Psychologie 1 geheugen
Kernvraag 3.1 Wat is het geheugen?
Geheugen = een systeem dat informatie codeert, opslaat en weer terughaalt.
Ons geheugen is een cognitief geheugensysteem dat info. krijgt v.d. zintuigen en een gedeelte
daarvan omzet in betekenisvolle patronen die opgeslagen kunnen worden voor eventueel gebruik.
Een grondstof voor gedachten en gedrag.
Kernconcept 3.1 Het geheugen v.d. mens is een informatieverwerking systeem dat
constructief werkt om informatie te coderen, op te slaan en weer terug te halen.
3.1.1 Metaforen voor het geheugen
Geheugen = gecompliceerd fenomeen pakhuis, computer genoemd
Misleidende metaforen zoals “het geheugen functioneert zoals een videocamera” niet waar!
Cognitief psychologen zien het geheugen als een interpretatief systeem dat info opneemt en
bepaalde details verwijdert en de rest in betekenisvolle patronen organiseert.
Deze cognitieve benadering is het informatieverwerkingsmodel. Nadruk de wijze waarop
informatie systematische verandering ondergaat bij het coderen, opslaan en terughalen hiervan.
Je herinnert iets, je haalt fragmenten naar boven, je reconstrueert de gebeurtenis
3.1.2 De 3 essentiële functie van het geheugen
CODEREN: de eerste elementaire functie van het geheugen. Heeft te maken met het omzetten van
informatie in een vorm die het beste in het geheugensysteem past.
Maar eerst:
- Stimulus selecteren uit immense brij van prikkels die via je zintuigen binnenkomen & een
classificatie maken (geluid, beeld, geur, smaak of pijn).
- Onderscheidende kenmerken van stimulus identificeren
- Plak je een label of etiket om de ervaring betekenisvol te maken
Je hebt bewuste en onbewuste codering
OPSLAAN: langdurig bewaren van gecodeerd materiaal
Bv: herinneringen
TERUGHALEN; het lokaliseren en weer in het bewustzijn terugbrengen van informatie uit het
geheugen.
Kernvraag 3.2 Hoe vormen we herinneringen
Info in permanent geheugen krijgen? 3 stadia ondergaan: sensorisch geheugen – werkgeheugen –
langetermijngeheugen
Dit 3stadiemodel is ontwikkeld door Richard Atkinson en Richard Shiffrin
Kernconcept 3.2 elk van de 3 geheugenstadia codeert en houdt herinneringen op een andere
manier vast, maar samen worgen ze ervoor dat een sensorische ervaring, wordt omgezet in
een blijvend geheugenspoor met een bepaald patroon/ betekenis
Zie p. 83 voor de opslagcapaciteit, de duur, de structuur en de functies van de 3 fas e
1
, 3.2.1 Het eerste stadium: het sensorisch geheugen
= de geheugenstadia waarin de sensorische indrukken van stimuli korte tijd worden bewaard of
geregistreerd
Belangrijkste taak: stroom van sensaties zo lang mogelijk vast te houden totdat je hersenen hebben
besloten welke informatie jouw aandacht verdient.
De capaciteit en duur van het sensorisch geheugen
Onderzoek George Sperling: resultaat de werkelijke capaciteit van dit geheugen bestaat uit 12 of
meer items, maar dat alle items op 3 of 4 na uit het sensorisch geheugen verdwijnen voordat ze het
bewustzijn bereiken. Moet niet langer worden vastgehouden anders geraakt het systeem te vol.
De structuur en functie van het sensorisch geheugen
Visuele stimulatie iconisch geheugen
Auditieve stimulatie Echoïsch geheugen
Tactiele stimulatie tactiel sensorisch geheugen
Olfactorische stimulatie olfactorisch sensorisch geheugen
Smaakstimulatie smaak sensorisch geheugen
---------- Kortetermijngeheugen (werkgeheugen) langetermijngeheugen
3.2.2 Het tweede stadium: het werkgeheugen
= heeft een zeer beperkte inhoud. Zonder repeteren wordt info op z’n hoogst een minuut bewaard.
Heeft verbinding met het langetermijngeheugen ‘iets een belletje doet rinkelen’
Psychische ‘werkplaats’ waar we info sorteren & coderen voordat we die aan het LTG toevoegen.
Het werkgeheugen is onder andere de mentale werkplaats waar we spelen met ideeën en beelden
die we uit het LTG hebben opgehaald = DENKEN
De capaciteit en duur van het werkgeheugen
Magisch getal: 7 +/ -2 = ongeveer 7 items kan bevatten, hoewel dit verschilt van persoon tot persoon.
5-9 chuncks
Werkgeheugen vol? Nieuwe informatie wordt niet opgemerkt die via onze zintuigen binnenkomen bv
rijden & bellen. Je kan maar een beperkte info verwerken
BOTTLENECK zie p. 86
Coderen & opslaan in het werkgeheugen
2 manieren om geringe opslagcapaciteit te omzeilen:
- Chunking proces waarbij stukjes informatie georganiseerd worden tot een kleiner aantal
betekenisvolle eenheden (chunks). Op deze manier creëer je ruimte in het werkgeheugen.
- Repeteren: proces waarbij informatie steeds herhaald wordt om te voorkomen dat de
informatie vervaagt in de tijd dat die in het werkgeheugen zit, echter is dit geen goede
manier om informatie over te brengen naar het LTG. Dan kan je beter doen aan…
- Elaboratie: een proces van het werkgeheugen waarin informatie actief wordt verwerkt door
die te verbinden met kennis die al in je LTG is opgeslagen. Nieuwe info associëren bv
mindmaps
2
Kernvraag 3.1 Wat is het geheugen?
Geheugen = een systeem dat informatie codeert, opslaat en weer terughaalt.
Ons geheugen is een cognitief geheugensysteem dat info. krijgt v.d. zintuigen en een gedeelte
daarvan omzet in betekenisvolle patronen die opgeslagen kunnen worden voor eventueel gebruik.
Een grondstof voor gedachten en gedrag.
Kernconcept 3.1 Het geheugen v.d. mens is een informatieverwerking systeem dat
constructief werkt om informatie te coderen, op te slaan en weer terug te halen.
3.1.1 Metaforen voor het geheugen
Geheugen = gecompliceerd fenomeen pakhuis, computer genoemd
Misleidende metaforen zoals “het geheugen functioneert zoals een videocamera” niet waar!
Cognitief psychologen zien het geheugen als een interpretatief systeem dat info opneemt en
bepaalde details verwijdert en de rest in betekenisvolle patronen organiseert.
Deze cognitieve benadering is het informatieverwerkingsmodel. Nadruk de wijze waarop
informatie systematische verandering ondergaat bij het coderen, opslaan en terughalen hiervan.
Je herinnert iets, je haalt fragmenten naar boven, je reconstrueert de gebeurtenis
3.1.2 De 3 essentiële functie van het geheugen
CODEREN: de eerste elementaire functie van het geheugen. Heeft te maken met het omzetten van
informatie in een vorm die het beste in het geheugensysteem past.
Maar eerst:
- Stimulus selecteren uit immense brij van prikkels die via je zintuigen binnenkomen & een
classificatie maken (geluid, beeld, geur, smaak of pijn).
- Onderscheidende kenmerken van stimulus identificeren
- Plak je een label of etiket om de ervaring betekenisvol te maken
Je hebt bewuste en onbewuste codering
OPSLAAN: langdurig bewaren van gecodeerd materiaal
Bv: herinneringen
TERUGHALEN; het lokaliseren en weer in het bewustzijn terugbrengen van informatie uit het
geheugen.
Kernvraag 3.2 Hoe vormen we herinneringen
Info in permanent geheugen krijgen? 3 stadia ondergaan: sensorisch geheugen – werkgeheugen –
langetermijngeheugen
Dit 3stadiemodel is ontwikkeld door Richard Atkinson en Richard Shiffrin
Kernconcept 3.2 elk van de 3 geheugenstadia codeert en houdt herinneringen op een andere
manier vast, maar samen worgen ze ervoor dat een sensorische ervaring, wordt omgezet in
een blijvend geheugenspoor met een bepaald patroon/ betekenis
Zie p. 83 voor de opslagcapaciteit, de duur, de structuur en de functies van de 3 fas e
1
, 3.2.1 Het eerste stadium: het sensorisch geheugen
= de geheugenstadia waarin de sensorische indrukken van stimuli korte tijd worden bewaard of
geregistreerd
Belangrijkste taak: stroom van sensaties zo lang mogelijk vast te houden totdat je hersenen hebben
besloten welke informatie jouw aandacht verdient.
De capaciteit en duur van het sensorisch geheugen
Onderzoek George Sperling: resultaat de werkelijke capaciteit van dit geheugen bestaat uit 12 of
meer items, maar dat alle items op 3 of 4 na uit het sensorisch geheugen verdwijnen voordat ze het
bewustzijn bereiken. Moet niet langer worden vastgehouden anders geraakt het systeem te vol.
De structuur en functie van het sensorisch geheugen
Visuele stimulatie iconisch geheugen
Auditieve stimulatie Echoïsch geheugen
Tactiele stimulatie tactiel sensorisch geheugen
Olfactorische stimulatie olfactorisch sensorisch geheugen
Smaakstimulatie smaak sensorisch geheugen
---------- Kortetermijngeheugen (werkgeheugen) langetermijngeheugen
3.2.2 Het tweede stadium: het werkgeheugen
= heeft een zeer beperkte inhoud. Zonder repeteren wordt info op z’n hoogst een minuut bewaard.
Heeft verbinding met het langetermijngeheugen ‘iets een belletje doet rinkelen’
Psychische ‘werkplaats’ waar we info sorteren & coderen voordat we die aan het LTG toevoegen.
Het werkgeheugen is onder andere de mentale werkplaats waar we spelen met ideeën en beelden
die we uit het LTG hebben opgehaald = DENKEN
De capaciteit en duur van het werkgeheugen
Magisch getal: 7 +/ -2 = ongeveer 7 items kan bevatten, hoewel dit verschilt van persoon tot persoon.
5-9 chuncks
Werkgeheugen vol? Nieuwe informatie wordt niet opgemerkt die via onze zintuigen binnenkomen bv
rijden & bellen. Je kan maar een beperkte info verwerken
BOTTLENECK zie p. 86
Coderen & opslaan in het werkgeheugen
2 manieren om geringe opslagcapaciteit te omzeilen:
- Chunking proces waarbij stukjes informatie georganiseerd worden tot een kleiner aantal
betekenisvolle eenheden (chunks). Op deze manier creëer je ruimte in het werkgeheugen.
- Repeteren: proces waarbij informatie steeds herhaald wordt om te voorkomen dat de
informatie vervaagt in de tijd dat die in het werkgeheugen zit, echter is dit geen goede
manier om informatie over te brengen naar het LTG. Dan kan je beter doen aan…
- Elaboratie: een proces van het werkgeheugen waarin informatie actief wordt verwerkt door
die te verbinden met kennis die al in je LTG is opgeslagen. Nieuwe info associëren bv
mindmaps
2
