2022-2023 Leerstoornissen Orthostudente
Diagnostiek:
Inhoudsopgave
Bouwstenen van (orthopedagogische) hulpverlening (breder dan orthodidactisch) ........................................ 2
Signalen van leerproblemen ................................................................................................................................ 3
Leerlingvolgsystemen: opbouw ....................................................................................................................... 3
Leerlingenvolgsystemen: analyseren en remediëren...................................................................................... 4
Aanmelding en intake.......................................................................................................................................... 6
Hypothesevorming .............................................................................................................................................. 6
Onderzoek ........................................................................................................................................................... 7
Identificatie en classificatie van leerproblemen .............................................................................................. 7
Verklaringsgerichte diagnostiek leerstoornissen ............................................................................................ 9
Handelingsgerichte diagnostiek leerproblemen ........................................................................................... 10
Integratief beeld -> inzichtelijk beeld maken..................................................................................................... 11
Diagnostische protocollen en zorgcontinuüm in Vlaanderen ......................................................................... 14
Tekstbundel ‘actualisering van het standpunt in verband met de praktijk van attestering voor kinderen met
een leerstoornis in het gewoon onderwijs’: .................................................................................................. 16
Teksten behorend bij dit hoofdstuk:
l Ghesquière, P. (2014). Actualisering van het standpunt in verband met de praktijk van
attestering voor kinderen met een leerstoornis in het gewoon onderwijs. In: Ghesquière P.,
Desoete A., Andries C. (Eds.), Zorg dragen voor kinderen en jongeren met leerproblemen.
Handvatten voor goede praktijk (pp. 11-19). Leuven: Acco.
l Ghesquière, P. & Hellinckx, W. (2018). Als leren pijn doet. Kinderen met een leerstoornis
opvoeden en begeleiden. Leuven: Acco
1
,2022-2023 Leerstoornissen Orthostudente
Bouwstenen van (orthopedagogische) hulpverlening (breder dan orthodidactisch)
Klinische cyclus
Deel 1: de eerste signalen van leerproblemen
Deel 2: Aanmelding en intake
Deel 3: Hypothesevorming
Deel 4: Onderzoek -> integratief beeld
Deel 5: Behandeling
Diagnostiek is een eerste bouwsteen in wat dat wij de klinische cyclus noemen à hulpverlening is vaak een
cyclus gebeuren --> hulpverlening is vaak iets dat zich herhaalt à je verzamelt informatie, je probeert iets uit,
je evalueert, je stelt bij/reflectie, je probeert nieuwe dingen à is een zichzelf herhalende cyclus
Als iemand een zorg/probleem meldt, dan is de eerste stap dat je dit probleem moet verstaan, snappen wat er
speelt, welke componenten hier van belang zijn à op basis van die beeldvorming kom je in een schakelfase (de
indicatiestelling) à dan ga je nadenken (wat zouden helpende zaken zijn om dit probleem op te lossen? Of om
stappen vooruit te zetten) à belangrijke fase omdat je hier heel breed moet nadenken en gesteund moet zijn
op de beeldvorming à en dan ga je over tot de behandeling
Dit bewijst dat je wetenschappelijk en methodisch bezig bent, en dat je niet bij een probleem meteen springt
naar een behandeling
Indicatiestelling= vanuit de beeldvorming zoek je indicaties om na te denken: wat zijn goede oplossingen?
Het begint met iemand die signalen meldt à er gebeurt dan een aanmelding bij een HV en intake
(beeldvorming)
Op basis van die informatie die je gaat ordenen (informatie over het kind, context, gezin…) en je gaat nadenken
of je uit deze intakefase genoeg weet over dat probleem om meteen een plan te hebben voor aanpak of heb je
nog teveel gaten om voldoende zicht te hebben op het probleem? (hypothesevorming) à moet ik zelf nog wat
informatie bij elkaar sprokkkelen om die gaten van beeldvorming op te vullen?
Hypothesevorming zorgt voor een betere diagnostiek, je bent kritisch over de informatie die je hebt verzamelt
à je koppelt daar dan hypothese aan
Je doet bijkomend onderzoek om die gaten op te vulllen om een goed genuanceerd beeld of begrip te hebben
wat het probleem nu precies inhoudt
Integratief beeld is het sluitstuk van diagnostiek dat je gebruikt om naar de indicatiestelling over te gaan
Behandeling hoort bij interventie
2
, 2022-2023 Leerstoornissen Orthostudente
Signalen van leerproblemen
Ouders
- Signalen kunnen heel divers zijn
• Niet graag naar school gaan
• Problemen met huiswerk (duur, zelfstandigheid, ...)
• Zwak in vergelijking met anderen
• Wisselende resultaten
• Probleemgedrag dat in de vakantie verdwijnt
• ...
- Informatie is relevant en dient ernstig genomen te worden
- Moeilijk om ernst in te schatten (rapportcijfers zijn niet genoeg)
• Leerprobleem is ernstig als een kind de vaardigheden die verwacht worden in een bepaald
leerjaar helemaal niet aankan
• Het is een beleving van de ouders (thuissituatie, draagkracht/draaglast) -> de beleving van de
ouders is niet altijd in rechte één lijn met de ernst van de schoolse vaardigheden, dat kan je niet
altijd uit het eerste gesprek uithalen.
- Beter te vroeg dan te laat
School
- Systematisch werk maken van het vroegtijdig signaleren van problemen
• Gebruik van een leerlingvolgsysteem -> helpend om normen van verschillende kinderen te
vergelijken met elkaar waardoor er vroegtijdig kan ingegrepen worden.
• Scholen die enkel zich baseren op toetsen van leerstofonderdelen, gaan het moeilijker hebben om
problemen te objectiveren
- Regelmatige informatie-uitwisseling met de ouders om de zorgen van de ouders ook mee te nemen
- Attent zijn voor signalen van leerlingen zelf (bv. hoofd op de bank leggen, naar buiten kijken,
tekenen…)
- Regelmatig overleg met collega’s -> zowel leerkrachten als zorgleerkracht waarbij je u zorgen kan
uiten en vragen kan stellen
- Aanleggen van informatie over de schoolloopbaan
- Coördinatie garanderen
Leerlingvolgsystemen: opbouw
Signaleren
“Een leerlingvolgsysteem is een batterij van evaluatie-instrumenten waarmee de vorderingen van individuele
leerlingen op verschillende leer- en vormingsgebieden in opvolgende leerjaren kunnen worden beoordeeld.”
(Cito, 2016)
- Planmatige aanpak
- Vergelijking mogelijk maken
Analyseren
- Handelingsgerichte diagnostiek
3
Diagnostiek:
Inhoudsopgave
Bouwstenen van (orthopedagogische) hulpverlening (breder dan orthodidactisch) ........................................ 2
Signalen van leerproblemen ................................................................................................................................ 3
Leerlingvolgsystemen: opbouw ....................................................................................................................... 3
Leerlingenvolgsystemen: analyseren en remediëren...................................................................................... 4
Aanmelding en intake.......................................................................................................................................... 6
Hypothesevorming .............................................................................................................................................. 6
Onderzoek ........................................................................................................................................................... 7
Identificatie en classificatie van leerproblemen .............................................................................................. 7
Verklaringsgerichte diagnostiek leerstoornissen ............................................................................................ 9
Handelingsgerichte diagnostiek leerproblemen ........................................................................................... 10
Integratief beeld -> inzichtelijk beeld maken..................................................................................................... 11
Diagnostische protocollen en zorgcontinuüm in Vlaanderen ......................................................................... 14
Tekstbundel ‘actualisering van het standpunt in verband met de praktijk van attestering voor kinderen met
een leerstoornis in het gewoon onderwijs’: .................................................................................................. 16
Teksten behorend bij dit hoofdstuk:
l Ghesquière, P. (2014). Actualisering van het standpunt in verband met de praktijk van
attestering voor kinderen met een leerstoornis in het gewoon onderwijs. In: Ghesquière P.,
Desoete A., Andries C. (Eds.), Zorg dragen voor kinderen en jongeren met leerproblemen.
Handvatten voor goede praktijk (pp. 11-19). Leuven: Acco.
l Ghesquière, P. & Hellinckx, W. (2018). Als leren pijn doet. Kinderen met een leerstoornis
opvoeden en begeleiden. Leuven: Acco
1
,2022-2023 Leerstoornissen Orthostudente
Bouwstenen van (orthopedagogische) hulpverlening (breder dan orthodidactisch)
Klinische cyclus
Deel 1: de eerste signalen van leerproblemen
Deel 2: Aanmelding en intake
Deel 3: Hypothesevorming
Deel 4: Onderzoek -> integratief beeld
Deel 5: Behandeling
Diagnostiek is een eerste bouwsteen in wat dat wij de klinische cyclus noemen à hulpverlening is vaak een
cyclus gebeuren --> hulpverlening is vaak iets dat zich herhaalt à je verzamelt informatie, je probeert iets uit,
je evalueert, je stelt bij/reflectie, je probeert nieuwe dingen à is een zichzelf herhalende cyclus
Als iemand een zorg/probleem meldt, dan is de eerste stap dat je dit probleem moet verstaan, snappen wat er
speelt, welke componenten hier van belang zijn à op basis van die beeldvorming kom je in een schakelfase (de
indicatiestelling) à dan ga je nadenken (wat zouden helpende zaken zijn om dit probleem op te lossen? Of om
stappen vooruit te zetten) à belangrijke fase omdat je hier heel breed moet nadenken en gesteund moet zijn
op de beeldvorming à en dan ga je over tot de behandeling
Dit bewijst dat je wetenschappelijk en methodisch bezig bent, en dat je niet bij een probleem meteen springt
naar een behandeling
Indicatiestelling= vanuit de beeldvorming zoek je indicaties om na te denken: wat zijn goede oplossingen?
Het begint met iemand die signalen meldt à er gebeurt dan een aanmelding bij een HV en intake
(beeldvorming)
Op basis van die informatie die je gaat ordenen (informatie over het kind, context, gezin…) en je gaat nadenken
of je uit deze intakefase genoeg weet over dat probleem om meteen een plan te hebben voor aanpak of heb je
nog teveel gaten om voldoende zicht te hebben op het probleem? (hypothesevorming) à moet ik zelf nog wat
informatie bij elkaar sprokkkelen om die gaten van beeldvorming op te vullen?
Hypothesevorming zorgt voor een betere diagnostiek, je bent kritisch over de informatie die je hebt verzamelt
à je koppelt daar dan hypothese aan
Je doet bijkomend onderzoek om die gaten op te vulllen om een goed genuanceerd beeld of begrip te hebben
wat het probleem nu precies inhoudt
Integratief beeld is het sluitstuk van diagnostiek dat je gebruikt om naar de indicatiestelling over te gaan
Behandeling hoort bij interventie
2
, 2022-2023 Leerstoornissen Orthostudente
Signalen van leerproblemen
Ouders
- Signalen kunnen heel divers zijn
• Niet graag naar school gaan
• Problemen met huiswerk (duur, zelfstandigheid, ...)
• Zwak in vergelijking met anderen
• Wisselende resultaten
• Probleemgedrag dat in de vakantie verdwijnt
• ...
- Informatie is relevant en dient ernstig genomen te worden
- Moeilijk om ernst in te schatten (rapportcijfers zijn niet genoeg)
• Leerprobleem is ernstig als een kind de vaardigheden die verwacht worden in een bepaald
leerjaar helemaal niet aankan
• Het is een beleving van de ouders (thuissituatie, draagkracht/draaglast) -> de beleving van de
ouders is niet altijd in rechte één lijn met de ernst van de schoolse vaardigheden, dat kan je niet
altijd uit het eerste gesprek uithalen.
- Beter te vroeg dan te laat
School
- Systematisch werk maken van het vroegtijdig signaleren van problemen
• Gebruik van een leerlingvolgsysteem -> helpend om normen van verschillende kinderen te
vergelijken met elkaar waardoor er vroegtijdig kan ingegrepen worden.
• Scholen die enkel zich baseren op toetsen van leerstofonderdelen, gaan het moeilijker hebben om
problemen te objectiveren
- Regelmatige informatie-uitwisseling met de ouders om de zorgen van de ouders ook mee te nemen
- Attent zijn voor signalen van leerlingen zelf (bv. hoofd op de bank leggen, naar buiten kijken,
tekenen…)
- Regelmatig overleg met collega’s -> zowel leerkrachten als zorgleerkracht waarbij je u zorgen kan
uiten en vragen kan stellen
- Aanleggen van informatie over de schoolloopbaan
- Coördinatie garanderen
Leerlingvolgsystemen: opbouw
Signaleren
“Een leerlingvolgsysteem is een batterij van evaluatie-instrumenten waarmee de vorderingen van individuele
leerlingen op verschillende leer- en vormingsgebieden in opvolgende leerjaren kunnen worden beoordeeld.”
(Cito, 2016)
- Planmatige aanpak
- Vergelijking mogelijk maken
Analyseren
- Handelingsgerichte diagnostiek
3
