Studie van Sociaal Werk
Hoofdstuk 1: Inleiding + wat is sociaal werk
1.1.Inleiding in het sociaal werk
SW: 3 dimensies
Als werkveld: focus op opdeling/organisatie v/h SW in sociale voorzieningen
• Ouderenzorg, jeugdzorg, hulpverlening, …
• SW = wat er in de verschillende werkvelden gebeurt
Als beroep: focus op (gediplomeerde) sociaal werker.
• Focus op wat persoon doet
• Welke handelingen de persoon doet
Als wetenschap: focus op de wetenschappelijke studie van sociale interventies
• Een academische discipline, een eigenstandige wetenschap
• Sociale interventies worden geïntervenieerd: tussenkomen in leven van mensen
• Bestudeerd de interventies
Dit OLOD legt het accent op SW als wetenschap
Handelingswetenschap! SW bestudeert de handelingen die we doen om tussen te komen in het
leven van mensen.
Enkele feiten: SW zoals we het vandaag kennen
• Geschiedenis sterk op de kaart gezet door vrouwen
• +/- 100 jaar oud
• Vrouwen en sociaal werk
• Internationaal wijd verspreid beroep
1.2. Sociaal werk als sociale praktijk
Soms niet zo duidelijk (er kan veel gezien worden als SW) -> spreken over SW als sociale praktijk
• Een beroep, een werkveld, een wetenschap met een eigen kennisgeheel maakt dat sociaal
werk ook wel als een sociale praktijk te typeren valt.
• Sociaal werk bril= eigen taal, eigen spelregels, vaardigheden en competenties.
• Wie mee wil doen met het sociaal werk moet de sociaal werktaal leren met de vaardigheden
en competenties.
• Vb. Spijbelen
o Verschillende beroepen houden zich ermee bezig: SW, politie, … maar doen andere
dingen/ hebben een andere focus
o SW -> spreken met persoon, laten participeren, op zoek naar achtergrond van
spijbelaar
1.3. Wat is sociaal werk?
Op zoek naar een definitie van SW:
• Internationale definitie (2000)
• Globale definitie (2014)
1
,Definitie verandert op 14 jaar tijd?
➔ De tijd verandert, SW verandert met de tijd
1.3.1 De internationale definitie SW (2000)
Kernconcept = interveniëren
Interventies “verdwenen” in nieuwe definitie
INTERVENTIES : kan begrepen worden op twee verschillende manieren d.w.z. als:
• Sociale interventie: SW als expert die van buitenaf een oplossing voorstelt. Technische
professionalisering. ‘De dingen goed doen’
o Deskundigheid van de professional
o Interveniëren vanuit expertise
• Tussenkomen in sociale probleemsituatie: SW heeft geen expertenrol. Wel dialoog tussen
partijen en aandacht voor de context en historiciteit. Normatieve professionalisering. ‘De
goede dingen doen’
o Op zoek naar normen die achterliggend zijn aan probleem
o Bv. waarom spijtbelt iemand? Wat is de reden?
Afhankelijk van hoe je naar probleem kijkt, andere interventies
Context!!!
Verband met sociale probleemdefiniëring Probleem – sociaal probleem – interventie -> context
Verband met sociaal werk als handelingswetenschap.
1.3.2 De nieuwe globale definitie
Door sociale veranderingen bv. multiculturele samenleving, sociale media, … veranderingen in
samenleving.
1.3.3 Van 2000 naar 2014
(a) Waarom sociaal werk?
-> 3 algemene doelen (2014)
• Bevorderen van sociale verandering en ontwikkeling
• Sociale cohesie verschijnt als doel, terwijl probleemoplossing in intermenselijke relaties
verdwijnt
• Empowerment en bevrijding van mensen (blijft onveranderd)
In 2000: 1 finaliteit
• Het welzijn van mensen bevorderen!!!
In 2014: 2 finaliteiten
• Het welzijn van mensen bevorderen
• De uitdagingen van het leven aangaan
Bevorderen: nadruk op proces eerder dan product
Leerprocessen op gang trekken!
(b) Hoe gaat het sociaal werk dat bereiken?
Om die doelen te bereiken : nood aan kennis
• Over menselijk gedrag & sociale systemen
• Kennis nodig over verschillende theorieën
Theorieën van SW de sociale en de humane wetenschappen en door lokale kennis
Een academische discipline + indigenous / meer dan alleen de wetenschappen als bron
2
, (c) Wat doet sociaal werk?
Interveniëren / tussenkomen is weg uit definitie
Engageren: engageert mensen en structuren om de uitdagingen van het leven aan te gaan
(d) Waar?
= letterlijk staat dit element er niet meer
In interactie treden
(e) Nieuwe nadrukken
Duidelijk herkend -> praktijkgebaseerd
SW -> jonge discipline, erkende discipline
• Een praktijkgebaseerd beroep
• Een academische discipline
• Indigenous knowledge
(f) Geleid door welke principes?
Normatief = belang van normen
• Sociale rechtvaardigheid Eerste twee in oude definitie + twee nieuwe waarden
• Mensenrechten
• Collectieve verantwoordelijkheid
• Respect voor diversiteiten
Normatieve vraag: wat is juist om te doen, wat is rechtvaardig?
Wat is goed sociaal werk? = de goede dingen doen!
Sociale interventie/tussenkomen/engageren
Interventies als tussenkomst in:
• De leefsituatie van mensen, in relaties tussen mensen en in de relatie tussen mensen en hun
omgeving.
• Engageren van mensen en structuren …
Beide zijn noodzakelijk
Wat leren we uit de definities?
• SW zeer divers en daarom vraag wat is sociaal werk? niet zo gemakkelijk te beantwoorden.
• Maatschappelijke veranderingen hebben een belangrijke invloed op het sociaal werk. Dat
impliceert dat de definiëring van het sociaal werk mee evolueert met de veranderende
samenleving.
• Deze globale definitie heeft niet tot doel om voor eens en voor altijd te bepalen wat sociaal
werk is. Dat is onmogelijk en tegelijk niet wenselijk: net als onze samenleving zal het sociaal
werk (en daardoor ook de definitie ervan) blijven evolueren. Het blijvend zoeken naar een
antwoord ‘Wat is sociaal werk?’ is dan ook belangrijker dan het per definitie tijdelijke
antwoord.
• Sociaal werk definiëren is complex en elke definitie zal een beperkte houdbaarheidsdatum
hebben. Maar het blijft belangrijk een gemeenschappelijk referentiekader te hebben voor
het sociaal werk en net daarin ligt de meerwaarde van een definitie van het sociaal werk.
3
Hoofdstuk 1: Inleiding + wat is sociaal werk
1.1.Inleiding in het sociaal werk
SW: 3 dimensies
Als werkveld: focus op opdeling/organisatie v/h SW in sociale voorzieningen
• Ouderenzorg, jeugdzorg, hulpverlening, …
• SW = wat er in de verschillende werkvelden gebeurt
Als beroep: focus op (gediplomeerde) sociaal werker.
• Focus op wat persoon doet
• Welke handelingen de persoon doet
Als wetenschap: focus op de wetenschappelijke studie van sociale interventies
• Een academische discipline, een eigenstandige wetenschap
• Sociale interventies worden geïntervenieerd: tussenkomen in leven van mensen
• Bestudeerd de interventies
Dit OLOD legt het accent op SW als wetenschap
Handelingswetenschap! SW bestudeert de handelingen die we doen om tussen te komen in het
leven van mensen.
Enkele feiten: SW zoals we het vandaag kennen
• Geschiedenis sterk op de kaart gezet door vrouwen
• +/- 100 jaar oud
• Vrouwen en sociaal werk
• Internationaal wijd verspreid beroep
1.2. Sociaal werk als sociale praktijk
Soms niet zo duidelijk (er kan veel gezien worden als SW) -> spreken over SW als sociale praktijk
• Een beroep, een werkveld, een wetenschap met een eigen kennisgeheel maakt dat sociaal
werk ook wel als een sociale praktijk te typeren valt.
• Sociaal werk bril= eigen taal, eigen spelregels, vaardigheden en competenties.
• Wie mee wil doen met het sociaal werk moet de sociaal werktaal leren met de vaardigheden
en competenties.
• Vb. Spijbelen
o Verschillende beroepen houden zich ermee bezig: SW, politie, … maar doen andere
dingen/ hebben een andere focus
o SW -> spreken met persoon, laten participeren, op zoek naar achtergrond van
spijbelaar
1.3. Wat is sociaal werk?
Op zoek naar een definitie van SW:
• Internationale definitie (2000)
• Globale definitie (2014)
1
,Definitie verandert op 14 jaar tijd?
➔ De tijd verandert, SW verandert met de tijd
1.3.1 De internationale definitie SW (2000)
Kernconcept = interveniëren
Interventies “verdwenen” in nieuwe definitie
INTERVENTIES : kan begrepen worden op twee verschillende manieren d.w.z. als:
• Sociale interventie: SW als expert die van buitenaf een oplossing voorstelt. Technische
professionalisering. ‘De dingen goed doen’
o Deskundigheid van de professional
o Interveniëren vanuit expertise
• Tussenkomen in sociale probleemsituatie: SW heeft geen expertenrol. Wel dialoog tussen
partijen en aandacht voor de context en historiciteit. Normatieve professionalisering. ‘De
goede dingen doen’
o Op zoek naar normen die achterliggend zijn aan probleem
o Bv. waarom spijtbelt iemand? Wat is de reden?
Afhankelijk van hoe je naar probleem kijkt, andere interventies
Context!!!
Verband met sociale probleemdefiniëring Probleem – sociaal probleem – interventie -> context
Verband met sociaal werk als handelingswetenschap.
1.3.2 De nieuwe globale definitie
Door sociale veranderingen bv. multiculturele samenleving, sociale media, … veranderingen in
samenleving.
1.3.3 Van 2000 naar 2014
(a) Waarom sociaal werk?
-> 3 algemene doelen (2014)
• Bevorderen van sociale verandering en ontwikkeling
• Sociale cohesie verschijnt als doel, terwijl probleemoplossing in intermenselijke relaties
verdwijnt
• Empowerment en bevrijding van mensen (blijft onveranderd)
In 2000: 1 finaliteit
• Het welzijn van mensen bevorderen!!!
In 2014: 2 finaliteiten
• Het welzijn van mensen bevorderen
• De uitdagingen van het leven aangaan
Bevorderen: nadruk op proces eerder dan product
Leerprocessen op gang trekken!
(b) Hoe gaat het sociaal werk dat bereiken?
Om die doelen te bereiken : nood aan kennis
• Over menselijk gedrag & sociale systemen
• Kennis nodig over verschillende theorieën
Theorieën van SW de sociale en de humane wetenschappen en door lokale kennis
Een academische discipline + indigenous / meer dan alleen de wetenschappen als bron
2
, (c) Wat doet sociaal werk?
Interveniëren / tussenkomen is weg uit definitie
Engageren: engageert mensen en structuren om de uitdagingen van het leven aan te gaan
(d) Waar?
= letterlijk staat dit element er niet meer
In interactie treden
(e) Nieuwe nadrukken
Duidelijk herkend -> praktijkgebaseerd
SW -> jonge discipline, erkende discipline
• Een praktijkgebaseerd beroep
• Een academische discipline
• Indigenous knowledge
(f) Geleid door welke principes?
Normatief = belang van normen
• Sociale rechtvaardigheid Eerste twee in oude definitie + twee nieuwe waarden
• Mensenrechten
• Collectieve verantwoordelijkheid
• Respect voor diversiteiten
Normatieve vraag: wat is juist om te doen, wat is rechtvaardig?
Wat is goed sociaal werk? = de goede dingen doen!
Sociale interventie/tussenkomen/engageren
Interventies als tussenkomst in:
• De leefsituatie van mensen, in relaties tussen mensen en in de relatie tussen mensen en hun
omgeving.
• Engageren van mensen en structuren …
Beide zijn noodzakelijk
Wat leren we uit de definities?
• SW zeer divers en daarom vraag wat is sociaal werk? niet zo gemakkelijk te beantwoorden.
• Maatschappelijke veranderingen hebben een belangrijke invloed op het sociaal werk. Dat
impliceert dat de definiëring van het sociaal werk mee evolueert met de veranderende
samenleving.
• Deze globale definitie heeft niet tot doel om voor eens en voor altijd te bepalen wat sociaal
werk is. Dat is onmogelijk en tegelijk niet wenselijk: net als onze samenleving zal het sociaal
werk (en daardoor ook de definitie ervan) blijven evolueren. Het blijvend zoeken naar een
antwoord ‘Wat is sociaal werk?’ is dan ook belangrijker dan het per definitie tijdelijke
antwoord.
• Sociaal werk definiëren is complex en elke definitie zal een beperkte houdbaarheidsdatum
hebben. Maar het blijft belangrijk een gemeenschappelijk referentiekader te hebben voor
het sociaal werk en net daarin ligt de meerwaarde van een definitie van het sociaal werk.
3
