit ook bij jou gedaan toen je een kind was?
Wat voor soort slag was het?
▪ “We live in a quite harmonious family. There are no real issues. There has
never been agression.”
• Treatment
Much treatment occurs when a person begins to exhibit psychological
problemswhile in jail
Four types of treatment according to Mobley:
o Management (beheer) dit is management van de risico erop
▪ Reduce and eliminate acute crises (verminder en elimineer acute crisis)
▪ E.g.: self-mutilation (zelfverminking), suicidal gestures (zelfmoordgebaren),
general violence …
o Maintenance (onderhoud) dit is stabiliseren
▪ Chronic mental health issues not likely to be resolved during incarceration
(tijdens detentie)
▪ Focus on stabilization
o Outpatient programs (ambulante programma’s) dit is verderzetten van de treatment
▪ Continued supervision of those at risk
▪ Focus on effective coping strategies
o Specialized programs (gespecialiseerde programma’s)
▪ Focus on specific issue (substance abuse (drugsmisbruik), anger control,
sexual offending …)
Outpatient is meer gefocust op algemene copingsstijlen en specialized meer op 1ding
, l O M oA R c P S D| 7 0 246 3 2
• Consultation (overleg)
o Assisting attorneys on a variety of trial-related issues
= assisteren van advocaten bij verschillende procesgerelateerde zaken
▪ Identifying relevant experts
▪ Educating (opvoeden) on a certain area
▪ Evaluating the work product of an opposing expert (= tegenexpert)
▪ Consulting in policy issues (adviseren bij beleidskwesties)
Examples of application
• Evaluation of a defendant for insanity
o Evaluatie van een beklaagde voor waanzin
• Determination of the best interests of a child in a custody situation
o Bepaling van de belangen van een kind in een voogdijsituatie
• Assess psychopathy in an individual as part of a risk assessment
o Beoordeel psychopathie bij een persoon als onderdeel van een risicobeoordeling
• Therapy with offenders
H2: Psychology and law
1. Relationship between law and psychology
Different disciplines solving problems in different ways
- De wet is onveranderbaar, maar de psychologie wel
- Bij de wet is er sprake van competitive maar bij
psychologie niet
- Bij de wet zijn er vaste regels, bij psychologie is het
meer beschrijvend
o Wet: je mag niet stelen
o Psycho: waarom heb je gestolen
- Bij wet ben je wel of niet schuldig, bij psycho kan je
erin zitten
2. (Un)accountability
• Competency to stand trail = gaat over de tijd van het proces
o Present ability to consult a lawyer with rational understanding
o Rational understanding of the proceedings (snapt de offender waarom hij daar is?)
o Don’t meet criteria: evaluation for the ability to stand trial
o Mental state at the time of the trial, NOT at the time of the offense
o Court cannot proceed, unless the defendant is competent to stand trial je kan geen process
hebben als je niet snapt wat er met jou ‘aan de hans is’
• Insanity defense (waanzin verdediging) = gaat over de tijd van de offense
o If mental state made it impossible to control behavior or influenced behavior at the
time of the crime
o Acquittance of internment = je wordt opgesloten niet voor een straf, maar voor hulp
o No control and no criminal intent (bedoelingen ik meende niet wat ik deed)
o Burden of proof – The defendant has the burden of proving the defence of insanity
by clear and convincing evidence
▪ Bewijslast – De verweerder heeft de bewijslast om de verdediging van
krankzinnigheid te bewijzen door middel van duidelijk en overtuigend bewijs.
o Difference legal insanity vs medical insanity (possible that you suffer from a mental
disease (medical) but you still have to prove it (legal insanity)
▪ Wanneer je in de gevangenis gaat heb je altijd een einddatum, ze gaan er
vanuit dat je dan geen gevaar meer bent voor de maatschappij
