Samenvatting Biologie

Samenvatting biologie
H1: oorsprong van het leven
1. Spontane synthese van complexe organische moleculen:
Proef van Miller en Urey: primitieve aarde nabootsen in simpele opstelling:
- Eenvoudige verbindingen zonder 02  spontaan ontstaan van complexe moleculen
(vb. mierenzuur, AZ, nucleotiden, …)
- Eerste stap in ontwikkeling levende wezens aangetoond
2. Synthese van voorlopercellen (LUCA):

complexe macro-
moleculen moleculen




membranen,
LUCA =
enzymen,
voorlopercel
RNA, DNA
 oude fossielen in stromatoliet (afzettingsgesteente)
3. Endosymbiose = prokaryote cellen  symbiose (=samengaan)  eukaryote cellen
Endosymbiose  mitochondriën en chloroplasten
 Bewijs: mitochondriën werken apart  waren dus ooit een cel op zich
4. Multicellulariteit = cellen groeperen en werken samen (taakverdeling)
5. Cambriumperiode (explosie)  verschillende soorten ontstaan (dieren)
6. Oorsprong v/d mens: mensapen  …  Homo sapiens
 Ontdekking ötzi 1991: dood door pijl  in ijs bewaard  onderzoek
(lactose-intolerant en ziekte van Lyme)
Genetisch niet veel verschillen met nu  gevangen in genoom van miljoenen jaren oud
 Vb. obesitas: altijd op zoek naar vet  overleven (vroeger)
 Veranderingen dieet  problemen
 Veranderingen in voeding  veranderingen van de mens (steenbok – hert – granen)
Oudste leven = den (Meduzula), amber, Groenlandse haai
 Onderzoek oud DNA (vb. DNA v/e in barnsteen gevangen insect)
Is er elders leven?
 Mars?  stromend water
 Titan (Saturnusmaan)?
 Europa (Jupitermaan)?  aardachtige planeet omringd door bevroren oceaan
 Kepler-452?  aardachtig, ander zonnestelsel
Massa-extinctie = periode met massaal biodiversiteitsverlies in korte tijd  Big 5:
 Vb. uitsterven dinosaurussen  meteorietinslag
 Big 6?  klimaatverandering, meteorietinslag
 We gaan naar situatie waar geen mens ooit is geweest …


H2: biomoleculen en membranen
Organisatieniveaus op aarde:
Atomen  moleculen  macromoleculen  organellen  cellen  weefsel  organen

,Water:
¾ van planten-/mensenlichaam  hoofdbestanddeel
Watersamenstelling: afh van soort, individu, ouderdom, geslacht, vet
 Mens: 70%
 hoe ouder, hoe minder
 vrouwen: minder water
 actieve delen: meer water
 meer vet, minder water
Voldoende drinken = noodzakelijk:
 Betere waterbalans en afvoer afvalstoffen
 Minder kans op nierstenen
 Minder kans op constipatie
 Lager risico zwaarlijvigheid
 Betere concentratie
 Frissere huis, …
Soorten drinkwater:
 Leidingwater: sterke controle, stabiel
 Bronwater: uit oppervlakkige bron, wisselende samenstelling
 Natuurlijk mineraalwater: diepere laag, strikt afgebakend gebied, stabiel
 veel/weinig (zachte smaak) mineralen
 Water met hoger nitraatgehalte  niet voor zuigelingen! (<15mg/l)
 Microplastics vanuit verpakking!
Eigenschappen:
1. Vormt waterstofbruggen (zwakke aantrekkingskracht)
 + waterstofatoom ene molecule met - zuurstofatoom andere molecule
2. Zorgt dat ionen en organische stoffen oplossen = ionische sterkte
 mantel van watermoleculen rond ionen
Functies:
1. Structurele opbouw van cellen
2. Oplosmiddel en transportmiddel
 veel biomoleculen pas actief als ze opgelost zijn
 O2, CO2, glucose, afvalstoffen verplaatst in bloed
3. Deelname reacties als reagens (hydrolyse, hydratatie- en dehydratatiereacties)
4. Creëert reactiemilieu
5. Zuur-base evenwichten  levert H+ en OH- ionen => pH verandert
 Zuurder  meer H+
 Basisch  meer OH-
 pH bloed = 7,4 (afh van voeding, gezondheid, …)
 Acidose = te lage pH  hypoventilatie, te weinig CO2 komt vrij
 Alkalose = te hoge pH  hyperventilatie, te veel CO2 komt vrij
6. Hoge warmtecapaciteit = # warmte nodig om 1 mol H2O 1°K te doen stijgen
 ideaal voor isotherme stelsels bij dieren
 poikilotherme  uitwendige thermostaat = koudbloedigen
 homoiothermen  inwendige thermostaat = warmbloedigen
7. Hoge verdampingswarmte (transpiratie vertebraten)
Mineralen:
92 natuurl. elementen  30 in levende wezens  11 bouwelementen: O, C, H, N, Ca, P, …
Spoorelementen = microhoeveelheden <0, 05%
 Oligo-elementen = absoluut noodzakelijke spoorelementen (te weinig  dood)
 vb. I (in oceanen), Fe, F, Cu, …

,  Toevallige spoorelementen: geen nut
 vb. Br, Si, As, Hg (in vis), …
Levende organismen = open systemen: constante uitwisseling En & materie met omgeving
 Winst + verlies  in evenwicht! (anders ziekten)
 vb. Voedsel  fecaliën, drank  urine, ademhaling  ademhaling, huid, warmte, …
Lichaam: nood aan Fe2+ (vlees/groenten)
 Rode bloedcel bevat hemoglobine  4 heemgroepen  bevatten ijzer
 heemgroepen zijn aan zuurstof gebonden
Homeostase = behoud van relatief constant inwendig milieu
= evenwicht concentraties, temp, O2-spanning, pH  controle nodig!
Belangrijk voor snelheid van biochemische reacties
Bloedglucose hoog 
pancreas stuurt insuline
naar lever


Bloedglucose laag 
pancreas stuurt glucagon
naar lever  breekt
glycogeen af tot glucose




Gezondheid afh van:
- Voeding: evenwichtig en gezond  cccc-cultuur + TV-kinderen
- Sport: minimale lichaamsbeweging dagelijks
- Handelen: roken, alcohol, bruinen, … met mate en voldoende slapen, minder stress
Koolstofverbindingen:
C: 4 valentie-elektronen  veel verbindingen mogelijk
 Sachariden, vetten, eiwitten, nucleïnezuren
Polair (partieel + en partieel – deel)  apolair
 C-C en C-H  apolair
 C-O en C=0  polair
Functies in biomoleculen:




Koolhydraten = sachariden, gluciden, suikers
Cn(H2O)m n=3–7