2022-2023 Keuzevak leerstoornissen Orthostudente
Samenvatting boek leerstoornissen: ‘Als
leren pijn doet – kinderen met een
leerstoornis opvoeden en begeleiden’:
Auteurs: Pol Ghesquière en Walter Hellinckx
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Leerstoornissen: een complex probleem .................................................................................... 4
1.1 Wat zijn leerstoornissen? ........................................................................................................................ 4
1.1.1 Leren doen we elke dag, een leven lang ......................................................................................... 4
1.1.2 Problemen met het leren op school ................................................................................................ 4
1.1.3 Leerstoornissen zijn specifieke leerproblemen ............................................................................... 4
1.1.4 Hoe vaak komen leerstoornissen voor ............................................................................................ 5
1.2 Wat zijn de oorzaken van leerstoornissen ............................................................................................... 5
1.3 Soms blijft het niet bij een leerstoornis.................................................................................................... 6
1.3.1 De demotivatie slaat toe ................................................................................................................. 6
1.3.2 Het zelfvertrouwen krijgt een deuk ................................................................................................. 6
1.3.3 Het risico op faalangst verhoogt...................................................................................................... 7
1.4 Leerstoornissen en gedragsproblemen .................................................................................................... 7
1.4.1 Wat zijn gedragsproblemen ............................................................................................................ 7
1.4.2 Komen leer-en gedragsproblemen samen voor .............................................................................. 8
1.4.3 Aandachtstekortstoornissen of ADHD ............................................................................................. 8
1.4.4 Depressie ......................................................................................................................................... 8
1.4.5 Niet alle kinderen met een leerstoornis krijgen gedragsproblemen ............................................... 9
Hoofdstuk 2: Wat is er mis met mijn kind? .................................................................................................... 10
2.1 De eerste signalen en vermoedens .............................................................................................................. 10
2.1.1 Peuter- en kleutertijd ........................................................................................................................... 10
2.1.2 Op de lagere school .............................................................................................................................. 11
2.1.3 Nog later… ............................................................................................................................................ 11
2.2 De eerste reacties ........................................................................................................................................ 12
2.2.1 Wat ouders voelen ............................................................................................................................... 12
2.2.2 Op zoek naar een verklaring ................................................................................................................. 12
2.3 Op zoek naar hulp........................................................................................................................................ 13
2.3.1 Eerst proberen ouders het zelf ............................................................................................................. 13
2.3.2 Raad vragen aan anderen ..................................................................................................................... 13
2.3.3 De stap zetten naar de leerkracht ........................................................................................................ 13
2.3.4 Overleg tussen ouders en leerkrachten ............................................................................................... 14
2.3.5 Advies vragen op het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) ....................................................... 14
2.3.6 Het diagnostisch onderzoek ................................................................................................................. 15
1
,2022-2023 Keuzevak leerstoornissen Orthostudente
2.4 De diagnose is gesteld ................................................................................................................................. 15
Hoofdstuk 3: De impact op het gezinsleven................................................................................................... 17
3.1 Alle ouders reageren anders ........................................................................................................................ 17
3.1.1 Sommige ouders kunnen het beter aan dan andere ............................................................................ 17
3.1.2 De eigen opvoeding speelt ook een rol ................................................................................................ 18
3.1.3 Over ouders die zelf een leerstoornis hebben ..................................................................................... 18
3.2 Hoe de impact op het eigen leven beperken? .............................................................................................. 18
3.2.1 Aan zichzelf denken .............................................................................................................................. 19
3.2.2 Met twee kan je meer dan alleen......................................................................................................... 19
3.2.3 Op tijd hulp vragen ............................................................................................................................... 19
3.3 De partnerrelatie ......................................................................................................................................... 20
3.3.1 Elke ouder verwerkt het probleem op zijn manier ............................................................................... 20
3.3.2 Herverdeling van de gezinstaken ......................................................................................................... 21
3.3.3 Beter leren communiceren met elkaar ................................................................................................ 21
3.3.3.1 Luisteren naar elkaar ..................................................................................................................... 21
3.3.3.2 Kritiek positief formuleren ............................................................................................................ 21
3.3.3.2 Concreet in plaats van vaag ........................................................................................................... 22
3.3.3.3 Hoe anders doen ipv waarom ....................................................................................................... 22
3.3.3.4 Niet steeds over het verleden praten............................................................................................ 22
3.3.3.5 Voor jezelf spreken, niet voor de ander ........................................................................................ 22
3.3.4 Aan één zeel trekken is noodzakelijk bij het opvoeden ....................................................................... 22
3.4 Impact op broers en zussen ......................................................................................................................... 23
3.4.1 Goede informatie voor broers en zussen ............................................................................................. 24
3.4.2 Positieve aandacht aan alle kinderen ................................................................................................... 24
3.4.3 Niet te veel problematiseren................................................................................................................ 25
3.4.4 Samen problemen bespreken en oplossen .......................................................................................... 25
3.5 Samenleven wordt samenleren ................................................................................................................... 25
3.5.1 De huistaken ......................................................................................................................................... 26
3.5.2 Moeten kinderen met een leerstoornis ook huiswerk maken? ........................................................... 26
3.5.3 De betekenis van het huiswerk relativeren .......................................................................................... 26
3.5.4 Huiswerksituaties aanpakken ............................................................................................................... 26
3.6 Hoe gedragsproblemen vermijden? ............................................................................................................ 28
3.6.1 Een postief klimaat ............................................................................................................................... 28
Hoofdstuk 4: Hulp aan kinderen met een leerstoornis .................................................................................. 29
4.1 Hulp op de gewone school ........................................................................................................................... 29
4.1.1 Hulp op de basisschool ......................................................................................................................... 32
4.1.1.1 Over een ‘preventieve aanpak’ in de kleuterschool ...................................................................... 32
4.1.1.2 De lagere school: hulp in de klas ................................................................................................... 32
4.1.1.3 Hulp in de zorgklas ........................................................................................................................ 34
4.1.1.4 Over zittenblijven .......................................................................................................................... 34
4.1.2 Naar het secundair onderwijs .............................................................................................................. 34
4.1.2.1 Welk secundair onderwijs volgen kinderen met een leerstoornis? .............................................. 35
4.1.2.2 Aandacht voor leerstoornissen op het secundair onderwijs ......................................................... 35
2
,2022-2023 Keuzevak leerstoornissen Orthostudente
4.1.3 Het hoger onderwijs? ........................................................................................................................... 36
4.2 Hulp buiten de school .................................................................................................................................. 36
4.2.1 Wanneer buitenschoolse hulp.............................................................................................................. 36
4.2.2 Welke vormen van buitenschoolse hulp zijn er.................................................................................... 36
4.2.2.1 Centra voor Ambulante Revalidatie (CAR)..................................................................................... 36
4.2.2.2 Logopedische privépraktijken........................................................................................................ 37
4.2.2.3 Orthopedagogische privépraktijken .............................................................................................. 38
4.2.2.4 Remedial teachers ......................................................................................................................... 38
4.2.3 Hoe goede buitenschoolse hulp kiezen ................................................................................................ 38
4.2.3.1 Criteria voor goede hulp ................................................................................................................ 38
4.2.3.2 Dwaalwegen in de hulpverlening .................................................................................................. 39
4.2.3.3 Waarom dwaalwegen toch resultaten zoeken .............................................................................. 40
4.2.3.4 Kwaliteitsbewaking van buitenschoolse hulp ................................................................................ 40
4.2.4 Over zinvolle en verantwoorde hulp: taakgerichte leerhulp ................................................................ 40
4.2.4.1 Isoleren .......................................................................................................................................... 41
4.2.4.2 Integreren ...................................................................................................................................... 42
4.2.4.3 Generaliseren ................................................................................................................................ 42
4.3 Hulp in het buitengewoon onderwijs ........................................................................................................... 43
4.3.1 Het buitengewoon onderwijs in de vuurlijn ......................................................................................... 43
4.3.2 Buitengewoon onderwijs type basisaanbod ........................................................................................ 43
4.3.3 Hoe kan een kind terecht in het buitengewoon onderwijs? ................................................................ 45
4.4 Hoe de gedragsproblemen opvangen? ........................................................................................................ 45
4.5 En de toekomst? .......................................................................................................................................... 46
3
, 2022-2023 Keuzevak leerstoornissen Orthostudente
Hoofdstuk 1: Leerstoornissen: een complex probleem
1.1 Wat zijn leerstoornissen?
1.1.1 Leren doen we elke dag, een leven lang
Leerstoornissen => probleem met leren.
Leren = nieuwe vaardigheden, gedragingen of kennis eigen maken. We zijn er onvoldoende bewust
van dat alle vaardigheden die we dagelijks gebruiken ooit geleerd zijn en dat we dagelijks nog
bijleren. à Verschillende kenmerken:
- Groeiproces
Herhaling is een belangrijk principe – de info die vaak wordt herhaald of gebruikt, wordt
parate kennis
- Verwerkingsproces
Denk aan schema in de les input en output
Hoe actiever we met onze ervaringen omgaan, hoe meer we eruit kunnen leren
- Samenspel tussen individu en omgeving
Individu: verschilt van persoon tot persoon en van het thema + de bekwaamheid
Omgeving: Meer stimulerende omgeving = meer leerkansen
Belangrijk is dat er een aansluiting is van de mogelijkheden van het individu en het aanbod
van de omgeving.
- Toeval + gepland
Toeval: bv. Je laat een glas vallen en het breekt
Gepland: bv. het leren lezen
1.1.2 Problemen met het leren op school
Kinderen met leerproblemen = Zijn kinderen die problemen ondervinden bij het leren van schoolse
vaardigheden.
Succesvol leerproces => op maat werken van het kind
Indeling schoolse leerproblemen:
- Leesproblemen
- Spellingsproblemen
- Rekenproblemen
1.1.3 Leerstoornissen zijn specifieke leerproblemen
Er zijn verschillende oorzaken van leerstoornissen, maar aangezien er nog geen zekerheid is van de
oorzaken wordt er een uitsluitingscriterium/exclusiviteitscriterium gedaan.
4
Samenvatting boek leerstoornissen: ‘Als
leren pijn doet – kinderen met een
leerstoornis opvoeden en begeleiden’:
Auteurs: Pol Ghesquière en Walter Hellinckx
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Leerstoornissen: een complex probleem .................................................................................... 4
1.1 Wat zijn leerstoornissen? ........................................................................................................................ 4
1.1.1 Leren doen we elke dag, een leven lang ......................................................................................... 4
1.1.2 Problemen met het leren op school ................................................................................................ 4
1.1.3 Leerstoornissen zijn specifieke leerproblemen ............................................................................... 4
1.1.4 Hoe vaak komen leerstoornissen voor ............................................................................................ 5
1.2 Wat zijn de oorzaken van leerstoornissen ............................................................................................... 5
1.3 Soms blijft het niet bij een leerstoornis.................................................................................................... 6
1.3.1 De demotivatie slaat toe ................................................................................................................. 6
1.3.2 Het zelfvertrouwen krijgt een deuk ................................................................................................. 6
1.3.3 Het risico op faalangst verhoogt...................................................................................................... 7
1.4 Leerstoornissen en gedragsproblemen .................................................................................................... 7
1.4.1 Wat zijn gedragsproblemen ............................................................................................................ 7
1.4.2 Komen leer-en gedragsproblemen samen voor .............................................................................. 8
1.4.3 Aandachtstekortstoornissen of ADHD ............................................................................................. 8
1.4.4 Depressie ......................................................................................................................................... 8
1.4.5 Niet alle kinderen met een leerstoornis krijgen gedragsproblemen ............................................... 9
Hoofdstuk 2: Wat is er mis met mijn kind? .................................................................................................... 10
2.1 De eerste signalen en vermoedens .............................................................................................................. 10
2.1.1 Peuter- en kleutertijd ........................................................................................................................... 10
2.1.2 Op de lagere school .............................................................................................................................. 11
2.1.3 Nog later… ............................................................................................................................................ 11
2.2 De eerste reacties ........................................................................................................................................ 12
2.2.1 Wat ouders voelen ............................................................................................................................... 12
2.2.2 Op zoek naar een verklaring ................................................................................................................. 12
2.3 Op zoek naar hulp........................................................................................................................................ 13
2.3.1 Eerst proberen ouders het zelf ............................................................................................................. 13
2.3.2 Raad vragen aan anderen ..................................................................................................................... 13
2.3.3 De stap zetten naar de leerkracht ........................................................................................................ 13
2.3.4 Overleg tussen ouders en leerkrachten ............................................................................................... 14
2.3.5 Advies vragen op het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) ....................................................... 14
2.3.6 Het diagnostisch onderzoek ................................................................................................................. 15
1
,2022-2023 Keuzevak leerstoornissen Orthostudente
2.4 De diagnose is gesteld ................................................................................................................................. 15
Hoofdstuk 3: De impact op het gezinsleven................................................................................................... 17
3.1 Alle ouders reageren anders ........................................................................................................................ 17
3.1.1 Sommige ouders kunnen het beter aan dan andere ............................................................................ 17
3.1.2 De eigen opvoeding speelt ook een rol ................................................................................................ 18
3.1.3 Over ouders die zelf een leerstoornis hebben ..................................................................................... 18
3.2 Hoe de impact op het eigen leven beperken? .............................................................................................. 18
3.2.1 Aan zichzelf denken .............................................................................................................................. 19
3.2.2 Met twee kan je meer dan alleen......................................................................................................... 19
3.2.3 Op tijd hulp vragen ............................................................................................................................... 19
3.3 De partnerrelatie ......................................................................................................................................... 20
3.3.1 Elke ouder verwerkt het probleem op zijn manier ............................................................................... 20
3.3.2 Herverdeling van de gezinstaken ......................................................................................................... 21
3.3.3 Beter leren communiceren met elkaar ................................................................................................ 21
3.3.3.1 Luisteren naar elkaar ..................................................................................................................... 21
3.3.3.2 Kritiek positief formuleren ............................................................................................................ 21
3.3.3.2 Concreet in plaats van vaag ........................................................................................................... 22
3.3.3.3 Hoe anders doen ipv waarom ....................................................................................................... 22
3.3.3.4 Niet steeds over het verleden praten............................................................................................ 22
3.3.3.5 Voor jezelf spreken, niet voor de ander ........................................................................................ 22
3.3.4 Aan één zeel trekken is noodzakelijk bij het opvoeden ....................................................................... 22
3.4 Impact op broers en zussen ......................................................................................................................... 23
3.4.1 Goede informatie voor broers en zussen ............................................................................................. 24
3.4.2 Positieve aandacht aan alle kinderen ................................................................................................... 24
3.4.3 Niet te veel problematiseren................................................................................................................ 25
3.4.4 Samen problemen bespreken en oplossen .......................................................................................... 25
3.5 Samenleven wordt samenleren ................................................................................................................... 25
3.5.1 De huistaken ......................................................................................................................................... 26
3.5.2 Moeten kinderen met een leerstoornis ook huiswerk maken? ........................................................... 26
3.5.3 De betekenis van het huiswerk relativeren .......................................................................................... 26
3.5.4 Huiswerksituaties aanpakken ............................................................................................................... 26
3.6 Hoe gedragsproblemen vermijden? ............................................................................................................ 28
3.6.1 Een postief klimaat ............................................................................................................................... 28
Hoofdstuk 4: Hulp aan kinderen met een leerstoornis .................................................................................. 29
4.1 Hulp op de gewone school ........................................................................................................................... 29
4.1.1 Hulp op de basisschool ......................................................................................................................... 32
4.1.1.1 Over een ‘preventieve aanpak’ in de kleuterschool ...................................................................... 32
4.1.1.2 De lagere school: hulp in de klas ................................................................................................... 32
4.1.1.3 Hulp in de zorgklas ........................................................................................................................ 34
4.1.1.4 Over zittenblijven .......................................................................................................................... 34
4.1.2 Naar het secundair onderwijs .............................................................................................................. 34
4.1.2.1 Welk secundair onderwijs volgen kinderen met een leerstoornis? .............................................. 35
4.1.2.2 Aandacht voor leerstoornissen op het secundair onderwijs ......................................................... 35
2
,2022-2023 Keuzevak leerstoornissen Orthostudente
4.1.3 Het hoger onderwijs? ........................................................................................................................... 36
4.2 Hulp buiten de school .................................................................................................................................. 36
4.2.1 Wanneer buitenschoolse hulp.............................................................................................................. 36
4.2.2 Welke vormen van buitenschoolse hulp zijn er.................................................................................... 36
4.2.2.1 Centra voor Ambulante Revalidatie (CAR)..................................................................................... 36
4.2.2.2 Logopedische privépraktijken........................................................................................................ 37
4.2.2.3 Orthopedagogische privépraktijken .............................................................................................. 38
4.2.2.4 Remedial teachers ......................................................................................................................... 38
4.2.3 Hoe goede buitenschoolse hulp kiezen ................................................................................................ 38
4.2.3.1 Criteria voor goede hulp ................................................................................................................ 38
4.2.3.2 Dwaalwegen in de hulpverlening .................................................................................................. 39
4.2.3.3 Waarom dwaalwegen toch resultaten zoeken .............................................................................. 40
4.2.3.4 Kwaliteitsbewaking van buitenschoolse hulp ................................................................................ 40
4.2.4 Over zinvolle en verantwoorde hulp: taakgerichte leerhulp ................................................................ 40
4.2.4.1 Isoleren .......................................................................................................................................... 41
4.2.4.2 Integreren ...................................................................................................................................... 42
4.2.4.3 Generaliseren ................................................................................................................................ 42
4.3 Hulp in het buitengewoon onderwijs ........................................................................................................... 43
4.3.1 Het buitengewoon onderwijs in de vuurlijn ......................................................................................... 43
4.3.2 Buitengewoon onderwijs type basisaanbod ........................................................................................ 43
4.3.3 Hoe kan een kind terecht in het buitengewoon onderwijs? ................................................................ 45
4.4 Hoe de gedragsproblemen opvangen? ........................................................................................................ 45
4.5 En de toekomst? .......................................................................................................................................... 46
3
, 2022-2023 Keuzevak leerstoornissen Orthostudente
Hoofdstuk 1: Leerstoornissen: een complex probleem
1.1 Wat zijn leerstoornissen?
1.1.1 Leren doen we elke dag, een leven lang
Leerstoornissen => probleem met leren.
Leren = nieuwe vaardigheden, gedragingen of kennis eigen maken. We zijn er onvoldoende bewust
van dat alle vaardigheden die we dagelijks gebruiken ooit geleerd zijn en dat we dagelijks nog
bijleren. à Verschillende kenmerken:
- Groeiproces
Herhaling is een belangrijk principe – de info die vaak wordt herhaald of gebruikt, wordt
parate kennis
- Verwerkingsproces
Denk aan schema in de les input en output
Hoe actiever we met onze ervaringen omgaan, hoe meer we eruit kunnen leren
- Samenspel tussen individu en omgeving
Individu: verschilt van persoon tot persoon en van het thema + de bekwaamheid
Omgeving: Meer stimulerende omgeving = meer leerkansen
Belangrijk is dat er een aansluiting is van de mogelijkheden van het individu en het aanbod
van de omgeving.
- Toeval + gepland
Toeval: bv. Je laat een glas vallen en het breekt
Gepland: bv. het leren lezen
1.1.2 Problemen met het leren op school
Kinderen met leerproblemen = Zijn kinderen die problemen ondervinden bij het leren van schoolse
vaardigheden.
Succesvol leerproces => op maat werken van het kind
Indeling schoolse leerproblemen:
- Leesproblemen
- Spellingsproblemen
- Rekenproblemen
1.1.3 Leerstoornissen zijn specifieke leerproblemen
Er zijn verschillende oorzaken van leerstoornissen, maar aangezien er nog geen zekerheid is van de
oorzaken wordt er een uitsluitingscriterium/exclusiviteitscriterium gedaan.
4
