Samenvatting 1V: wondzorg, anatomie

Wondzorg
Sandra De Roeck
1VAg – ‘20-‘21
Zorgthema 3




Theoretische omkadering
Definitie van een wonde
 Een wonde is altijd een pathologische toestand
 Een onderbreking van de normale structuur en functie van de huid
 Een pathologische toestand waarbij weefsels onderling van elkaar gescheiden/vernietigd worden
 Gescheiden: een gesloten wonden -> bv. bloeduitstorting, blaar, …
 Vernietigd: een open wonde, doorligwonde
 Een defect van de huid ten gevolge van een beschadiging:
o Fysisch
o Mechanisch
o Thermisch

Fasen in de wondgenezing
1. Ontstekingsfase (0-6d)
o Acute ontstekingsreactie
 Opruiming van dood weefsel en bacteriën
o Vasodilatatie + bloeding
 Capillaire druk daalt
 Vocht stijgt in omgevend weefsel -> oedeemvorming
 Migratie rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes vanuit de bloedbaan naar het
wondgebied -> er ontstaat een bloeding
o Vasoconstrictie -> bloedverlies beperken
 Coagulatie: bloedplaatjes stoppen het bloedverlies -> productie fibrinogeen ->
korstvorming
 Afscheiding chemotactische stoffen -> trekt witte bloedcellen aan
o Opruimfase
 Dood weefsel + vreemde partikels + bacteriën worden door witte bloedcellen
opgenomen en afgebroken
 Debris resorberen via lymfe of als pus uit de wonde wordt gestoten
o KLINISCHE TEKENS ONTSTEKINGSFASE:
 Gesloten wonde:
1. Zwelling (tumor)
2. Roodheid (rubor)
3. Warmte (calor)
4. Pijn (dolor)
 Open wonde
1. Wondvocht bloed
2. Stolsel
3. Pijn
2. Proliferatie/granulatiefase (3-24d)
o Vorming nieuw bindweefsel en nieuwe bloedvaten
o Productie collageen + elastine door fibroblasten -> wondbed vult zich op


1

,Wondzorg
Sandra De Roeck
1VAg – ‘20-‘21
Zorgthema 3

o Neovascularisatie: vorming nieuwe capillairen die indringen in het nieuw vormend
collageennetwerk
o Granulatieweefsel: rood korrelig aspect
3. Maturatiefase (tot 6 maanden)
o Bindweefselreorganisatie
 Collageenvezels -> sterker -> weefsel wordt versterkt
o Wondcontractie
 Fibroblasten -> myofibroblasten -> wondranden trekken samen
o Epithelialisatie
 Vorming nieuwe epitheelcellen -> migreren over wondoppervlak -> zorgt voor
waterdicht afsluiten
4. Littekenvorming
o Diepere weefsellagen worden vervangen door bindweefsel/littekenweefsel
 Eerst: zacht en zwak
 Na 1 maand: hard, rood, dik en sterk
 Later: zacht, wit en soepel
o Keloid = hypertrfisch litteken -> bindweefselgroei gaat door wanneer de epithialisatie
reeds voltrokken is
o Contractuur = samentrekking littekenweefsel

Verschillende typen wondgenezing
Genezing per primam
 Zuivere wonde: geen necrose, contaminatie of vreemde lichamen
 Gladde wondranden
 Geen belemmerende factoren

Genezing per secundam
 Necrotiserende wonde, gecontamineerd/geïnfecteerd, eventuele VV
 Vaker gescheurde wondranden
 Vaker geassocieerde aandoeningen bv. Diabetes, vasculaire insufficiënties

Regeneratieve wondgenezing van een oppervlakkige wonde
 Enkel opperhuid is beschadigd

Indeling van wonden
 Wondclassificatie gebeurt op basis van:
o Continuïteit van de huid
o Oorzaak van ontstaan van wonde
o Type wonde
o Aan- of afwezigheid pathogene MO in wonde
o Uitzicht
o Verloop van heling

Uitzicht en vorm
 Diepte:
o Oppervlakkig: aantasting opperhuid
o Diepe wonde: aantasting dieper gelegen weefsel

2

,Wondzorg
Sandra De Roeck
1VAg – ‘20-‘21
Zorgthema 3

 Continuïteit van de huid
o Open wonde:
 Een onderbreking aan de huid of slijmvlies
 Lichaamsvochten kunnen wegvloeien
 Vreemde partikels/organismen kunnen binnendringen
o Gesloten wonde:
 Geen onderbreking van de huid
 Kan veroorzaakt worden korte stoot, overmatig rekken of plooien
 Plotse declaratie
 Declaratie = weefselschade die ontstaat door de wet ter traagheid bv. Auto-
ongeluk -> lichaam wordt plots tot stilstand gebracht waardoor (zachte) weefsels
kunnen scheuren
 Uitgebreidheid
o Kan beoordeeld worden volgens de uitgebreidheid van het letsel
o Vb. brandwonden in %

Oorzaak
Traumatische wonden
 Indeling op basis van:
o Uiterlijk van de wonde
 Open/uitwendige verwondingen
 Gesloten/inwendige verwondingen
 Deglovement letsel
 Amputatie van een lidmaat
o Etiologie
 Mechanisch
 Thermaal
 Elektrische stroom
 Chemisch
 Straling

Iatrogene wonden
 Huid of andere structuren raken beschadigd bij bepaalde diagnostische of therapeutische
procedures
 In gecontroleerde wijze
 Wondgenezing berust vaak op:
o Regeneratie -> wondgreffe
o Per primam
 Vb. chirurgische wonde, biopsie, bloedname, huidgreffe,…

Chronische wonden
 Helen moeilijk tgv onderliggende factoren (belemmeren van wondgenezing)
o Decubitus
o Ulcera Cruris
o Diabetesvoet



3

, Wondzorg
Sandra De Roeck
1VAg – ‘20-‘21
Zorgthema 3

Ulcera
 Overlappen met chronische wonden

EHBO wonden
Mechanische wonden: algemeen
 Handschoenen
 Stelpen -> rechtstreekse druk uitoefenen
 Mechanisch reinigen
 Dragen
 Steriel afdekken
 Arts? -> wondzorg -> B1-handeling MAAR pt onwel, niet te stelpen, …
 Tetanus bevragen

Mechanische wonden: vreemd voorwerp (klein)
 Nooit verwijderen, tenzij weinig risico:
o Omgeving wassen
o Met pincet splinter verwijderen
o Afdekken
o Niet verwijderen: steriele/zuivere doek + vv stabiliseren + zwachtel, afdekkend verband
 Doorverwijzen indien:
o Niet zichtbaar, afgebroken, te groot
o Tropisch hardhout -> droog hout, kan verder versplinteren
o Glas
o In oog
o TIME: infectietekens

Thermale wonden: algemeen
 Eerst water, rest komt later!
 Lauw water gebruiken om te spoelen -> 15min, timen!
 Gebruik handschoenen
 Verwijder kledij uit de brandwonde
 Blaren niet open prikken (CAVE: infectie)
 Geen zalf aanbrengen
 Tetanus bevragen
 Aangezicht: inhalatieletsel? -> JA arts contacteren
 Ernst:
o 1e graad: vocht inbrengende crème
o 2e graad: raadpleeg gespecialiseerde hulp (spoed)
o 3e graad: raadpleeg gespecialiseerde hulp (spoed + brandwondencentrum)

Thermale wonden: elektriciteit
 Eigen veiligheid (CAVE: stroombron)
 Gebruik handschoenen
 Controle bewustzijn en parameters
 Contacteer gespecialiseerde hulp (112/spoed)
 Verzorging idem algemeen thermaal


4