Samenvatting cursus Hulpverlenen Exploreren

Samenvatting hulpverlenen exploreren

DEEL 1: psychosociale problematiek versus psychosociale zorg

1. De 5 krachtlijnen van Sterk Sociaal Werk

 Aantal voorwaarden om te spreken van geslaagd of sterk sociaal werk
 5 krachtlijnen vastgelegd tijdens Sociaalwerkconferentie
 Elke sociale professional past deze krachtlijnen toe in zijn of haar werk

NABIJHEID

 Aanwezig in leefwereld van mensen
 Agenda samen met mensen bepalen
 Voortdurend verbinding zoeken
 Nodig om grondrechten te realiseren
 Laagdrempelig en onvoorwaardelijk werken aan ontmoeting

POLITISEREND WERKEN

 Ervoor zorgen dat mensen gebruik kunnen maken van hun rechten en voordelen
 Wijzen op structurele mechanismen die tot sociale onrechtvaardigheid leiden
 Collectieve oplossingen zoeken om mechanismen te bestrijden
 Stem laten horen
 Maatschappelijke belemmeringen benoemen
 Dominante denkpatronen in vraag stellen
 Eigen positie innemen

PROCESMATIG WERKEN

 Handelen afstemmen op verwachte en onverwachte gebeurtenissen
 Ervaringskennis benutten
 Inspraak en participatie
 Uitkomst ligt niet vooraf vast

GENERALISTISCH WERKEN

 Persoon in bredere context plaatsen
 Oog voor alle levensdomeinen
 Brugfiguur of kruispuntwerker
 Goed zicht op de sociale kaart
 Uitgebreid netwerk

VERBINDEND WERKEN

 Individueel: mensen versterken om greep te krijgen op leven
 Collectief: werken aan verbinding
 Maatschappij: mensen met maatschappelijke basisinstituties verbinden


2. Het begrip psychosociaal

,Psychisch: verwijst naar intra-persoonlijke processen
Intra-persoonlijk: emoties, fantasieën, psychologische handhavingswijzen, trauma’s

Psychische problemen
 Processen die in het verleden zijn ontstaan
 Leiden een eigen leven
 Uiten zich in dysfunctionele gedachten, emoties en gedragingen

Sociaal: verwijst naar het heden en naar situaties die niet noodzakelijk tot de meest intieme
levenssfeer behoren.

Sociale problemen
 Kunnen ook maatschappelijke of materiële problemen zijn
 Voorbeeld: werkloosheid, armoede, gebrek aan huisvesting

Scheiding tussen sociale en psychische

 Onmogelijke scheiding: door veranderde kijk op de geestelijke gezondheid binnen het
psychologische en sociologische denken

Psychosociaal

 Psychische refereert altijd aan het sociale, aan menselijke verhoudingen
 Sociale is verbonden met interne persoonlijke porcessen die onze leefwereld vormgeven
 De term psychosociaal verbindt deze twee facetten met elkaar

Psychosociale problematiek

 Onderscheiden van somatische problemen
 Onderscheiden van psychiatrische problemen
 Alle andere problemen zijn psychosociale problemen
 Psychosociale problemen ontstaan en worden in stand gehouden op de breuklijnen tussen
persoon en omgeving, met andere woorden daar waar barsten komen in de gewenste
aansluiting tussen personen en hun omgeving

Breuklijnen
 Kunnen ontstaan door verschillen in ervaring, in normen en waarden
 Ontstaan waar mensen gediscrimineerd worden naar sekse, huidskleur, leeftijd, afkomst


3. Integrale multi-causale kijk

Vijf probleemvelden

 Bestaansvelden waarin zich problemen kunnen voordoen waar sociale werkers concreet
mee te maken krijgen in hun begeleidingswerk

1. HET SOMATISCHE VELD

 Lichamelijke wereld van de mens
 Lichamelijke constitutie (fysieke gezondheid)
 Ziektes kunnen invloed hebben op functioneren
 Stress-factoren kunnen zich uiten
 Psychosomatische klachten

,2. HET PSYCHISCHE VELD

 Intra-persoonlijke wereld van de mens
 Besef van eigen invloed
 Mate van zelfwaardering en zelfvertrouwen
 Soms problemen in functioneren
 Gevoelens van angst, hulpeloosheid, verdriet, stress, leegte

3. HET SOCIALE VELD

 Interpersoonlijke wereld
 Onderscheid tussen intiemen levenssfeer en directe interpersoonlijke verhoudingen
 Zeer uiteenlopende problemen
o Mate van sociale druk op individu
o Mate van steun in gezien
o Zondebok zijn
o Problemen in relatie individu-sociale instanties

4. HET MATERIELE VELD

 Basale bestaansvoorwaarden
o Inkomen, huisvesting, voeding, werk
 Uitingen van andere dieperliggende problemen
 Verandering bij aanpak van materiële problemen
 We mogen materiële problemen niet isoleren

5. HET MAATSCHAPPELIJKE VELD

 Invloed die uitgaat van culturele, politieke, religieuze verbanden
 Invloed die uitgaat van sociale, politieke en economische bewegingen
 Druk door veranderende eisen, normen en waarden

Bejaarden

 Instituut voor medische statistiek meldt verontrustende stijging in gebruik van
kalmeermiddelen en antidepressiva bij bejaarden
 Paul Igodt zegt dat dit te maken heeft met de maatschappelijke kijk op bejaard zijn

Doelmatigheid

 Doelmatigheid van het beleid speelt een aanzienlijke rol
 (On)doelmatigheid van hulporganisaties
 Rigiditeit en complexiteit van bepaalde regelgeving

Circulaire beïnvloeding

 Tussen de levensgebieden bestaan geen directe oorzakelijke verbanden
 Er bestaat een relatie tussen de oorzaak en het gevolg
 Het onderscheid tussen oorzaak en gevolg verdwijnt
 Er is sprake van wederzijdse beïnvloeding
 Omdat iemand eenzaam is drinkt hij te veel, omdat iemand te veel drinkt vereenzaamt hij
 Slechts één veld kan de oorzaak zijn van relatieproblemen
 Alle probleemvelden zijn te onderscheiden en tegelijkertijd onderling verbonden

,  Problemen in één veld hebben ook een weerslag op andere velden

Integraal

 Om psychosociale problemen te begrijpen, interpreteren en aanpakken is het belangrijk om
als hulpverlener integraal te leren kijken naar en werken met de samenhang tussen deze
probleemvelden

Valkuilen

 Werkelijke probleem van cliënt meestal gedifferentieerder dan aangemelde probleem
 Cliëntsysteem ruimer en complexer dan de cliënt die zich aanmeldt
 Hulpverlener loopt risico om psychosociale problematiek te versimpelen tot één bepalende
factor of veld
 Simplificering kan leiden tot somatiseren, psychologiseren, individualiseren …

Hiërarchie tussen velden

 Intense gebeurtenissen in één veld kunnen grote invloed hebben op andere velden
 Vb. Dood van partner, ontslag, migratie, vluchteling zijn
 Sommige invloeden werken langdurig

Soorten hulpvragen / probleemcategorieën van hulpvragen

Problemen met maatschappelijke organisaties

 OCMW, RVA, mutualiteit, vakbond, jeugdrechtbank, bedrijven, justitie
 Rol van hulpverlening is bemiddelen

Interpersoonlijke problemen

 Door alle betrokkenen als probleem herkend
 Niet op dezelfde manier geïnterpreteerd
 Bv. Conflict tussen partners
o Wordt door beide partners herkend
o Partners leggen beiden de oorzaak ergens anders

Onvrede met een sociale relatie

 Probleem wordt door één partij ervaren en gesteld
 Bv. Patiënt van dienst GGZ zegt dat psycholoog haar niet wil helpen

Moeilijkheden met rolvervulling

 Ouderschap kan door ene partner als probleem aangebracht worden, terwijl andere partner
vindt dat hij het uitstekend doet als ouder
 Onrealistische rolverwachtingen
o Bv. Cliënt wil hogere studies beginnen, maar heeft daar de capaciteiten niet voor

Problemen met besluitvorming

 Bv. Knoop doorhakken om buitenshuis te werken of thuis te werken
 Bv. Twijfelen om weg te gaan bij partner

Een reactief emotionele noodsituatie