samenvatting revalidatie in de geestelijke gezondheidszorg

Introductie in de revalidatie in de geestelijke gezondheidszorg


 De geestelijke gezondheidszorg maakt deel uit van de samenleving
o internationaal: 1/4 van de bevolking ervaart tijdens zijn of haar leven een geestelijke
aandoening.
o In België: 1/5 van de jongeren tussen 12 en 16 jaar vertoont matige tot ernstige
psychische klachten.
o In België: 10% (15 jaar en ouder) van de volwassen bevolking heeft angstsymptomen,
15% vertoont tekenen van depressieve gevoelens en 30% meldt slaapproblemen.
o De verschillende emotionele problemen hangen nauw samen: 9% van de bevolking
heeft zowel depressieve gevoelens als angststoornissen terwijl 7% angst, depressie
en slaapproblemen heeft.

o Heel wat beroepsperspectieven:
 Psychiatrische centra voor kinderen en volwassen.
 Centra voor kinderen met leer- en gedragsstoornissen.
 Centra voor personen met een verstandelijke beperking.
 Medisch pedagogische instellingen waar kinderen met gedragsmoeilijkheden
en motorische problemen getest en behandeld worden.
 Meer en meer groepspraktijken voor kinesitherapie hebben ook aandacht
voor de geestelijke gezondheidszorg.

 De geestelijke gezondheidszorg maakt deel uit van de dagdagelijkse kinesitherapiepraktijk
o Heel wat patiënten worden verwezen zonder dat er een afdoende medische
verklaring voor is.
o Heel wat patiënten met chronische aandoeningen hebben een psychische co-
morbiditeit.
o Psychische problemen kunnen een optimaal herstel belemmeren.
o Herkenning is van de belangrijkste psychische problemen is dan ook belangrijk!
o Het omgaan met mensen met psychische problemen vergt specifieke competenties:
 Bijzondere aandacht voor specifieke aandachtspunten in de anamnese en
het klinisch onderzoek.
 De therapeutische relatie is een belangrijke uitgangspunt.

, Hoofdstuk 1: Algemene principes van de geestelijke
gezondheidszorgverlening


 Wanneer professionele hulp?
o Iedereen voelt zich wel eens minder goed in zijn vel.
o Wanneer dit minder goed voelen invloed heeft op:
 algemene welbevinden
 persoonlijke relaties
 contact met omgeving
 werksituaties / studies kan hulp aangewezen zijn.
o Gevolgen kunnen immers zijn:
 zich isoleren
 niet meer kunnen functioneren in het dagelijkse leven
 arbeidsongeschiktheid

 Waar kan men terecht?
o In principe is het contact met de huisarts in eerste instantie het meest aangewezen.
Deze kan de patiënt vervolgens doorverwijzen.
o Maar men kan ook rechtstreeks beroep doen op het Centrum voor Geestelijke
Gezondheid (CGG) (zie verder) of bijvoorbeeld psychiaters in een privé praktijk.

 Wat mag men verwachten?
o Het is geen realistische verwachting om onmiddellijk een oplossing te vinden voor de
problemen: geestelijke gezondheidsproblemen aanpakken vraagt tijd en inspanning
van de betrokkene en de naaste omgeving.
o De hulpverlener heeft een taak van ondersteuning en begeleiding. De betrokkene
zelf moet in samenspraak met de hulpverlener op zoek gaan naar de wijze waarop de
problemen het best kunnen worden aangepakt.
o Waar men vroeger vooral op een residentiële manier de mensen met psychische
aandoeningen behandelde, ligt het accent nu zoveel als mogelijk op de ambulante
begeleiding.

, Welke fasen onderscheid men in het hulpverleningsproces?
o Fase 1: de aanmelding
 De patiënt neemt contact op via een verwijzer (bv. huisarts).
 Bij dit eerste contact worden een aantal basisgegevens verzameld.
 Er wordt een afspraak gemaakt voor een intakegesprek, in principe binnen
de twee weken na de aanmelding (afhankelijk van de hoogdringendheid en
eventuele wachtlijsten).
o Fase 2: intake en onderzoek
 De hulpverlener en patiënt maken samen de probleemanalyse, waarbij
gepolst wordt naar de verwachtingen van de patiënt. Aandacht gaat ook uit
naar de volgende vragen:
- Zijn er biologische factoren waarmee men rekening moet houden
(biologische behandeling)?
Depressieve gevoelens
Moeheid
Verminderd geheugen
Verminderde concentratie
- In hoeverre spelen ervaringen vanuit de ontwikkelingsgeschiedenis
een rol (aandacht voor psychodynamische aspecten)?
- Zijn er specifieke factoren (emotioneel, cognitief, gedragsmatig) die
het probleem uitlokken of in stand houden (indicaties voor
gedragstherapie, cognitieve therapie of een combinatie)?

- Welke betekenis of functie heeft het probleem binnen het sociale
netwerk van de patiënt?
o Fase 3: Behandeling
 De behandeling zal vaak bestaan uit medicamenteuze therapie (biologisch),
of psychotherapie (psychologisch) of een combinatie.
 Meer en meer gaat er aandacht uit naar de rol die de kinesitherapeut kan
spelen in de preventie en behandeling van psychische klachten.
 De hulpverlening kan zowel individueel plaatsvinden als met partner, met
het gezin of in groep.



 Psychotherapie?
o Psychodynamische therapie
 Op zoek naar onderliggende gevoelens, gedachten en motieven.
 Hierbij gaat men er vaak van uit dat veel van onze psychische én vaak ook
lichamelijke problemen terug te voeren zijn naar ervaringen uit onze prille
kindertijd, zoals een verstoorde hechting tussen ouder en kind.
 Doordat de patiënt zich van deze onbewuste processen bewust wordt, kan
deze ermee aan de slag gaan

, o Cognitieve gedragstherapie
 Deze therapievorm vertrekt van de veronderstelling dat alle gedrag is
aangeleerd.
 De therapie is erop gericht de belemmerende gedrags- en
gedachtenpatronen geleidelijk aan te vervangen door ‘gezondere’.
 Acceptance en commitment therapie en mindfulness based therapie zijn
vormen van cognitieve gedragstherapie die we ook binnen de kinesitherapie
vaak toepassen.
 Ze zijn erop gericht stil te staan bij de gedachten, gevoelens en lichamelijke
gewaarwordingen van de patiënt op een bepaald moment.
 Zo kan deze leren te kiezen hoe hij/zij met deze gewaarwordingen omgaat, in
plaats van er automatisch op te reageren.
 De patiënt probeert gevoelens of gedachten niet zozeer te veranderen. Men
accepteert dat ze er zijn, ook al zijn ze moeilijk.
o Ervaringsgerichte therapie
 Ook hier is het gevoel en de beleving het uitgangspunt, maar je gaat niet
zozeer op zoek naar wat er in het verleden gebeurde, maar naar wat er
vandaag speelt.
 In de Gestalttherapie bijvoorbeeld gaat ook aandacht uit naar lichamelijke
gewaarwordingen en wordt naast gesprekken ook gewerkt met
lichaamsgerichte oefeningen om meer bewust te worden van wat er precies
zich afspeelt in het lichaam en waarom.
 Heel wat psychische problemen komen immers lichamelijk tot uiting in de
vorm van lichamelijke vermoeidheid, spierspanning, spierstijfheid, pijn,
enzovoort.
o Systeemtherapie
 Deze therapievorm heeft als uitgangspunt dat problemen grotendeels
ontstaan door de manier waarop mensen met elkaar in interactie staan.
 Het probleem van één persoon in het gezin wordt dan gezien als een
symptoom van het functioneren van het gezin als geheel. Stoornissen (vb.
een eetstoornis, of een kind dat probleemgedrag vertoont) kunnen een
manier zijn om het hele gezin in een, weliswaar wankel, evenwicht te
houden.
 Dergelijke therapieën gaan dan ook met de relatie of het hele gezin aan de
slag.
 Dit betekent ook dat je gezinsleden bereid moeten zijn om mee naar de
therapeut te komen.